DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 1/1940 str. 37 <-- 37 --> PDF |
konturama vazdušnih strujanja potpuno beznačajna, ipak ona ima izvesnog značaja kod lokalnih pojava jakog vodenog taloga t. j . prilikom provala oblaka. Vazdušni slojevi! u šumi, koji su u takvim prilikama za nekoliko stepeni hladniji, pokazuju u neznatnoj meri strujanje vazdušnih slojeva na niže. Prema tome zagrejanit vazduh kao lakši pokazuje izvesno kretanje na više i na taj način stvaraju se mogućnosti za postanak izvesnog vazdušnog sloja sa manjom gustinom, koji se može opaziti baš iznad šuma na visini od 30 do 50 metara. Ovakve pojave, premda nisu oštro izražene niti se njihov uticaj može zapaziti na opštim klimatskim karakteristikama, imaju izvesno značenje u užim posmatranjima kod naglih provala oblaka. U takvim prilikama vidimo izvesne lokalne varijacije, čiji je nesumnjivi uzrok u šumi. I iz ovoga možemo zaključiti, da u koliko je neznatan uticaj, koji šuma vrši na kretanje vazdušnih slojeva, u toliko je važniji onaj uticaj, koji šuma ima na pojavu naglih provala oblaka, naročito u toplim letnjim mesecima. Iz ovakvih posmatranja opažamo, da su u izvesnom međusobnom odnosu i vazdušna strujanja i bujice. Ovaj odnos pokazuje u sebi izvesne karakteristike, iz kojih se može opaziti uticaj šuma na intenzitet provala oblaka. Iz podataka, koji su prikupljeni posmatranjima u području bujice »Koštica« kod Uzica, prilmećcno je, da su iizvesni ogranci ove bujice pokazivali u toku 1936/38 godine veoma različite kapacitete vodenih taloga, koji su pali u obliku provale oblaka. Iz skice (si. 5 i 8) se može vtdeti raspored ovoga bujičnog područja u odnosu prema pošumljenosti ne samo užeg nego u većoj meri i najšireg područja ove bujice. U bujičnom području »Koštica« opažane su česte provale oblaka, koje se svake godine javljaju po nekoliko puta preko leta. Pri tome pojedini! ogranci ove bujice pokazuju izvesne razlike u intenzitetu ovih vodenih taloga. U godinama 1936, 1937 i 1938 zapaženo je u letnjim mesecima 7 provala oblaka u ovom području. Vazdušna strujanja iz severo-severo-zapadnog pravca i provale oblaka, koji su došli ovim strujanjem, pokazale su osetno manji intenzitet vazdušnih taloga. Ovakve provale oblaka dale su srednji intenzitet i! pojave bujičnih voda imale su srednju jačinu. S druge strane ona vazdušna strujanja, koja su dolazila sa severo-istoka ili sa istoka, stvarala su tako snažne provale oblaka, koje su naročito u ogranku br. 3 pokazale svu svoju neobuzdanu rušilačku snagu. U takvim prilikama obarana su i stabla sa prsnim promerom od 40 do 60 cm. U pogledu kretanja materijala niz korito vidi se takođe ogromna snaga ovakvih bujičnih voda. Prema uzdužnom profilu(si. 6) vidi se stanje materijala u koritu bujice i visinske razlike pada korita u ogranku br. 1. Tako se opaža, da je pri padu od cea 20% ostao u koritu materijal takve krupnoće (iznad 18 cm), koji! je nanr. u ogranku br. 3. bio povučen bujicom niz korito sa padom od samo \2°/c. Ovakvim uporednim posmatranjem može se zaključiti, da je pojava oblaka iz pravca, u kome se nalazi kompleks »Jelova gora« (severo-severo-zapad) znatno ublažena u svojoj snazi. S druge strane, provale oblaka iz pravca istok i severo-istok došle su vazdušnim kretanjem preko potpuno golih prostorija i najzad se našle iznad bujičnog područja, čiji je uži perimetar, i ako pod šumom, ipak pružio najšire mogućnosti za stvaranje bujičnih voda sa ogromnom rušilačkom snagom. Tako se na fotografskom snimku 35 |