DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 1/1936 str. 13 <-- 13 --> PDF |
Za obrazovanje fitoklimatskih rajona igra vrlo važnu ulogu reljef . Planinski lanci mogu da budu sigurne i trajne barijere za utjecaj mnogih klimatskih činilaca. Takvu barijeru čini prije svega Stara Planina ili Balkan , koji siječe čitavu Bugarsku po dužini dijeleći je na dvoje. Istina, Stara Planina nema naročitih visina, ali je njezin utjecaj u fitoklimatskom pogledu vrlo određen. Možemo kazati, da Stara Planina dijeli jednu od druge dvije fitoklimatske oblasti: dunavsku , koja ima izrazito kontinentalnu klimu i silan utjecaj sjevernih vjetrova, i gornju-trakij s k u, gdje je kontinentalna klima donekle ublažena sa utjecajem toplih vjetrova sa Bijeloga mora. U vezi toga imamo na sjevernim ekspozicijama više oborina i više dana sa snijegom, a vegetacija se javlja kasnije dok na jugu Stare Planine imamo dosta mediteranskih vrsta, kojima nema ni traga na sjevernim padinama. Tu su, pored ostalih, Mespillus , O s .ris, Phillyrea, Zizyphus, a tu dolaze i rentabilne južne kulture: susam, pamuk i pirinač. Fitoklimatska barijera, koju čini Stara Planina, iščezava na njezinom istočnom dijelu. Tu je ona i dosta niska, a tu je dovoljno jak i klimatski utjecaj Crnoga mora. Zato tu nalazimo i prodiranje mediteranskih elemenata na sjever. Zasebnu fitoklimatsku barijeru pretstavlja planinska oblast, koja zauzima zapadne i južne dijelove Bugarske. Sačinjava je Ihtimanska planina, Vitoš, Ruj, Osogovo i druge manje planine, pa Rilsko- Rodopski masiv zajedno sa Pirinom, Ali-botušem i Belasicom, te na istoku Sakar i Strandža-planina. Ta planinska oblast čini naročitu fitoklimatsku barijeru — utječući mnogo na klimatske i na florističke prilike. Na jugu te planinske oblasti dolazi Južna Makedonija i Trakija s mediteranskim fitoklimatskim uslovima; na sjeveru od nje dolaze nizine sa drugim klimatskim prilikama, a onda i sa drugim prilikama u vegetaciji. Osobito je velik utjecaj te barijere na zapadnom dijelu, gdje je ona najšira i najviša i gdje zajedno sa Starom Planinom odvaja Dunavski kraj od južnih krajeva. Tu su klimatski uslovi dosta blizu srednje-evrops k i m a. Ova planinska oblast stoji na putu prodiranju mediteranskih vrsta u kontinent. Vrste, koje su vječno zelene, odijeljene su od srednjeevropskih, medu kojima zauzimaju najvidnije mjesto listopadne šume. Dok je na jugu te barijere, u Solunu, srednja godišnja temperatura 15.9° C, na sjevernoj padini Stare Planine iznosi ona oko 12° C; srednja temperatura u januaru iznosi u Solunu + 5.4° C, u Kavali + 5.6° C, a na padini zapadne Stare Planine oko — 1.3° C. Pomenuta planinska oblast stvara među ostalim i barijeru širenju kulture masline. S obzirom na mogućnost prodiranja klimatskih elemenata analognih onima Srednje Evrope, dolazi u ovoj planinskoj oblasti mnogo biljnih tipova, koje nalazimo na staništima srednje- i sjevero-evropskim. Pomenuta barijera nije kompaktna, jer tu i tamo dolazi do prodora, pa se izvjesne mediteranske vrste protisnu i sjevernije. Tako primjerice Ph. media prodire sve do Stare Planine. Prodori dolaze od česti na Strandža-Planin i, a od česti u dolini Marice i Tundže ulazeći u Gornjotrakijsku oblast. Biljni elementi mediteranske oblasti prodiru dublje u kontinenat i dolinom rijeka Strume i Meste. Crn o mor e je naročiti činilac za obrazovanje specijalnih fitoklimatskih uslova. Sa klimom, koja je blaža od okolnoga mu kopna, daje 11 |