DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 1/1933 str. 11 <-- 11 --> PDF |
Krajina postala je posebnom krunovinom (Kronland). Osnovana je i zasebna Srpska Vojvodina. I unutrašnje uređenje Vojne Krajine pretrpe´o je izvesne promene. Novom duhu vremena trebalo je učiniti izvesne koncesije, dn bi se lakše primile političke odredbe oktroisanoR Ustava. Dana 7. maja 1850. donet je novi krajiški temeljni zakon, kojim je, pored ostaloga, trebalo uzakoniti povlastice i olakšice dane proglasom Bana .lelačića. Tim je zakonom definitivno ukinut lenski odnošaj i besplatan rad. Zemljišta prelaze u potpunu svojinu Krajišnika, uz dužnost preuzimanja vojne obaveze (J;§ 10. i 11.). Izuzetno je bilo dozvoljeno i licima, koja nisu Krajišnici, da na teritoriji Vojne Krajine mogu sticati gradilišta za stovarišta i tvornice ili takove zgrade, a da pri tom ne moraju preuzeti i vršenje vojne dužnosti´ (§ 13). Godine 1862. proširena je ta olakšica i na posednike većih mlinova i industrijskih postrojenja, a god. 1868. i na vlasnike gostiona i zgrada za stanovanje i izdavanje, te na vlasnike uređaja za unapređenje saobraćaja. Odredbe zakona iz godine 1807. proširene su tako, da trgovci i zanatlije, koji žive izvan zadružne veze, mogu posedovati najviše do 6 kat. jut. zemljišta, u što se ima uračunati kućište i dvorište. To ograničenje prestaje, čim vlasnici takovih nekretnina preuzmu vršenje krajiške vojne dužnosti. Pored ostaloga uvedena je i ravnopravnost sa drugim stanovnicima u pogledu nastave, prosvete i izučavanja zanata. Opremu i snabdevanje Graničara, kad su službi, preuzima država. Olakšana je deoba zadruga, regulisana vojna dužnost i vojni rok skraćen. O vojnim komunitetima govori jedino § 66. spomenutog zakona (VII. Hauptstiick). Oni ostaju i nadalje sastavnim delom Vojne Krajine, ali imaće naročito ustrojstvo na osnovu opšteg zakona o opštinama, držeći pri tom u vidu njihove naročite prilike. Tek godine 1862. uređena je na osnovu zakona o opštinama, t. zv. gradskim redom (Stiidte- Ordnung), unutarnja uprava vojnih komuniteta. Bili su podređeni izravno Generalnoj komandi, dok su poslovanje nadzirale brigade. U hrvatskoslavonskoj Krajini bilo je u to doba seda m vojnih komuniteta, t. j . Senj, Karlobag, Petrinja, Kostajnica, Ivanić-grad, Bjelovar i Brod (ovaj poslednji ponovno uspostavljen 1820. god.). U srpsko-banatskoj Krajini bilo ih je pet, t. j . Karlovci, Petrovaradin, Zemun, Pančevo i Bela Crkva. U pogledu regulisanja vojne obaveze (§ 66) protegnute su odredbe austrijske »norme za popis i rekrutovanje« također na vojne komunitete. Prema Vaničeku (IV — 377 str.) davala je hrvatsko-slavonska Krajina 1869. god. ,37.614 vojnika. Komuniteti su davali samo 85 vojnika, što je svakako napadno malen broj. Međutim dalji razvoj unutarnjih (dualizam, ug.-hrv. nagodba) i spoljašnjih prilika činio je nepotrebnim daljnje podržavanje Vojne Krajine. Pristupilo se stoga njenoj postepenoj likvidaciji. Peskriptom od 19. avg. 1869. izdvojena su dva varaždinska pešadijska puka i komuniteti Senj, Bjelovar i Ivanić-grad iz veze Vojne Krajine. Zakonom od 8. jula 1871. uređena je slobodnija organizacija gradskih i seoskih opština. Dotadanji komuniteti Petrinja, Kostajnica, Bjelovar, Ivanić-grad, Brod, Zemun, Karlovci i´Petrovaradin postadoše gradovi . Senj postade: »konigl. Frei- und Hafenstadt«, a Karlobag —> »Freihafenstadt«. Pančevo i Bela Crkva postadoše municipijima i bese podređeni izravno Ministarstvu. Ostala mesta postaše sastavnim đelovima opština (Regimentsgemeinđen, Landgemeinden). Novi gradski red (Stadte-Ordnung) stupio je 9 |