DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu



ŠUMARSKI LIST 1/1933 str. 8     <-- 8 -->        PDF

ništa i beR´unaca u sornju Slavoniju, koji u Linču god. 1538. dobiše razna
privilegija, postadošc prvi krajišlti kapetanati Koprivnica , Križev ci
i Ivani ć-g r a d sa kojih 600 ratnika (V a n i č e k I. — str. 26—28).
To je bilo prvo doba iregularne Vojne Krajine, kad se svim vojnim kolonistima
priznavalo pravo na besplatno iskorišćavanje drveta i paše u
tadanjim carskim šumama. Prve početke organizovanja Vojne Kiajine
nalazi Vaniček (I. — str. 86) u statutu (Verfassungs-Statut) izdanom u
Regensburgu godine iJiM-.- No već pod kraj XVI. veka počeo se stvarati
na hrvatskom zemljištu nov politički teritorij — Vojna Krajina — izuzet
ispod banske vlasti i sabora.*


U drugom periodu razvoja Vojne Krajine, od 1737—1787. godine,
položeni su osnovi njenoga novog vojnog i unutarnjeg uređenja. U to doba
pada i osnivanje vojno-krajiških komuniteta. Godine 1748 postade slobodnim
komunitetom Stara Gradiška; god. 1749 Zemun i Brod, a 1753 Sr.
Karlovci i Bukovica. I Petrovaradin se ima smatrati komunitetom, premda
mu je unutrašnje uređenje bilo nešto drukčije (Vaniče k — I —
str. 567 i dalje). Ovi su komuniteti bili podređeni Generalnoj komandi u
Osijeku (Van. II, str. 40: Interimsnormalija grofa Mercy-ja određivale
su upravu, sudovanje, kontribuciju i ostale poslove komuniteta). Komunitetima
je bio zadatak, da unapređuju trgovinu i obrt na teritoriji Vojne
Krajine. Da bi se taj cilj što potpunije postigao, davana su stanovnicima
komunitetima izvesna privilegija, da bi bili u povoljnijem položaju od
ostalih Krajišnika, koji su stanovali izvan gradskog područja. Prema Normi
(Regulamcntu) iz godine 1747 stanovnici navedenih donjo-slavonskih
komuniteta imali su u prvoj periodi razvoja ova privilegija (V a n i č e k
I — 567):


1) Bili su oslobođeni od ratne službe; smatrani su slobodnim vojnim
građanima. Jedino je Petrovaradin s predgrađima prema Regulamentu
od 10 marta 1751 imao da daje jednu četu lake pešadije od 220 ljudi
(Freischiitzen-Kompagnie).


2) Za vršenje upravnih poslova prvog stepena imali su vlastite magistrate
od izabranih građana; bili su u tom pogledu nezavisni od pukovskih
komanda.


3) Bili su oslobođeni svakog kmctovskog rada (rabota, kuluk).
4) Imali su pravo da sami određuju visinu kontribucije i njenu raspodelu
na građane. Kontribucija se plaćala u korist vojne blagajne.
5) Imali su pravo slobodnog drvarenja i nošenja sablje.


Obim i sadržaj prava drvarenja nije nam poznat. Biće da je odgovarao
stvarnoj potrebi, jer šume je u to doba bilo u izobilju, a vrednost
drveta (s obzirom na opštu nesigurnost i nesređene prilike) morala je
biti neznatna.


Nakon ujedinjena Karlovačkog i Varaždinskog Generalata podignuta
su godine 1764 i mesta (Stabsorte) Karlovac, Gospić, Otočac, Brinj, Ogulin,
Bjelovar, Koprivnica i Ivanić-grad na stepen trgovačkog komuniteta
(Handelskommunitat). Podaci o ustrojstvu ovih komuniteta, prema V a n ič
e k u, nisu se mogli pronaći u zagrebačkom arhivu. Nije nemoguća pretpostavka,
da je to ustrojstvo bilo jednako ili barem slično organizaciji
donro-slavonskih komuniteta. Senj i Karlobag u to su doba još spadali


* Ferd o Šišić : Pregled povijesti hrvatskoga naroda. Zagreb 1916., str. 186.
6