DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 7-12/1944 str. 22 <-- 22 --> PDF |
Dr. .... IVO HORVAT, Zagreb: CELULOZNO DRVO (FASERHOLZ) Drvo je danas najvažnija sirovina u proizvodnu celuloze. Celulozno drvo je tanja deblovina onih vrsta drveća, koje se po svojim svojstvima mogu preraditi bilo mehaničkim postupkom u drvenjaču ili utrljanicu (Holzschliff) bilo kemijskim postupkom u celulozu (Zellstoff). Drvenjača odnosno utrljanica dobiva se meljavom (utrljavanjem) drveta. Prema načinu preradbe razlikuje se biela i smeđa drvenjača. Drvenjača je smjesa kemijski gotovo posve nepromijenjenih vlakanaca, dielova vlakanaca, fibrila i stanica sržnih trakova. Celuloza dobivena kemijskom preradbom drveta nije kemijski čista celuloza. To ie zapravo meka vlaknasta masa, koja se sastoji pretežno od celuloze, vrlo malih količina hemiceluloza i tragova lignina. Celuloza se dobiva kuhanjem usitnjenog drveta pod povišenim tlakom i temperaturom bilo u alkalijskoj otopini (natronska i sulfatska celuloza) bilo u kiseloj otopini (sulfitska celuloza). Drvenjača se upotrebljuje za proizvodnju jeftinih vrsta papira, za proizvodnju ljenenke i kao dodatak celulozi u proizvodnji boljih, čvršćih vrsta papira. Celuloza je danas ne samo osnovna sirovina u proizvodnji papira nego je ona i osnovica veleobrta umjetne svile, umjetne vune, eksploziva, umjetnih tvari i drvnog šećera. Drvni se šećer upotrebljuje bilo kao stočna krma, bilo za .konzerviranje i preradbu mnogih živežnih namirnica (voća, marmelade, čokolade i t. d.), bilo da se drvni šećer vrienjem prevede u špirit, koji služi kao pogonsko gorivo. Celulozno drvo je tanja deblovina, koja služi za proizvodnju celuloze. Trgovačke uzanse donose sliedeće propise za celulozno drvo: To su većinom trupcići odnosno oblice dužine od 1 m na više, a debljine od 10 do 25 cm. Kao celulozno drvo mogu se upotriebiti i cjepanice. Celulozno drvo mora biti zdravo, nesmije biti prestaro i prhko. Ono mora biti što pravilnije građe i što čišće od grana i kvrga. Dozvoljava se po koja kvrga. Celulozno drvo mora biti sa što manje srži. Ono ne smije biti rujavo, crvotoeno i trulo. Nepoželjne su raspukline, jer se u njima nakuplja nečist, a ta nepovoljno djeluje na kakvoću celuloze. Kao celulozno drvo dolaze u obzir ove vrste drveća: smreka, jela, bor, jasika, topola, lipa, joha, vrba, breza i bukva. Za proizvodnju celuloze važno je, da celuloznog drva imade u velikim količinama i da je jeftino. U novije doba osim celuloznog drveta, u smislu propisa suvremenih trgovačkih uzansa, izkorišćuju se za proizvodnju celuloze i odpadc i dobiven i tehnikom izrađivanja i prerađivanja drveta. Po Vorreiter-u (str. 407.) za celulozu kao sirovinu u proizvodnji papira i ljepertke dolaze u obzir samo krupniji odpadci. To mogu biti okorci, porubci, okrajci, odpadni trupcići kod proizvodnje ljuštenih furnira, iverje, teševina i dr. Za celulozu kao sirovinu za proizvodnju umjetne svile i vune mogu se upotriebiti ne samo krupni nego i sitni odpadci. Svojstva celuloznog drveta. Za kakvoću i postotak izkorišćenja kod proizvodnje celuloze od važnosti je cio niz činbenika. Bez dvojbe je po kakvoću celuloze od upliva i sam postupak dobivanja. Ovdje ne ćemo ulaziti u razpravu tih pitanja, nego ćemo ukratko iznieti neka svojstva same sirovine t. j . celuloznog drveta. Po svojstv a ce luloznog drveta od važnosti su: kemizam drveta, građa drveta (duljina, debljina i učešće vlakanaca), prostorna težina, pravilnost građe (homogenost strukture), pogreške građe, boja, stepen zdravlja, vlaga, preležalost i čistoća celuloznog drveta. Poznavanje građe i svojstva celuloznog drveta te njihovog upliva na kakvoću i postotak izkorišćavanja kod proizvodnje celuloze omogućit će nam što racionalnije izkorišćavanje celuloznog drveta i pružiti nam potrebne smjernice za proizvodnju tog drveta. Elementarni sastav drveta je za sve vrste drveta skoro isti. Drvo u prosjeku sadrži 49,6% ugljika (C), 6,1% vodika <(H), 43,8% kisika (O), 0,4% pepela te 0,1% dušika. Elementarni sastav drveta ne govori nam ništa o samim svojstvima dr 140 |