DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 5/1891 str. 32 <-- 32 --> PDF |
— 224 — ´ Razprostranjivost smeđjo-ugljenili poljana naprotiv mnogo je manja tako, da većinom samo njekoliko četvornih milja obuhvaća, pa se dapače samo na stanovito mjesto ograničuje. Ako su se ugljene naslage mirno naslagale, to predočuju niz istosmjernih ploča. Nu češće im je osovna udaljenost sad veća sad manja; prema većoj ili manjoj debljini medjutomnih inih naslaga, sad se približuju, sad opet udaljuju. Ugljene naslage, koje su se neposredno na osnovnom gorju stvorile, ovisne su pogledom na svoj položaj o nejednakosti istoga. Ugljene poljane pretrpjele su u obće omašne i veoma zanimive promjene kod tvorbe gorja; jer uslied silnog pritiska istog prodočuju nam se ugljene naslage sad zraijoliko zavijene, sad raztrgane, sad razvaljene a dapače i poput omašnog zaobljenog klupka zgrudane, U potonjem slučaju ima kadkađ takvo klupko do 60 met, debljine. Ugljene poljane u južnoj Francezkoj imadu najviše takovih nejednakostib; nu u obće su iste veoma riedke, što´ se mora u interesu produkcije ugljena samo. i željeti; u ostalom takove omanje nejednakosti ne manjkaju ni u mirno naslaganih ugljevnih poljana. Važne promjene pretrpjele su ngljevne poljane nadalje djelovanjem denudacije. Pošto su iste kopnene tvorbe,^ to nije većina istih ni dospjela pod more, već ostadoše kao dio kopna a kao takove izvržene su bile sapiranju atraosferilij^ — a tim nisu mogle zadržati ni prvobitnu svoju cielost. Pojedine ugljene naslage predstavljaju nam po tom danas često samo ostanke u početku mnogo razprostranjenijih i suvislih ugljenika. Mnogo neznatnije promjene nastaju izgaranjem ugljenih naslaga te prolomom vulkaničkog kamenja. Prvi slučaj može se samo dogoditi u onih ugljenih naslaga, koje se svršuju na površini, nastaje na dosada nerazjašnjeni još način, a može trajati više godina dapače i stoljeća; u drugom slučaju izgara takodjer prelomljeni ugljen te nastaje odlučivanje jur izgorenih ugljenih naslaga u obliku stupa. U koliko li se geologički odnošaji ugljenih poljana, promatrani s njekog višeg i obćenitog gledišta, još tako istovrstni prikazuju, to ipak navedeni faktori a navlastito tvorba gorja i denudaeija, kako prije vidjesmo, prouzrokuju znatne raznolikosti, koje bi se opažanju geologa otele^ kad ne bi veličanstvenim načinom — podzemnim! rovovi — odkrivene bile. Najstarije fossilne formacije silura i devona imadu veoma malo gorivih tvarih, koje spadaju skupini ugljena. Njeki silurski škriljevci u Njemačkoj i Englezkoj, koji se uslied toga, što sadržavaju sumpornog kučeđana upotrebljuju za proizvodnju zelene galice i kocelja (stipse), sadržavaju doduše mnogo ugljenih tvari, nu ipak ne toliko, da bi se kao gorivni materijal upotrebiti mogli. — Nadalje poznate su isto tako slabe naslage ugljena i anthracita u siiurskom škriljevcu u Portugalu i u grofoviji Cork (južna Škotska) u gornjem siluru Irske, isto tako´sadržaje i devonsku formacija na pojedinih mjestih u Španiji, Kini i Francezkoj ugljenih naslaga, a škriijevi ugljen ´i graphitski anthracit na |