DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 12/1928 str. 13 <-- 13 --> PDF |
Zemljište na Kršu. To je zemlja crvenica ili crljenica, terra rossa, ir najviše slučajeva srodna l at eritu. Poznato je, da laterizacija nastaje u toplim, vlažnim klimatskim pojasima (2). Ti su uslovi dani i na Kršu.. Uticaj atmosferilija na stijene dolomita i krečnjake velik je. Uslijed toga uticaja nastaje kalcijski i magnezijski kiseli karbonat Ca (HCOn)2 i Mg{HCO?J2, koji odilazi sa vodom, a ostaće kao neotopljene one mineralne tvari, kojih je bilo u vapnenjacima i dolomitima tek oko 0.5% (12). Ova mala količina neotopljenih mineralnih tvari, daje jedini anorganski dio zemljišta na Kršu, u krajevima krečnjaka, daje zemlju zvanu »terra rossa« i ne može dati mnogo zemljišta. Uticaj atmosferilija prati i dalje neotopljene mineralne tvari: voda ih snosi u doline (u ponikve, u doce i dočiće). »Terra rossa« je koloid, koji upija veliku količinu vode, ali je i teško ispušta. To je njeno svojstvo veoma važno za krajeve Krša naročito za vegetaciju ljeti. Kad za vrijeme ljetne pripeke ne bi bilo u crljenici konzervirane vlage, brzo bi se na njoj sve posušilo. Klimatski faktori imajuupliva i na već stvoreno zemljište. Iz podataka 0 temperaturi opazili smo, da su i niske temperature na Kršu česte. Imade studenih dana, a imade i zimskih dana. Uz to su veoma česte i termičke anomalije. Buru prati snižavanje temperature ; zato na Kršu, naročito u kontinentalnom dijelu, a i u sjevernom primorskom dijelu, nije zimi rijedakpojav golomrazice. Kako su na Kršu česte pozitivne termičke anomalije, brzo se temperatura povisi, a led otpusti. Uslijed povećane temperature povećava se i evaporacija toliko, da izdignuti dio zemljišta postane posvema labilan. Ako zemljište nije zaštićeno, lako ga odnosi vjetar, naročito onaj NE kvadranta, zvan »bura«. Ovaj veoma česti i redoviti pojav zovemo ablacij 0 m. To je proces, što se odigrava na većem dijelu Krša od časa, kad jenastupilo ogoljenje. Ovo je ujedno i jedan od velikih suradnika pri odnošenju zemljišta ogoljenih površina na Kršu. Na uticaj klimatskih faktora mogu se dakle svesti ove činjenice: 1. Postajanje zemljišta na Kršu (naročito »terra rossa«); 2. Odnošenje ili sabiranje zemljišta vodom u uvale, ponikve, doline, doce i dočiće; 3. Postajanje golomrazice na zemljištu Krša; 4 Odnošenje labilnog zemljišta ablacijom. Prema tome klimatski faktori utiču ne samo na stvaranje zemljišta nego i na stepen njegove stabilnosti. Konfiguracija terena imade uticaja na tok i rezultat rada klimatskih faktora, jer je sapiranje neotopivog materijala u direktnoj vezi sa nagibom, a postanak termičkih anomalija (naročito pozitivne) mnogo je ovisan o konfiguraciji terena, a s time je u vezi i ablacija. III. ODNOS IZMEĐU KLIMATSKIH FAKTORA I PRIRODNE VEGETACIJE TE IZBOR VRSTI DRVA ZA VJEŠTAČKO POŠUMLJAVANJE Na goletima Krša dolaze klimatski faktori do izražaja u raznim intenzitetima, jer se i goli Krš prostire od mediteranske zone do alpmske sa raznim ekspozicijama i elevacijama. 471 |