DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 12/1888 str. 4 <-- 4 --> PDF |
— 520 ~ iiemože se pretvoriti ugijičnina (uglj. kiselina) i voda u vlaknivo, škrobovinu i t. d. Djelovanje svjetla oživljuje biljka. Ima takovih sliičevina, koje su si srodne, ali bez upliva svjetla iiemogu se nikako spajati ili sdriižiti se. Korienje biljke treba poslie klicanja 2a hranu dovoljne vlage, te ju ono u spoju sa stanovitim! slučevinami (soli) satno u tlu dobiti može. Lišće nasuprot usiše potrebitu ugljičninu, aroonjaka i svietlo iz vazduha. S tog razloga nemogu biljke, koje nerastu u svietlu, dovoljno razlucivati ugljicninu, te za to obole. Najhitniji, posao lišća jest taj, da ono sudjeluje kod tvorenja ustrojnih tvarih i to tako, da lišće izlaže priesne sokove uplivu svietla, odakle bivaju osobite promjene u slučivanju ugljičnine, kisika, vodika i dušika, od kojih sav rastež biljke zavisi. Kroz dan đieluje na biljku, koja nije u zasjeni, blagotvorno sunčano svjetlo, te se u njoj raztvara upojena ugljićniDa, a izdisujuć kisik^ pridrži si ona samo ugljik. U tami kroz noć ili u zasjeni nemože svega toga biti, te biljka u takovom stanju bez promjene povraća vazduhu opet ugljicninu. Za to nemože biljka iz tog vrela potrebitu´ hranu crpsti. Pa prem biljka ugljicninu i korlenjem dobiva, nemože ju ipak bez svietla raztvarati, niti si može pridržati za tvorenje ustrojnih tvarih potrebitu ugljicninu. Biljka, koja raste u tami ili u sjeni pod matorim stabaljem oskudieva na svietlu, te ne samo što neće imati dovoljne vlage od rose i kiše, nego neće imati dovoljno ni bielog danka, to će reći: sunčana svietla. Takova je biljka bolestna već od onog trenutka, čim je iz sjemenke božji dan ugledala. I buduć su koriencići od takove biljke obićno u suhom tlu ukorienjeni, i buduć korienje od matora stabla ili od bližnje snažnije i već odrasle biljke svu hranu posvud naokolo, dokud takovo korienje dopire, iz tla silovito sebi prisvaja: biti će za to pojmljivo, zašto slabi koriencići još nerazvite biljke zahire i zašto usljed toga i s^ma biljka zahiriti mora- Takova zahirena biljka, ako se presadi, treba mnogo godina, dok ozdravi i bujnije raste. Možebit bi me mogao moj plaćidrug iznebušice zapitati: e pa dobro, pobre moj, ali zašto takove biljke, koje u sjeni porastu, ipak kad tad rasti zapoćmu? Evo na ovo pitanje odgovora? Bilo je zaista prilika, da se je iz neznanja presadjivalo onakove biljke, koje su u sjeni prije porasle, pa su ipak kasnije bujno uspievale, ali nesmijemo zaboraviti, da su takove biljke dugo trebale, dok su bujno rasti započele. Biljka iz zasjene ima sve ustroje koš tun ja ste; jer su u takove biljke šupljinice u korienu, u stabljiki i u granćicah vrlo sitne i majušne, ter skoro, sasvim zaćepljene. Ali čim se takova biljka presadi u plodno tlo, onda se i, korienje jace razvrieži, te tim sposobnije biva, da može svakovrstno hranivo. upijati. Osim toga umnaža se i drvno tvorivo, a od prije uzke šupljinice razširuju se sve to više, Ovakova biljka dobiva većU; množinu lišća, koje može i veću množinu ugljičnine- upijati. |