DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 3-4/1949 str. 31 <-- 31 --> PDF |
kojoj je površina za sušenje u cijeloj dužini nagnuta od mjesta ulaska korijena u sušaru do mjesto izlaza. Peć (1X2X1,5 visoka) mora biti u zemlji ispod mjesta, gdje iz sušare izlazi suhi materijal. Dimnjak se nalazi ispod površine za sušenje. Na taj način dolazi topao zrak najprije u doticaj sa gotovo već suhim a onda tek sa još vlažnim materijalom. Nagnuta površina za sušenje dozvoljava neprekidno pokretanje materijala odozgor, gdje ulazi u sušaru, do nižeg izlaza. Pokretanje materijala izvodi se grabljama. Prostor za sušenje od ..´6 m može, ako sloj korijenja nije deblji od 12 cm, primiti oko 1000 kg sirovog korijenja. Efekat toga uređaja za sušenje zavisi od stepena prethodnog sušenja, i iznosi 1000—1500 kg na 24 sata. Temperatura zagrijavanja sušare ne smije da pređe granicu, na kojoj se škrob, koga u korijenu ima mnogo, pretvara u čiriz. Prebrzo sušeni badan gubi po podacima E. Gelca na treslovinama (15): Oznaka uzorka Treslovine Netreslovina Badan sa svijetlom površinom preloma sporo sušen 20,0 21,5 10,8 5,4 2,5 Badan sa crvenom površinom preloma, brzo sušen 15,4 9,6 3,5 9,3 3,0 Kod preuzimanja korijena treba skrenuti pažnju naročito na ove momente: 1) da lom bude jasno crvenkast, 2) da ne bude plijesni, 3) da prerezi ne pocrne, 4) da je korijenje dovoljno suho, 5) da se lako lomi i 6) da je što deblje. 1 kg osušenog korijenja usitnjenog u veličini graška zauzima prostor od 4 dm3 (4,1). Badan se lako da sažeti, tako da u vagon može da stane 10.000 kg. Ako se korijenje prethodno samelje i preša u brikete, može se u vagon natovariti i 15.000 kg (14). Na prostranim područjima autohtonog badana na obalama Jeniseja ustanovilo se je, da pokusna ploha od 10 m2 daje 8—24 kg sirovog korijena, što bi otprilike odgovaralo količini od 4.000—12.000 kg suhog korijenja po ha. Na kultiviranim površinama ustanovilo se je, da 1 m2 daje prosječno 2 kg sirovog korijena i 1,5 kg lišća, što nakon sušenja iznosi 1 kg suhog korijena i 0,5 kg lišća, dakle po 1 ha 10.000 kg suhog korijena i 5,000 kg suhog lišća. Ovi su brojevi možda previsoki, jer se po drugim navodima računa, da prinos od kultura, za koje uglavnom dolaze u obzir samo neplodni brdski i brežuljkasti tereni, iznosi oko 3.200 kg suhog korijena po ha odnosno kod petogodišnjeg spacija žetve prosječno 640 kg/ha godišnje (17). U Češkoj se godišnji prinos po ha cijeni na 6.000 kg sirovog badanovog lišća sa prosječno 12°/o treslovine (18). U početku je u trgovinu dolazio samo suh badanov korijen, u komadima velikim kao prst. Ti su komadi na površini smeđi, uzdužno bradavičasti, poprijeko prstenasti s tragovima sporednog korijenja. Lome se glatko, a presjek im je unutar crvenosmeđeg pluta crvenkast. Osnovno tkivo sadrži mnogo škroba u sitnim jednostavnim crncima i druže oksalata. Pojedine stanice sadrže netopivu žutu ili smeđu boju (flobafen?) (9). 93 |