DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 1/1933 str. 6 <-- 6 --> PDF |
Da bi lakše razumeli prilike i osetili duh vremena, u kome su ova prava postala i razvijala se, izneo sam u zbijenim potezima postanak, razvoj i život bivše Vojne Krajine. Pokušao sam da oživim prošlost, da je približim sadašnjosti i da ova prava prikazem ne kao jedan iskinuti fragmenat, već u vezi sa vremenom i događajima, koji su se razvijali u bivšoj Vojnoj Krajini. Iz izlaganja će se videti, da postoje još neka nedovoljno objašnjena pitanja, naročito u koliko se odnose na prava bivših komuniteta Karlobag, Senj i Bela Crkva. Uzrok je nestašica grade i podataka, do kojih — i pored svih nastojanja — nije bilo moguće doći. Zbog toga se ova izlaganja ne mogu smatrati posve potpunima. /Mi i pored toga prikupljena su najvažnija akta i u glavnim potezima predočena ova prava. Manje praznine moći će se popuniti prilikom svojevremenih naročitih istraživanja, koja će trebati provesti zajedno s predradnjama za otkup ovih prava. To ne će zadavati većih poteškoća, jer okvir, u kome se imaju kretati ova ispitivanja, ocrtan je ovom raspravom. M.oram i to naglasiti, da sam se klonio ulaženja u pojedinosti administrativne prirode. To spada u delokrug redovne administracije. I) POSTANAK I RAZVOJ SERVITUTNIH PRAVA. 1) Opšti pogledi. Vojne Krajine, te jedinstvene militarističke organizacije, koja se u doba svoga najvećeg prostranstva protezala od Jadranskog Mora, prci\o Velike i Male Kapele, Korduna, banijskih kosa, slavonskih ravnica i bačko-banatskih ritova, zatim Karpata sve do doline Zlatne Bistrice u Bukovini, odavna je nestalo. Kao dan prestanka njene vojne organizacije ima se u našim krajevima smatrati 1. oktobar 1873., jer je tim danom, u smislu manifesta od 8. augusta 1873., proglašenog raspisom Generalne komande u Zagrebu od 24. avg. 1873. G. V. Pras. 798. raspušteno još preostalih devet hrvatsko-slavonskih pešadijskih krajiških pukova.´ 1 tako je prestala da postoji jedna specijalna vojna organizacija — e i n S o 1datenland, kako je V a n i č e k s pravom naziva — koja je preko tri stotine godina obilno rasipala snagu i živote znatnoga dela našeg naroda. Premda je Vojne Krajine nestalo, ostalo nam je od nje u nasledc jedno nerešeno pitanje, a to su servitutna nrava bivših vojno-krajiških komuniteta, sada gradova, u državnim šumama. Zakonom od 8. ]una 1871, inartikulisanim zakonskim člankom XXX — 1873, »o otkupu šumskih služnostih pripadajućih stanovnicima vojno-krajiškog područja u ondašnjim državni m šumama«, određen je otkup servitutnih prava samo onih krajiških stanovnika, koji su pripadali krajiškim opštinama.^ Nikakav ´ Na osnovu kralj, reskripta od 19. avg. 1869. izdvojena su još ranije iz veze Vojne Krajine dva varaždinska pešadijska puka, kao i komuniteti Senj, Bjelovar, Ivanićgrad i mesna opština Sisak (novi). Zbog toga je godine 1873. bilo još svega 9 krajiških pukova. Videti o tome: F r. Va n i ček : Spezialgeschichte der Militargrenze. IV. sv., str. 377. " Prema Landgemeinde-Ordnung-u iz god. 1862. delile su se opštine izvan komuniteta (Landgemeinden) na: Orts-, Bezirks-, Kreis- ili Reg´imentsgemeinden. Opštine su bile grupisane prema kompanijama (četama) i dalje prema pukovima; jedan je puk imao 12, a šajkaški bataljon 6 opština (Bezirksgemeinden) — (Vaniček IV., 313.). i 4 |