DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 4/1943 str. 23 <-- 23 --> PDF |
prestanak kao i za ponovni početak prirodnog pomladjenja. Po Cermaku ne nastaju jednolični sastojinski oblici smrekovih i jelovih prašuma pomladjenjem velikih golih ploha, već pravim priebornim pomlađivanjem. — Sastojinski sklop i zajednička etaža krošanja nastaje urašćivanjem mladih stabalnih razreda u veće visine, opadanjem rasta u visinu starijih- stabala, te potiskivanjem i prerašćivanjem najmlađih stabalnih razreda tako, da iz nejednolikih sastojinskih oblika nastaju jednolični oblici. Prema Ćermakovim razlaganjima prašuma se obnavlja obamiranjem pojedinih starih stabala, koja obamiru isprva pojedinačkl, a kasnije u većoj množini, dok se konačno sklop na većoj površini ne progali, te ostanu samo stara zdrava izolirana stabla kao pričuvci i sjemenjaci pod čijim se krošnjama tada površiva potpuno pomlađenje. Ovdje je karakterističan postepeni prielaz od priebornog na grupimično pomlađenje, te konačno prielaz na pomlađivanje pod zastorom na velikoj površini. Prema piščevim opažanjima uzrok su postanku jednoličnih smrekovih i jelovih sastojinskih oblika u Rili planini katastrofe koje na velikim površinama uništavaju di4´nu masu stare generacije, nakon čega se čitave te površine jednovremeno pomlađuju, a da ne pro Književnost HOLZ ALS ROH- Holz als Roh- und Werkstoff časopis je, kojemu je svrha objavljivanja razprava s područja mehaničke i kemijske tehnologije drveta. U izvršenju te svoje zadaće časopis donosi radove i priloge, koje obradjuju tehnička svojstva drveta, njegovu obradbu i oplemenjivanju. Prvi prikaz radova ovog´ časopisa izniet je u Hrvatskom šumarskom listu br. 2, iz 1942. godine, a sad nastavljamo s godinom 1941., da kasnije prikažemo glavne radove brojeva iza šlih 1942. godine. Bujan 1941. E. Suenson: Die Lage der N u 11 inie in gebogenen Holzbalken. Autor je na nizu greda vel. 15X15X450 cm i mosnica vel. 19,6X7,7X345 cm sa posebnim napravama iztražio tok naprezanja kod pregibanja. On je mjerenjem relativnog skraćenja (Et) i relativnog produženja (Ev), uz predpostavku da presjek grede kod pregibanja ostaje isti, došao do zaključka da je kod iztraženih greda i mosnica neutralna zona iznad srednje linije grede kod 28»/o greda, ´u srednjoj liniji grede kod 12% greda, izpod srednje linije grede kod .../. greda. Položaj neutralne zone kod pregibanja grede ne ovisi o količini vlage u drvetu. W. Klauditz: Zur Zellulosegewinnung aus Laubholz. Ova radnja predstavlja izvještaj o jednona novom postupku za dobivanje celuloze iz drveta listača. U početku je autor postavio osnovne uslove koji se traže od postupka za dobivanje celuloze iz drveta listača. Tim se postupkom mora: a) dobiti celuloza velike čistoće i visokog stupnja polimerizacije; b) postići što viši postotak celuloze; c) ekonomično izkoristiti necelulozne sastojke drveta; d) upotrebiti .., dobivanje celuloze takove sortimente, koji se ne mogu izlaze kroz faw pomlađenja pod zastorom krošanja starih stabala. — Sjeme za ovo pomlađenje na velikim površinama daje relativno mali broj sjemenjaka, koji su iza katastrofe ostali po čitavoj površini nejednako razbacani. Na ovo pomlađenje velikih površina djelU´ ju više povoljnih okolnosti, kao što su bogat urod sjemenom, rietkih sjemenjaka, vjetar koji sjeme nadaleko rasprostranjuje, strmost obronaka kojom se povećaje radius razprostranjenja sjemena, stanje stojbine koje pruža sjemenu optimalnu mogućnost klijanja i dovoljna količina za klijanje potrebnog svietla. Zbog istovremenog pomlađenja na čitavoj površini imaju ove sastojine već u mladosti jendoličan izgled koji se kasnije potiskivanjem najmlađih dobnih razreda još jače izpoljuje. Iz ovih razmatranja sliedl da se prašume obnavljaju na tri načina: 1. Istovremenim pomlađenjem velikih površina sjemenom rietkih sjemenjaka preostalih nakon katastrofa, kojom je uništena drvnft masa stare sastojine. 2. na prebomi način; 3. pod zastorom krošanja starih stabala na velikim površinama. O danim okolnostima ovisi, na koji će se od ta tri načina praSuma obnoviti Dr Zlatko Vajda UND VVERKSTOFF koristiti za tvorivo 1 e) moći preraditi sve vrste listača kao i druge sirovine, koje dolaze u obzir za dobiVanje celuloze. Na osnovu svojih iztraživanja autor dolazi do zaključka da svim tim uvjetima odgovara najbolje sulfitni postupak dobivanja celuloze . Prednosti normalnog alkaličnog postupka za dobivanje celuloze ne mogu se izkoristiti. Po posebnom kombiniranom kiselo-alkaličnom postupku mogu se ujediniti prednosti sulfitnog i prednosti alkaličnog postupka. Autor iznosi rezultate svojih iztraživanja sa tim kombiniranim kiselo-alkaličnim postupkom. P. Riisch i P. Sander: Ein b a u c h 1ges Fass aus Sperrholz. U radionicama I. G. Farbenindustrie A. G., Leverkusen izrađuju se bačve iz šperovanog drveta. Opisan je način proizvodnje i prednosti tih bačava spram onih iz dužica. Bačva iz šperovanog drveta upoređena sa bačvom iste veličine građene iz dužica pokazuje znatnu uštedu na drvu i željezu. Ova ušteda po 1 bačvi iznosi za drvo 40—67»/o, a za željezo 31—76% već prema vrsti bačve. Listopad 1941. A. Frey—Wyssllng: tJ b e r das anatomische Gefuge von technischer iiberbeanspruchtem Holz. Izvještaj o iztraživanju mikroskopske građe drveta, koji je uslied djelovanja mehaničkih sila promlenilo svoj oblik. Iztraženi su: llgnoston, a zatim oni dielovi drveta, koji su tlačenjem i natezanjem trajno promlenili svoj obUk. .. Staudinger i E. Husemann: Bestimmung des Zellulosegehal tes in verschiedenen Holzsorten. Upoređeni su posljedci iztraživanja kemijskog sastava drveta raznih autora (Cross-Bevan, Miiller, Renker, Zeisl-Stritar, Mulđer, Schulze 117 |
| ŠUMARSKI LIST 4/1943 str. 24 <-- 24 --> PDF |
Henneberg, Schvvalbe, Hoffmeister, Lifschmitz, Konig, Buhler, Klason, Hagglund). Na osnovu tog upoređenja autori dolaze do zaključka, da svi ti postupci razgrađuju celulozu i time smanjuju njen stupanj polimerizacije. Autori daju novj postupak iztraživanja kemijskog sastava drveta pomoću kojeg se dobiva celuloza visokog stupnja polimerizacije. Tim postupkom izvršena je analiza drveta smreke, bora, bukve, breze, javora, biele johe, lipe, musange, crne topole, kanadske topole, jaslke 1 biele topole. Posljedci tih iztraživanja su prikazani u slie dećoj tabeli: Vrst drveta: PiceaPlnusFagusBetulaAcerAlnus excelsa silvestris silvatica alba pseudoplatanus incana Tilia parvifolia Musanga Smithii Populus nigra Populus canadensis Populus tremula Populus alba N ^-. s-^ ^ N CJ u {~ 3 ~5 0 = " a. 60,6 41,0 1100 62,0 39,7 1000 65;4 37,7 1000 64,2 38,5 1100 64,4 38,2 960 71,4 39,6 1050 71,6 38,6 — 63,0 41,0 1200 69,7 50,3 1200 68,0 44,8 1050 68,0 41,8 1100 64,0 40,3 1100 Iz ovih iztraživanja se vidi da % c e 1 uloze u pojedinih vrsta drveća nije jednak . Tako je »/o celuloze crne topole za´ 10% viši od postotka celuloze smreke, a za 121>/. viši od % celuloze bukve. Autori zaključuju da je zadaća budućeg šumarstva uzgajati one vrste drveća, koje će po 1 ha dati godišnje najveći prihod celuloze. Potrebno je izpitati da li ´Vo celuloze ovisi o starosti drveta, o staništu i drugim čimbenicima. O. Graf: Aus Versuchen mit Bauholz und mit holzernen Bauteilen. Kod izmjena njemačkih normj DIN 1052 i DIN 1074 uvedena je razdioba građevnog drveta na razrede kakvoće. Kod stvaranja razreda kakvoće bili su od upliva: prostorna težina drveta širina godova, kvrge, stupanj vlage itd. Autor razlaže rezultate svojih iztraživanja čvrstoće savijanja, smicanja i pritiska obzirom na oblik presjeka grede, kvrge, razpukline i usukanost. Studeni 1941. .. . u b e r, W. . o 1 d e h e i d e i .. Raack: Zur Frage der Unterscheidbarkeit des Holzes von Stiel- und Traubeneiche. Izvještaj o iztraživanju razlika u građi drveta lužnjaka i kitnjaka. Nakon prikaza botaničkih razlika "lužnjaka i kitnjaka i dosadašnjih iztraživanja na tom području, autori dolaze na osnovu svojih izpitivanja do sliedećih zaključaka: Lužnjak naginje stvaranju šireg (često 4—5 redova) pojasa pora ranog drveta, pora su eliptičnog presjeka, pora po svojoj veličini tvore više manje postepeni prelaz k veličini pora kasnog drveta, čiji je poredaj vrlo nepravilan; u temeljnoj masi prevlađuju nasuprot pravim drvnim vlakancima (libriform) vlaknaste traheide sa ograđenim jažicama, ove tvore zajedno sa porama kasnog drveta na tamnoj temeljnoj masi pravih drvnih vlakanaca široke (oblika pinije) ili potpuno izprepletene figure. veta na pretežno iz pravih drvnih vlakanaca izgrađenoj masi. Prelaz od pora ranog drveta na pore kasnog drveta je dosta grub, to znači na velike pore ranog drveta nadovezuje se — često poslije jedne zone bez sudova — neposredno sitne pore kasnog drveta. Ekscentricitet pora ranog drveta (odnos radi jalnog prema tangecijalnom promjeru pora) iznosi u prosjeku za lužnjak 0,75, za kitnjak 0,83. Prostorna težina kod iste širine goda je veća kod kitnjaka nego u lužnjaka. Do tog je zaključka došao Trendelenburg na osnovu iztraživanja Hartiga i Janke. Do istog je zaključka došao iztraživanjem naše hrastovine Horvat. Kao vrlo značajnu razliku valja iztaknuti odnos širine zone samog drveta prema ukupnoj širini goda. Taj odnos iznosi za lužnjak u prosjeku 0,33, a za kitnjak 0,20. Taj odnos se mjeri samo kod godova širih od 2 mm. Na osnovu oznaka: a) odnos širine zone ranog drveta prema ukupnoj širini goda ili je veći ili manji od 0,25; b) pore ranog drveta viSeredne ili jednoredne do dvoredne; c) presjek pora ovalan ili okrugli; d) poredaj pora kasnog drveta ili širok i izprepleten ili jasno radijalan i uzak, autori su sastavili križaljku pomoću koje se može procieniti da je iztraživano drvo lužnjak odnosno kitnjak. .. Egner i .. Sinn: tjber die Holztrocknung mit Grossschaukeln. U siečanjskom broju 1940. god. ovog časopisa .. Egner prikazao je rezultate pokusa za sušenje drveta na malim njihalkama. U ovom su prikazu iznieli opise sušenja na velikim njihalkama t. j . takovim, koje dolaze u obzir za primjenu u praksi. Iz rezultata tih iztraživanja može se zaključiti kada i pod kojim uslovima se mogu očekivati prednosti sušenja drveta njihanjem. Utvrđen je upliv njihanja kod sušenj a na velikim njihalima u sušama, na slobodnom prostoru, u zatvorenim 1 zagrijanim sušama kao i upliv načina slaganja na brzinu sušenja. Pod povoljnim vremenskim prilikama sušenje njihanjem u sušama nema nikakove prednosti. Nasuprot tome je kod nešto nepovoljnijih vremenskih prilika brzina sušenja na njihaiu u suši znatno veća nego u složajevima koji iiisu bili njihani. Povećanje brzine sušenja ljeti u njihalu na slobodnom prostoru, kod prosječnih "uslova sušenja, je znatno. Drvo na njihalu, piljena smrekovina, osuši se na 20<>,´o vlage unutar i/j do .. vremena koje je potrebno za sušenje nenjihanog složaja. Kod složaja na slobodnom prostoru ne dostigne se 20»/o vlage ni kod 16 puta većeg trajanja sušenja od onog u njihalu. Kod sušenja njihanjem u jesen i zimi vrie me sušenja je znatno duže nego u ljeti. Kod složajeva koji nisu njihani ako sušenje počinje u jesen ili zimi postizava se kraće vrieme su šenja nego kad sušenje počinje ljeti, jer iza zime dolazi proljeće sa općenito povoljnijim uslovima sušenja. Dakle sušenje njihanjem ovisi o godišnjoj dobi. Ako se njihanje vrši u zatvorenoj suši, ko ja se posebno zagrijava može se piljena 25 mm debela roba sa početnom vlagom od 50—70% osušiti za nekoliko dana na 15—20% vlage. Ovako sušena piljena roba odgovara potpuno onoj kod brižljivo provađanog umjetnog su šenja u posebnim sušionicama. Rezultati iztraživanja su nadalje pokazali Tome nasuprot kitnjak naginje stvaranju jedda sušenje okomito složenih složajeva imade nog manjeg (većinom 1—2 reda) razmjerno stanovitih prednosti od vodoravno složenih slo užeg pojasa pora okruglog presjeka i jednim žajeva na slobodnom prostoru. 118 |