DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 4/1930 str. 28 <-- 28 --> PDF |
pocrveni. Tu je pojavu opazio pisac prvi put u maju 1927. u šumi MeroLino (šumska uprava Mikanovci). Osim toga opažene su iste godine na kori i bjelica mnogih stabala tamne mrlje i pukotine, ispunjene nekom tamnom masom. Ustanovljeno je, da je parenhimatsko stanićje oko tih pukotina ispunjeno nekom tamno-žutom masom, a lumeni velikih sudova da su začepljeni posve ili djelomično tilama. Stvaranje tamnožute mase u parenhimatskom staničju, kao i prodiranje tila u velike sudove tumači pisac kao reakciju drva . a podražaj gljive, čiji je micelij prodro kroz kakvu perifernu ozljedu kore i širi se po stablu odnosno korjenu. Po gljivnim hifama, nađenim u velikim sudovima, spada ta gljiva među vrsti Ceratostomella, a sudeći po njenim glavnim i sporednim oblicima ploda, peritecijima i grafijima, ovo je posve nova, dosad nepoznata gljiva te vrsti. Pisac je nazivlje C. merolinensis po šumi Merolino, gdje ju je najprije zapazio. Time, što su lumeni velikih sudova zatvoreni tilama, onemogućeno je daljnje transpiraciono strujanje vode i biljne hrane. Zbog nedostatka vode u krošnji stvara se u stanicama lišća antocyan, od koga nastaje crvena boja lišća. Ustanovljeno je, da je promjena boje u Ušću, a po tom sušenje hrastovih ´stabala to intenzivnije, što se naglije proređuju inficirane hrast, sastojine. Iza prorede izloženo je naime stablo većoj transpiraciji, a krošnja nije u stanju da nadoknadi izgubljenu vodu. Tu diferenciju između primljene i izgubljene vode sve više uvećava djeovanje gljive, koja izaziva progresivno zapunjavanje velikih sudova. Posjedica toga je postepeno sušenje lišća i konačno samog stabla. Na osnovi toga izvodi pisac na kraju knjige zaključak, da je pogrešno mišljenje onih šumara, koji drže, da hrastove sušce valja što prije uklanjati iz sastojine, da ne bi izgubili na tehničkoj vrijednosti. Sječa sušaca mora se naprotiv izvoditi vrlo oprezno (i polagano, pri čem se mora naročito paziti, da se ne bi naglo prekinuo sklop sastojine. Ing. Anić. .. ........ ......... .... . ....... ..... ....... 1930. Uzroci katastrofalnog sušenja naših hrastovih šuma proučavaju se već davno i temeljito. Medu tim još i dan danas nisu sva mišljenja u tom pogledu izjednačena. Baš radi toga interesantno bi bilo da se osvrnemo na rješavanje tog problema u dru gim zemljama . Prije nekoliko godina počela je da se bavi tim pitanjem i ruska stručna literatura. Mala knjižica Naumenka »Sušenje hrasta u Šipovoj šumi« (Voronež. gub.) posvećena je specijalno ovom problemu. Na žalost u samoj knjizi nije opasan općeniti karakter tog prostranog šum. kompleksa, historijsko-gospodarski njegov razvoj, niti stojbinske prilike. Razlog tome leži u činjenici što je taj´ objekat već dobro i svestrano proučen i opetovno se spominje u drugoj ruskoj literaturi. Pretpostavlja «e dakle da su općeniti uslovi i karakter šume poznati čitaocu. Apstrahiramo li sve ostale faktore koji su više manje zajednički svima sastojinama lužnjaka, bezuvjetno moramo naglasiti tri činjenice po kojim se napadno razlikuju prilike spomenute šume od prilika naših slavonskih hrastika. 1) »Šipov ljes« — je izrazita formacija tako zv. .^....... »šumo-stepa«). Pod tim imenom poznata je u Rusiji prelazna zona između sjevernog (šumskog) i južnog (stepskog) reona; 2) orografija ovog predjela je specifički »ovražska«; 3) tlo je slabi černozem, koji na više mjesta prelazi u tako zv. slana tla (.......). Potonje je važno još iz posebnog razloga: u onim šumskim odjelima i odsjecima gde je zaslanjivanje tla prilično jako, hrast sačinjava čist e sastojine, jer ni jedna druga vrst šumskog drveća ne može da izdrži tu koncentraciju soli u tlu (to je svojstvo hrasta više puta naglašavao i pr. Morozov). U odjelima pako gde je tlo malo bolje pridolaze i javor, lipa, jasen i trepetljika, i to tim više čim je tlo više dealkalizirano. Naumenko posebno promatra sušenje starih hrastova (110 god.) i mladog hrastovog naraštaja. Kod toga je ustvrdeno da se stari hrast suši samo na tlima L i TI. 186 |
| ŠUMARSKI LIST 4/1930 str. 29 <-- 29 --> PDF |
bonitetnog razreda, manje na 111. bonit. Skoro je posve pošteđen na tlima IV. boniteta (........), kojim se odlikuju najviše južni i jugoistočni nagibi »ovragâ«. Kod mladih hrastika obrnuto: najviše se suše sastojine na tlima III. i IV. boniteta. Autor konstatuje, da se samo hrast suši dok kod ostalih vrsti sušenje ne premašuje normalnog (prirodnog) mortaliteta. Dalje: niske se hrastove šume u Sipovoj šumi suše više nego li visoke. Potištena stabla suše se više nego li vladajuća i nadvladajuća (kao dokaz priložena je jedna interesantna tabela osušenih stabala obzirom na Kraftove razrede). Analiza osušenih stabala pokazala je da sušenje počima u kambijalnom sloju gornjeg djela debla i spušta se postepeno dolje. Prirast je šume kroz sve godine koje su prethodile sušenju — dobar. Klimatološka istraživanja pokazala su da je godina 1907., kada se je najviše sušilo, karakterizovana jakim temperaturnim ekstremima. Od zareznika, koji su opaženi u šumi, g. Naumenko spominje: gubair a i jednog drugog prelca: bisto n s t r a t a r i a Hfn. Dok je u slav. šumama gubar, izgleda, najglavniji krivac propadanju hrastovih šuma, u Rusiji se bisto n st r a tarit! a smatra pogibeljnijim 1 opasnijim. Godine 1927. postradale su sastojine i od medljike . Još nešto je vrijedno spomenuti: kao što je poznato lužnjak ima dvije zasebne odlike: jednu ranu i jednu kasnu (tardissima). Naumenko je pazio da se kasni hrast osuši u mnogo većem broju nego li rani i ako se prije držalo da je kasni varietet otporniji. Na kraju knjige autor rcsumira sve podatke te u kratko ponavlja uzroke sušenja. Ima ih više : brstenje lišća po gusjenicama liparis disparii biston s t rata r i a (1926.), ponovno još intenzivnije brstenje po biston strat. godine 1927., p e p e 1nica, koja je došla te iste godine na mlado sekundarno lišće i najzad nepovoljne meteorološke prilike dotične godine. Dakle samo zajedničko , suglasno djelovanje tih pogibeljnih faktora (entomološkog, fitopatol. i meteorološkog) prouzročilo je ovo katastrofalno sušenje. »Kad bi iz tog lanca — veli g. Naumenko — ispala bar jedna karika, naši hrastovi jamačno ne bi toliko postradali«. Zašto je kasnolistajući hrast više postradao? Autor tumači to time, da gusjenice rade idu na mlado nježno lišće ove odlike lužnjaka nego li na lišće ranog hrasta, koje je već veliko i grubo u doba brstenja (lipanj). Baš zato manje je postradao ~.........." hrast, t j . hrast na zaslanjenim tlima IV. boniteta. Na takvom tlu raste isključiv o rani oblik. Osim toga „........... je hrast u dobi od 100—110 godina sav obavijen mahovinom i lisajevima, koji sprečavaju puzanje gusjenica po deblu. Nije ni medljika rado napadala taj hrast zaslanjenih zemljišta na suhim južnim nagibima »ovragâ«. Naprotiv mladi (15—35 g. stari) hrastići na IV. bonitetnom razredu postradali su više nego li na boljim tlima. Tome je autor također našao objašnjenje. Hrastove su se sastojine na »soloncu« poslije sječe sve više pretvarale u posve čiste hrastike bez ijedne druge vrsti, jer nijedna druga vrst nije imala ovđe uslova za uspješno prirodno pomlađivanje. Na boljim pak tlima iza sječe hrastovih šuma dobivale su se uvijek mješovite (hrast, lipa, jasen, jasika) sastojine. A poznato je da su mješovite sastojine mnogo manje izvržene sušenju. Svakako je ova mala knjižica vrijedan prilog cijeloj opsežnoj literaturi o sušenju hrasta. Napose nije bez interesa kontrolisati i n našim šumama autorovu tvrdnju o mnogo većem sušenju kasnih hrastova od ranih. Autor nigdje ne spominje sušenje 187 |