DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 12/1948 str. 45 <-- 45 --> PDF |
Kaštela, pa duž glavnog puta u zaljevu M a d o n a. Sve su to, doduše, zaklonjena mjesta, ali je značajno, da je u njima velika žumara izdržala ljute zime 1929/30, 1939/40 i 1946/47. U Istočnoj Aziji ta se palma dosta kultivira radi vlakna , koje se dobiva iz dosta velikog predlišća listova i cvjetova. Njeno se vlakno rabi za vezanje, pletenje i tkanje. Ono se smatra kao najtrajniji biljni materijal za vezanje. Prema podacima iz literature (uglavnom iz »Mitt. d. Deutschen Dendrolog. Gesellschaft«) velik a žumar a dobro i bez zaštite uspijeva na južnim obalama. K r i m a, kao i diljem čitavog Sredozemlja. U Južnoj Italij i i Grčko j ona je vrlo česta na toplijim i u umjerenijim položajima. Egipat joj je, navodno, već odviše topao. U Španjolskoj je vrlo česta; u Aragoniji izdrži kraće studeni i do —14°C. Obilno je ima u Srednjo j i Sjevernoj Italiji. Uspijeva i u Lombardiji. Najbolje raste u području gorn jo-talij anskih jezera. Osobito ,joj pogoduje iklima G a r da-Jeze r a. Ondje je ona gotovo udomaćena. Uspijeva bez zaštite i plodovi joj gotovo svake godine dozru. U području G a r d a-J e z e r a raste velika žumara u mjestima sa srednjom godišnjom temperaturom oko 13,5°, srednjom temperaturom najhladnijeg mjeseca 2,5—3°, apsolutnim minimumom —10 do —11°, te gdje ljetne oborine iznose oko> 25°/o od ukupnih godišnjih oborina (de Philippi s dr. A.: Classificazioni ed indici del clima in rapporto alia vegetazione forestale italiana, Firenze, 1937). Velika žumara uzgaja se na prikladnim položajima i sjevernij e od G a r d a-Jez er a. Ima je u Bozenu i Meranu. Najsjevernije se susreće na otoku Mainau naBodenskomJezeru, gdje tvori drvorede, ali se mora zaštićivati od zime. God. 1929. uginulo je ondje mnogo stabala starih oko 60 god. i visokih do 12 m. Velika žumara dobro uspijeva i uz obale Engleske . Ova palma traži dobro tlo. Potrebno ju je po mogućnosti što prije presaditi na stalno mjesto. Ako se presađuju stariji primjerci, oni obično duže vremena künjaju, a često i propadnu. Takvi primjerci trebaju desetak godina, dok im se korijenje dobro učvrsti u zemlji, ali poslije toga — ako ostanu na životu — dosta dobro prirašćuju. Tako je po svoj prilici bilo i sa mnogim primjercima na Brionima. Chamaerops humilis´L., mala žumara, raste kao niska, grmar sta palma. Lišće joj je lepezasto , tvrdo i kožasto, a rub lista sa mnogo oštrih bodljika. Plodovi su u grozdovima, tamno-smeđasti do crvenkasti, oko 1 cm debeli. Mala žumara jedina je autohtona evropska palma . Raste od prirode u sjeverozapadnom dijelu Sjeverne Afrike, u Južnoj Španjolskoj, te u Sardiniji i Zapadnoj Siciliji. U Sjeverozapadnoj Africi izraste i do 3 m visoko. I u južnoevropskim nasadima može na pogodnom staništu izrasti toliko visoko. Inače je ona niski, do 1 m visoki grm . Mal a žumar a ima unutar svojeg prirodnog areala vrlo veliku životnu snagu. Tako se u Ma lag i u Španjolskoj ona smatra neuništivim korovom. Dobro podnosi brštenje. Duboko se ukorjenjuje. Obnavlja se, navodno i izbojcima iz žilja. U Južnoj Andaluziji raste potstojno u šumii primorskog bora (Pinus pinaster), a ima je i do 1000 m visine, tj. sve do područja andalušk e jel e (Abies pinsapo), gdje — doduše — još nema većih studeni ni dugotrajnijeg snijega. Mala žumara uzgaja se duž čitavog Sredozemlja, a prema Sjeveru uspijeva najdalje do uključivo gornjo-talijanskih jezera, gdje joj još plodovi dozru. Unutar prirodnog svog areala mala žumara smatra se industrijsko m biljkom radi vlakna, koje se dobiva iz njenog lišća, a koje dolaze u 428 |
| ŠUMARSKI LIST 12/1948 str. 46 <-- 46 --> PDF |
trgovini pod imenom »a f rik«. To je vlakno vrlo tvrdo i oporo, te zamjenjuje konjsku strunu. Mlađe korijenje i izdanci ove palme jesu jestivi. Male žumare ima kod nas u mnogim mjestima duž čitavog Primorja. Uspijeva na Riječ:, u Opatiji i Puli, a i na Brionima se održalo na životu više njenih primjeraka. Prema Ada m o vic u (Die Pflanzenwelt der Adrialänder, 1929, s. 146) prije kojih 65 godina bilo je male žumare u većem broju na rubu makije južnog dijela Lo k ru m a. I palma Livistona australis Mart. izdržala je na Brionima u zaštićenijem položaju i na boljem tlu spomenute hladne zime. Postoji ondje njenih nekoliko primjeraka, i to u parku naselja Brioni (u blizini vile Kupel´wieser). Ta lepezast a palma potječe iz Istočne Australije, a odlikuje se oštrobridnim peteljkama. Cvjetovi tvore mnogobrojne metličaste cvatove. Ta palma pripada među visok e palme . Kod nas posve dobro uspijeva u Južnom Primorju. Za nas je od važnosti konstatacija, da su se na Brionima , a također i u Opatiji održale sve spomenute tri pa Ime, jer nam to može dati pobudu , da ih i dalje ondje uzgajamo — dakako na zaklonjenijim položajima. Klimatski podaci za Brione i Opatiju jesu slijedeći: srednja god. temperatura za Brione oko 14°, a za Opatiju 13,6°; srednja temperatura najhladnijeg mjeseca: 4°, odn. 4,3°; apsolutni minimum —12", odn. —13° C; godišnje oborine: 750 mm, odn. 1691 mm (prema de Phi lip pi su). Prema Adamović u (Führer durch die Natur der Nördlichen Adria. 1915, s. 6) u Opatiji uspijevaju, bez zaštite, slijedeće palme: Trachycar pus excels a, Chamaerops humilis, Phoenix Jubae, Ph. silvestris, Cocos campestris, Washingtonia filifera (Pritchardia filifera), Erythea edulis, E. Rotzii, Jubaea spectabilis i Sabal Adansonii. Cocos australis uspijeva prilično dobro — prema Adamović u (1929) — u Sjevernom Primorju, ali mu plodovi dozrijevaju tek u Južnoj Dalmaciji. Phoenix dactylifera dobro uspijeva uz obalu tek južnije od Srednje Dalmacije, a na otočju južnije od Lošinja. Plodovi joj dozrijevaju u Dubrovniku i južnije. Washingtonia filifera uspijeva dosta dobro gotovo u čitavom Primorju, ali veća stabla može da razvije tek južnije od Trogira. Prema Koch u (Mitt. d. Deutschen Dendrolog. Gesellschaft, 1926, s. 92.) palme, koje se uzgajaju u Južnoj Evropi, otporne su protiv studeni od prilike ovim redom: Trachycarpus excels a, Chamaerops humilis, Erythea armata (Arizona), E. edulis (Mali Antili), Cocos australis (Argentina), Washingtonia filifera (Pritchardia filifera; Južna Kalif orni ja), Phoenix si 1 vest ris (1st. Indija), P h. Juba e (Kanarski otoci), Ph. dactylifer a (Sjev. Afrika i Jugozapadna Indija), Washingtonia gracilis (Kalifornija), Livistona australis (1st. Australija), L. sinensis (Južna Kina) i S abal umbraculifera (Kuba). Prvih 8 palma uspješno se uzgaja prema Sjeveru do Garda-Jezera, a ostale samo u blizini mora. I odavle vidimo, da su Trachycarpus excelsa i Chamaerops humilis najotpornije palme. Podatke koje navode Adamović i Koch trebalo bi — s obzirom na naše prilike — posebno provjeriti, te utvrdit i granic u mogućnosti uzgoja pojedinih od spomenutih, a također i drugih palma. Palme pripadaju među najljepš e ukrasno drveće toplijih primorskih mjesta, pa je stoga potrebno pitanju njihova uzgoja u našem Primorju pokloniti posebnu pažnju. Anić 429 |
| ŠUMARSKI LIST 12/1948 str. 47 <-- 47 --> PDF |
THUJA OCCIDENTALIS VAR. MALONYANA Ova je tuja značajna po svom vrlo uskom, gotovo čempresastom obliku stabla. Vrlo je dekorativna, jer joj je krošnja gusta i spušta se do zemlje. Naročito je podesna za manje parkove, jer sporije raste i obično se´ ne razvije u krupnije stablo. Nastala je u parku Malonya (mađarski naziv) u Južn oj Slovačkoj. Park Malonija bio je vrlo bogat vrstama ; formama domaćeg i stranog drveća i grmlja. Zato ga C. Schneide r (Mitt. d. Deutschen Dendrolog. Gesellschaft, 1940, s. 218) naziva dendrološkom paradizom. Park je podignut nastojanjem obitelji Ambro z .-. i g a z z i. Malonijska tuja dosta je proširena uparkovimai nasadima ČSR. Tako ima više njenih stabalaca do 6 m visokih u parku L a n .. U parku Topolcank y u Južnoj Slovačkoj nalazi se oko 50 njenih stabalaca visokih di» 5 m. Ova tuja zaslužuje pažnju i radi toga jer dobro izdrži i vrlo velik e studeni, U blizini mjesta K . t i n . kod Brna ona se dobro održala u jednoj hladnoj uvaU, gdje je inače propao od studeni vrlo velik broj stabalaca drugog drveća i grmlja M. Anić .......... KOPA (...) . CEOCKOJ ........ .......... .... ... ......... .. ......... u ....... ...... . . ........ — ........ ........ ......... ..... ....... ........ :.......... . ....... ......... ......... .. ........ .. ......; . ........4 je ©. ......: ......, ...., ...... . ..... ......... ......... ......... .. .. ......; . .... je .. ....... ...... ... no ...... ...... . ..... ......... ......... .. ......... . .... .. .......... . ......., ... .. ...... «........ ... . ... ......... . ......., ... ...... .... .... .. .... ........ ..... ........-......., ... ...... . ..... . ......^........., ......... .. . no .......... . no ...... ....... ... .. .... ......., ... .. ...... . .... ........; ... .. ... . ........., .... .. .. ......... . ...... ........., ... je ......... ... .. . .»... .... ........ . ..... ..... ......... .. ..... . ......... ......., ... .. ...... ...... .. ..... ......, . ....... ......... . ......... ......... ......... ....... ..... ...... .. ......... .... .. ..... ...... ....... Ha .. ...... .... je ..... ...... ... . ........ .... .. ........ ..... ......, a ... .... ...... ..... ...... .. ....... ... ...... .... ... je .... ...... ..... .. ....... .... .... ... ...... .......... . ...... ..... .. ......... . ...... .........., ... ... je, .. ......, .....-.. ....... ..... ......., . ..... ....... ..... .... ..... ..... ........ ...... .1.. .. . ..... ........ ....., .. je . ..... ... .. ..... .. .... ... ....., ..... .. .. ........ . ..... .. ..... — . ........... .. Kiynycmirre. ... .... ... . ....... ... ....... ..... ...... ............ .......... ...... carpabene ......, ... . ........., . ... .. .......´ ........., . ....... . ..... .......... ....... .............. . .... .... ........ ....... .... ........ .......... ...., ....... no ........... 430 |