DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 1/1933 str. 14 <-- 14 --> PDF |
5) Opšti osvrt na Vojnu Krajinu. Od ukidanja Vojne Krajine prošlo je preko pedeset godina. To proteklo vreme daje nam mogućnosti, da na tu organizaciju bacimo miran i objektivan pogled. To je potrebno, da bi dali sintezu prošlih događaja i sliku stanja stvorenog tristagodišnjim postojanjem ove ustanove, kao i naposletku da bi utvrdili, šta je Vojna Krajina bila za nas i u nacionalnom, a i materijalnom pogledu. Osnivanje Vojne Krajine pada u doba velikih etničkih pomcranja, nestajanja i izumiranja starog pokrajinskog, srednjevekovnog stanovništva u nekim, oblastima. Snažne migracione struje — prouzročene istorijskim događajima — razliše se na zapad i sever. Njihovi su valovi zapljuskivali i plavili Sloveniju, Štajersku, Korušku i Burgenland; prelazili su Dunav i Maroš i dopirali do Moravske i sev. Ugarske. Te su struje donosile novo stanovništvo, drugačijih običaja, osobina i dijalekata. Ceo kraj od Veleške Klisure na Vardaru pa do Žumberačkih planina, Zagrebačke gore i Kalnika izukrštanog je i izmešanog stanovništva i na toj je teritoriji obrazovan nov etnički amalgam." Znatan deo tih metanastazičkih pokreta slegao se na teritoriji Vojne Krajine, koja je na taj način vršila nemalen upliv na stapanje starog stanovništva s došljacima i formiranje novoga nacionalnog tipa. I u tom pogledu postaje Vojna Krajina zanimivim objektom istraživanja. Prvi počeci osnivanja Vojne Krajine odgovarali su prilikama i potrebama našega naroda. Pusti i nenastanjeni krajevi prihvatiše begunce sa juga i istoka, koji gonjeni bedom i nepravdom ne klonuše, već potražiše nov kraj, da obnovljenim snagama nastave borbu, privremeno prekinutu. Nijedna žrtva nije bila preskupa za nezavisnost i oslobođenje starog zavičaja, pa ni onda, kad su se za tim velikim idealima oslobođenja skrivala i imperijalistička austrijska zavojevanja, koja su pod kraj XViI veka dovela P i c c 0 1 o m i n i-ja u Dušanovo Skoplje. Neuspeh te akcije ispaštalo je Skoplje u plamenu. To je uzrok i jedne od najjačih migracija na sever, pod Arsenijem Čarnojevićem. Ali carski je Beč dobro uočio neukrotivu snagu Graničara, najvećim delom oporih i ljutih Dinaraca, »iz kojih se mogla stvoriti vojska visokih vojničkih sposobnosti i upotrebiti za interese dinastije i države.«^´ Krajišnici, stegnuti krutom disciplinom, bili su odgajani samo za carske vojnike. »Kroati«, poznati iz tridesetgodišnjeg rata, i krajiški pukovi postadoše najstrašnija carska vojska. I tako je profanisana prvobitna ideja Vojne Krajine. Gotovo da nema bojišta u Evropi, gde se nije prolevala ^* Dr. .lov. Cvijić: Balkansko Poluostrvo. Zagreb 19´2´2., str. Ii60´. i 181. 0 migracijama na teritoriju biv.še Vojne Krajine lepa i pouzdana obave.štenja daju ova dela: Dr. Aleks a Ivić : Migracije Srba u Hrvatsku tokom 16., 17. i l´cS. stoljeća. Srp. Kralj. .Akademija. Knjiga 16. Naselja i poreklo stanovništva. 1923. Dr. Aleks a Ivić : Iz prošlosti Srba Žumberčana. Spomenik Srp. Kralj. Akademije LVII knjiga. Subotica 1923. Dr. .1 o s i p Mal : Uskočke seobe i slovenske pokrajine. Srp. Kralj. Akademija. Knjiga 18. Naselja i poreklo stanovništva. 1´924. Dr. J o V. E r d e 1 j a n 0 V i c: 0 poreklu Bunjevaca. Posebna izdanja Srp. Krali. Akademije — Filosofski i filološki spisi, knjiga 19., 1930. " Jovan Cvijić: Spom. delo, 11., str. 67. |