DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 12/1930 str. 10 <-- 10 --> PDF |
moyenne de toutes les tiges d´essai, h leur moyenne hauteur. Les formules 111 h VI sont construites pour le cas de séparation de quelques ^classes d´ arbres" d´ apres leur rang dans le peuplement (dominants, moyens, dépassés). Ce mode de cubage devrait etre plus exact que les méthodes connue jusqu´ a présent. «O» Prof. Dr. A. LEVAKOVIĆ, ZAGREB: O KUBISANJU SASTOJINA POMOĆU SLOBODNO IZABRANIH PRIMJERNIH STABALA (NOTES A L´ARTICLE PRÉCÉDENT) Novost, što je prednji članak pokazuje prema dosadanjem stanju u dendrometriji, bile bi te´k formule, što ih gosp. Maletić navodi pod . do VI. Ali one nemaju nikakove prednosti pred dosadanjim formulama, koje se upotrebljavaju za izračunavanje s a s t o j i n s k e drvne mase iz drvnih masa ob lični h primjernih stabala. Rekao bih rade, da one prema dosadanjim formulama !imaju i dosta i bitnih mana. Dosadanja, jednostavna i praktična formula, što je gosp. Maletić označuje sa I, počiva, kako to spominje i gosp. Maletić, na pretpostavci hf = UF (1) t. j . da je umnožak srednje visine i srednjeg obličnog broja za sv a primjern a stabl a jednak umnošku srednje visine i srednjeg ;obličnog broja za cijelu s a s t o j i n u. A ta pretpostavka može lako da izborom primjernih stabala prema unaprijed za njih utvrđenim dimenzijama bude i ostvarena u tolikoj mjeri, koliko je to potrebno za točnost, štono se želi da postigne kubisanjem sastojine. Jer ako smo za primjerna stabla izabrali one individue, od kojih svaki zasebno i debljino m i visino m dovoljno točno predstavlja — u prosječnom smislu naravski — cijelu sastojinu, pak ako pored toga svaki od njih ima prosječan, a ne možda ekstreman kakav oblik debla i krošnje, onda gornja jednadžba postoji približno već kod svakoga od njih z a s e b i c e, a još više kod svih njih kao cjeline. Poznato je naime, da oblični brojevi (punodrvnost, jedrina) stabala zavise najviše od visin e i od debljin e stabala u prsnoj visini, pak da su stoga kod osovnih stabala ove dimenzije najsigurnije, a većinom i jedino realn o m j e r il´ o za određivanje obličnih brojeva. Nema li u sastojini faktično stabala, koja i debljinom i visinom dovoljno točno odgovaraju matematičkom (pravom) srednjem stablu, onda se toj neprilici dade, kao što je poznato, lako doskočiti raz mjerno slobodnijim izborom primjernih stabala. No njihov b r o j mora onda da bude razmjerno veći. Ujedno moraju ona 492 |
| ŠUMARSKI LIST 12/1930 str. 11 <-- 11 --> PDF |
da budu onda i raspodijeljena tako, kako bi izvjestan broj njih ponešto nad masiva o dimenzije srednjeg stabla, a izvjestan (po mogućnosti podjednak) broj ponešto z a o staja o za dimenzijama toga stabla. Sve ovo dade se lako postići do praktički potrebne mfere, jer to činimo imajući sveder pred očima izvjesna, već unaprijed utvrđena mjerila, t. j . srednju sastojinsku debljinu i srednju sastojinsku visinu. 1 onda počiva te žište još samo na nešto povećanom broju obličnih primjernih stabala, pa da se dovoljno točno izjednače ne baš znatne razlike medu matematičkim srednjim stablom i pojedinim konkretnim prmjernim stablima. Formula II, što je gosp. Maletić želi da postavi na mjesto dosad uobičajene formule I, počiva na jednostavnijoj pretpostavci. f == F (2) Ali ako se ispusti iz vida izbor obilnog broja obličnih primjernih stabala i ujedno kubisanje sastojine pomoću t. zv. v o 1 u m e n s k e kri vulje , što uostalom čini i gosp. Maletić, onda i pretpostavka (2) može da se sa sigurnošću ostvari u dovoljnoj mjeri samo uz isti uslov kao i pretpostavka (1), t. j . uz izbor primjernih stabala prema unaprijed za njih utvrđenim dimenzijama. Jer jedino uz taj uslov možemo za ostvarenje pretpostavke (2) upotrijebiti izvjesna realn a m j e r i 1 a, t. j . srednju debljinu i srednju visinu sastojine, bez upotrebe kojih se ova pretpostavka dade samo slučajno ostvariti u dovoljnoj mjeri. Kod slobodno g biranja obličnih primjernih stabala, t. j , bez obzira na dimenzije, ne mogu debljine i visine velike većine tih stabala ni p r i b 1 i ž n o da odlgovaraju srednjoj debljiini i srednjoj visini sastojine. Tu stoga nema niti kakove svrhe, da se unaprijed određuje srednja debljina dotično srednja visina sastojine, pa prema tome ne može tu da bude niti kakova mjerila za izbor primjernih stabala. Stoga smo kod ovakcvog izbora primjernih stabala bczuslovno upućeni na razmjerno prevelik n j i h o v b r o j kao na jedino sredstvo za dovoljno ostvarenje pretpostavke (2). [ taj broj mora stoga da bude mnog o veći , nego kad se oblična primjerna stabla biraju prema unaprijed utvrđenim dimenzijama. Naročito iskače ovdje potreba što većeg broja obličnih primjernih stabala s razloga, što je po gosp. Maletiću u principu potrebno, da se za primjerna stabla uzmu i oni individui, koji imaju abnormalan oblik debla i krošnje, kojih dakle upotreba više kvari, nego li bi poboljšavala ko načan rezultat kuhisanja. Gosp. Maletić dozvoljava doduše na jednom mjestu ispuštanje abnormalnih stabala, ali se ovo dozvoljavanje ne da složiti s principom izbora svakog n-tog stabla ili svih stabala u jednom vertikalnom profilu. 1er ako izbor u principu ima da padne na svako — recimo -- dvadeseto stablo ili na sva stabla u jednom vertikalnom profilu, onda se to ne može des´iti, a da se pritom ne upotrijebe i abnormalna stabla. Inače su širom otvorena vrata i subjektivnosti i slučajnosti, a tome se u principu baš želi da izbjegne izborom svakog n-tog stabla dotično svih stabala u vertikalnom profilu. Cio postupak sastojinskog kubisanja, kako ga zamišlja gosp. Maletić u vezi s uporabom svoje formule 11, zaostaje dakle (u svim svojim niansama) i u točnosti i u praktičnosti, a i u logičnosti za dosadanjim postupcima. Što je rečeno za formulu II i za mogućnost njezine primjene, važi još u većoj mjeri za formule . do VI i njihovu primjenu u praksi. 498 |
| ŠUMARSKI LIST 12/1930 str. 12 <-- 12 --> PDF |
Ako se već hoće da primijeni princip slobodnog odabiranja odličnih primjernih stabala, onda u vezi s time ima smisla samo kubisanje sastojine na osnovi prosječnih drvnih masa (p o s t a b 1 u) z a svaki pojedini debljinski stepen. Ove se pak dadu dovoljno pouzdano odrediti samo grafičko m metodom1 (na osnovi »volumenske krivulje«) ili još bolje po metodi najmanji h kva drat a (»posredna opažanja«). Drvna masa sastojine izlazi onda kao zbroj drvnih rrasa dobivenih ukupno za svaki pojedini debljinski stepen. Pod točkom IV. 2. stavlja doduše i gosp. Malene u izgled mogućnost, da se za svaki pojedini debljinski stepen odredi prosječna drvna masa po stablu, pak da se drvna masa sastojine dobije zbrojem pojedinih stepenskih drvnih masa. No to bi bilo opet nešto, što bi u točnosti mnogo zaostajalo za rezultatom sastojinskog kubisanja na osnovi prosječnih stepenskih drvnih masa, dobivenih grafičk i rr izjednačivanjem dot. izjednačivanjem po metodi najmanjih kvadrata. Pri postupku po recepta g. Maletića može naime da se zbude izvjesno (tek naravski djelomično) izjednačenje samo unutar svakog pojedinog d e b 1 j i n s kog ste p ena z a s e b i c e. Jer lako može da se desi, a to treba da se i očekuje s velikom vjerojatnošću, da primjerna stabla jednog debljinskog stepena — recimo prvog — predstavljaju (po visini) ba š samo niži dio, a primjerna stabla drugog stepena baš samo viš i di o svih stabala u stepenu i t. d. U prvom slučaju bit će aritmetička sredina od drvnih masa svih primjernih stabala u stepenu preniska, u drugom previsoka i t. d. To isto bit će naravski i s u k up n i m drvnim masama dotičnih debljinskih stepena. Ove bi se diferencije prema pravim iznosima mogle dovoljno izjednačiti u zbroj u svih tih stepenskih drvnih masa samo onda, kad bi svi debljinski stepeni imali isti broj stabala, istu prosječnu visinu i isti prosječni oblični broj. A taj je slučaj jednakosti medu pojedinim debljinskim stepenima u pogledu broja stabala, u pogledu prosječne visine i u pogledu prosječnog obličnog broja zaista potpuno već nemoguć u naravi. Ako se naprotiv prosječne drvne mase pojedinih stepena određuju grafički (na osnovi volumenske krivulje), onda je izjednačivanje pojedinih individualnih drvnih masa unutar svakog pojedinog debljinskog stepena mnogo potpunije, nego li bi ono bilo moguće po gosp. M.aletiću. Jer onda se ne dešava samo to, da se drvne mase pojedinih primjernih stabala izjednačuju jedna s drugom tek unutar jednog te istog debljinskog stepena. Onda se šta više izjednačuju međusobno i ti — više ili manje nepotpuno izjednačeni --iznosi pojedinih susjednih stepena. T. j. ako je aritmetička sredina od drvnih masa svih primjernih stabala u prvom stepenu — recimo — niža, u drugom viša, u trećem opet niža, u četvrtom viša i t. d. od z b i 1 j a p r o s j e č n e drvne mase dotičnog stepena, onda jedina pravilna volumenska krivulja, povučena što bolje kroz taj sistem točaka (koje bi inače međusobnim spajanjem dale jednu nepravilnu krivulju ili jednu isprekidanu liniju) ispravlja prvobitne, nepotpunim izjednačenjem dobivene aritmetičke sredine pojedinih debljinskih stepena na mnogo ispravnije iznose. Još naravski sigurnije dade se ovo izjednačenje izvesti po metodi najmanjih kvadrata. Princip je ovdje u glavnom isti kao kod grafičkog izjednačivanja, samo je rezultat mnogo pouzdaniji, ali - - naravski - -i posao nesravnjlvo veći. 4.94 |
| ŠUMARSKI LIST 12/1930 str. 13 <-- 13 --> PDF |
S obzirom na ovo dvostruk o izjedmačivanje, što nam ga jednim te istim mahom omogućuje konstrukcija volumenske krivulje dot. izjednačavanje po metodi najmanjih kvadrata s jedine strane, kao i s obziirom na tek jednostruk o (u gdjekojem debljinskom stepenu i nikakovo) izjednačivanje, koje bi bilo moguće po g. Maletiću. jasno je samo po sebi, da je — za postignuće iste točnosti ´u konačnom rezultatu sastojinskog kubisanja — po Ma´etićevcm receptu potreban uvijek mnogo veći broj primjernih stabala, nego inače. Taj broj morao bi da bude veći i s ranije spomenutog razloga, što bi među primjernim stablima moralo da bude i onakovih stabala, koja su za bilo kakove représentante nesposobna. K tome i znatno veća zamršenos t cijeloga poslovanja, kako bi ga tražila primjena Maletićevih kubikacionih formula, nikako ne može da govori u prilog toj primjeni, a na uštrb dosad u dendrometriji običajnih formula i metoda. Résumé. En analysant les idées de l´article précédent, l´auteur arrive a la conclusion que la méthode proposée ci-devant pour le cubage des peuplements par M. Maletié ne représente aucun perfectionnement des méthodes déja connues et appliquées, mais au contraire qu´elle possede, vis-a-vis de celles-ci, des divers désavantages aussi bien en vue de la pratique du cubage qu´en vue de l´exactitude. « o » ... .. ....... (.......): ........... ....... ......... KAPAKTEPA ....... . ........ . .... (LA SIGNIFICATION ÉCONOMIQUE DES PEUPLEMENTS DU CARACTERE DE FORET-VIERGE ET LEUR TRAITEMENT) . ....... ........... ..... ..... ......... ......... ......... ....... . ... ....... ..........., ................. ............ ....... ........ .. .......... y ....... ... ........ ...... ....... ..........., y .... ce .. .. oceha . ..... ......... ............ .......... To y ....... .... ..... . .. .... ........ 15.... je ..... .. ce ......, ...... ce ......... ....... .......... ...... ............ ......, .... ce . .... ........., .. .... je ..... ..... ........ . ... .. ....... ......., .. ce ...... ....., ... ne .........., .. ...... ...... . ........ To ...... ..... .. ....... ......... .... ........ ......, y ...... .. ... ..... .... ... ....... opojne . ...... ............., na ce . ....... na ......... ... 495 \ |