DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 5/1949 str. 3 <-- 3 --> PDF |
ŠUMARSKI LIST GLASILO ŠUMARSKIH SEKCIJA DRUŠTAVA INŽENJERA I TEHNIČARA FNRJ JUGOSLAVIJE GODIŠTE 73. MAJ GODINA 1949 Ing. R, Benić (Zagreb): ORGANIZACIJA RADA U ŠUMI LANČANOM METODOM Uvod U posljednje vrijeme kod, nas se mnogo raspravlja o brigadnom sistemu rada u šumarstvu. O tome su pisali i naši stručni listovi (vidi članak ing. Drakulića, Brigadni sistem rada seče i izrade. — Šumarstvo br. 2, 1948), a i Ministarstvo šumarstva FNRJ izdalo je posebna »Privremena uputstva za organizaciju brigada za radove u šumi i o dužnosti brigadira«. U samim uputstvima je jasna tendencija uvođenja lančanog sistema rada u šumarstvu na taj način da svaki pojedini radnik vrši strogo određeni posao. Ovakvu organizaciju rada, koja je zasnovana na načelu raščlanjivanja radnog procesa u osnovne faze rada, a u cilju postizanja veće produktivnosti rada s obzirom na radnu sposobnost pojedinog radnika nazivaju uputstva »brigadni sistem rada«. Iz same ove definicije brigadnog sistema rada, jasno je da se tu zapravo radi o lančanom sistemu rada prilagođenom specijalnim uslovima radova u šumi. Prema toj definiciji radna brigada je skupina radnika koja radi na izradbi (počevši od obaranja) stanovitog proizvoda u šumi i obuhvaća grupe radnika koji rade specijalne poslove kao što su obaranja stabala, kresanje grana, trupljenje, kofanje, izrada ogrijevnog i taninskog drveta te slaganje drveta i izrada sječenica i oblica. Prednosti ovakovoga načina rada prema zakonodavcu jesu: 1. Osigurava punu povezanost i skladnost produkcionog procesa od samog početka pa sve do završetka; 2. Obezbjeđuje pravilan raspored radnika prema njihovoj sposobnosti za obavljanje određenog posla uz puno iskorištenje sredstava za rad (strojeva, oruđa itd.); 3. Omogućava svakom pojedincu da do maksimuma razvije i primjeni svoju radnu sposobnost i na taj način postigne najvišu nagradu; 4. Daje punu mogućnost razvijanja takmičenja — socijalističkog načina rada — na svakom radnom mjestu bez obziora na kvalifikacije, spol i starost i time osigurava optimalnu: proizvodnost u radu; 129 |
| ŠUMARSKI LIST 5/1949 str. 4 <-- 4 --> PDF |
5. Daje mogućnost pravilnog utvrđivanja normi rada za neko radno mjesto iz čega opet proizlazi mogućnost evidentiranja rada za svakog pojedinca na osnovu čega se određuje nagrada za učinjeni rad; 6. Omogućava pravilnu, pravovremenu i točnu evidenciju učinka rada svakog radnog mjesta kao i cijelog radilišta; 7. Omogućava evidentiranje prisustva u radu i tako utiče na dizanje radne discipline i na povećanje stalnosti u radu; 8. Daje garanciju za povišenje kvaliteta rada, jer je rukovodilac radnog kolektiva (brigadir) zadužen da se pored ostalog brine o što kvalitetnijem radu, da podučava kolektiv i time osigura bolji kvalitet rada; 9. Omogućava pravilan smještaj radnika i organiziranu društvenu prehranu a osim toga daje uslove za kulturniji život i razonodu radnika. Nastojat ćemo osmotriti ove prednosti brigadnog sistema rada sa gledišta lančanog sistema rada i mogućnost njegove primjene kod radova u Jumi. Lančani sistem rada Ovo su karakteristike lančanog sistema rRad se odvija u lancu t. j . karike radnihStorno onim redoslijedom kojim teče tehnološkiSvaka lančana vrpca sastoji se iz jednogdukcionih procesa, kojima se izrađuju određeniada. mjesta su proces; ili nekoliko produkti; raspoređene zaključnih propro- Rad u lančanom sistemu mora biti neprekidan, a s time u vezi i ritmičan. Razmotrit ćemo da li brigadni sistem rada kako je zamišljen u šumarstvu posjeduje ove karakteristike lančanog sistema rada. Radna mjesta su kod rada u lancu raspoređena tako da se tehnološki proces može vršiti neprekidno. Brigadni sistem rada u šumarstvu nosi ovu karakteristiku lančanog sistema rada. Kod izradbe šumskih proizvoda prvi radni zahvat vrši grupa rušača, za njima slijede kresači grana, zatim grupa za trupljenje stabala, grupa za koranje, grupa za izradu ogrijeva i anina (odnosno celuloze) i na koncu grupa za slaganje. Razlika prema lančanom sistemu rada u industriji (rad na konvejeru) sastoji se samo u tome, da se radi specijalnih uslova rada u šumi radni objekt ne kreće od jednog do drugog radnog mjesta nego se radnici kreću od jednog do drugog mjesta rada (t. j . od objekta do objekta rada). Šematski neprekidnost i redoslijed rada prikazuje si. 1. Radna mjesta (pojedine grupe) slijede jedno za drugim s time da između prve grupe (rušača )i II grupe (kresači grana) postoji sigurnosni prostor od bar 50 m (dvostruka visina stabla). Svaka pojedina grupa radnika vrši ovdje strogo određeni posao što je važna karakteristika lančanog sistema rada. Dalja karakteristika lančanog sistema, t. j . da se radni proces zaključuje izradom određenog produkta, ispunjena je i kod rada u šumi. Radni proces izrade završuje se ovdje sa sortimentima koji su izrađeni t. j. sa trupcima, rudnim drvom, tt, stupovima, ogrijevom i slično. 130 |
| ŠUMARSKI LIST 5/1949 str. 5 <-- 5 --> PDF |
Nastaje pitanje na kojem mjestu možemo smatrati da je radna operacija izrade šumskih proizvoda završena. Naime da li je ona završena onim momentom kada su produkti (sortimenti) izraaeni kod ..... ili je izrada gotova tek onda kada se proizvodi nalaze dostupni za potrošnju odnosno dalju preradu na željezničkoj ili parobrodarskoj stanici odnosno u pilani, ako se direktno iz šume prevoze na pilanu. Smatramo da je radna operacija izrade usko vezana sa primarnim transportom i da je proizvod izrađen tek onda kada se nalazi na´ skladištu odakle se dalje lagano može otpremiti potrošačima. f) KL>) VM vT"*? .^ > Vtt IIVLACINK- UBADA V KORANJt IV TRUP- ffl RRtSAN3t Hl SIGURNOSNI PROSTOR .1 OBARAKOC OGRUSS UZ RADA; VAI5L : OBLOVINt LXNK´ GRANA ! ) i LANA C I2CAPB E U ŠUM t »IEETAN3E PRODUkAlA KRMMM RADNIH KAßSR* ^ SL 1, Lanac proizvodnje u šumi. Prema tome u lanac proizvodnje u šumi treba bezuvjetno uključiti i primarni transport (vuču, privoz) te izvoz do skladišta na želj. stanici ili obali rijeke, bez obzira kakovim se ona sredstvima služila (animalna vuča, traktor, žičare i si.). Prema tome lančana organizacija proizvodnje na sječini je takovo organiziranje tehnološkog procesa gdje se sve osnovne radne operacije, t. j . obaranje (rušenje) stabala, trupljenje, vuča (privoz) utovar, izvor i istovar obavljaju raščlanjeno no u organizacionoj vezi koja osigurava ritmičnost i neprekidnost svake radne operacije i cijelog produkcionog procesa. Pitanje ovakove organizacije šumskog konvejera u koji je uključena i vuča (privoz) raspravlja se danas i u SSSR-u. Lančani sistem rada ispituje se i uvodi da bi strojevi i mehanizmi u šumi davali najveći efekat i da bi rad šumskih radnika bio što je moguće produktivniji. On traži usavršavanje tehnološkog procesa i takovu organizaciju sječine koje će osigurati neprekidnost procesa. . Neprekidnost rada — a ona je najvažnija oznaka lančanog sistema rada, koja osigurava njegovu visoku produktivnost — trebala bi da bude ispunjena i kod radova sječe i izrade drveta. Neprekidnost radnog procesa zahtijeva pravilno iskorištavanje radnog vremena u svakoj radnoj grupi. Radni procesi radnih grupa moraju biti tako raspoređeni da zahtijevaju istu količinu radnog vremena za izvršenje 131 |
| ŠUMARSKI LIST 5/1949 str. 6 <-- 6 --> PDF |
operacija, Na taj način se postiže maksimalno iskorištenje radnog vremena svakog pojedinca člana grupe. Sa neprekidnošću radnog procesa usko je vezana i njegova ritmičnost. Ritmičnost u radu zahtijeva da se svaki dan izrađuje ista količina pro dukta. Pod količinom izrađenih produkata kod rada u lancu razumijevamo količinu izvezenog drvenog materijala, Ritmičnost rada diktira prva radna grupa, a to je grupa rušača. Ako grupa rušača podbaci u izvršenju svojeg zadatka ostat će slije deće grupe bez posla te ni one neće moći izvršiti svoj plan radi pomanj kanja objekata rada (u ovom slučaju oborenih stabala), S druge strane ako grupa rušača diktira prebrzi tempo, koji ostale grupe rfe mogu slijediti, odrazit će se to u nagomilavanju oborenih stabala koja će ostati duže vremena neizrađena, a time se kvari ritmičnost rada cijelog lanca, i neminovno kad tad nastaje prekidanje rada. Da se ispune zahtjevi neprekidnosti i ritmičnosti u radu u šumi, potrebno je provesti dobru organizaciju rada i organizaciju radnih grupa. Radovi u šumi spadaju među najtežu vrstu radova. Oni se lako mogu mjeriti sa najtežim radovima u rudarstvu i teškoj industriji. Da bi se osigurala neprekidnost rada, mora se organizaciji rada posvetiti naročita pažnja, Svi radovi u šumi nisu jednako teški i ne zamaraju podjednako radnika. Kod radova sječe i izrade najteži rad je obaranje stabala zatim dolaze radovi trupljenja, izrade ogrijeva i kresanja grana dok koranje i slaganje ogrijeva spadaju u lakše radove. Organizacija radnih grupa Organizacija rada i radnih grupa u lancu treba da osigurava neprekidnost i jednaki ritam najteže radne operacije t. j . obaranja stabala sa ostalim radnim operacijama (grupama) kako bi se radna snaga svih radnih grupa racionalno iskoristila. Intenzitet rada svake pojedine grupe radnika treba da bude jednak i da radna snaga svakog radnika bude optimalno iskorištena. To se može postići samo racionalizacijom rada. Pod racionalizacijom rada razumijevamo pronalaženje optimalnih odnosa u radu između radnika, radnih i tehničkih uređaja i uvođenja svih onih tehničkih i organizacionih metoda, koje ograničavaju na minimum gubitak radne snage čovjeka, pogonske energije i materijala. Prema tome, da bi se postigao racionalni rad u šumarstvu potrebna je pravilna podjela rada, Pravilna potreba rada mora se osnivati na znanstvenim istraživanjima i činjenicama t. j , s jedne strane na racionalnom iskorištenju radnog vremena izlučivanjem sviju suvišnih zastoja´i pronalaženjem takovih metoda rada koje traže što manje radnog vremena za izradu produkta, a s druge strane na organizaciji radnih grupa, koje osiguravaju optimalno iskorištenje radne snage. 132 |
| ŠUMARSKI LIST 5/1949 str. 7 <-- 7 --> PDF |
Naravna stvar da na učinak rada djeluje i radno oruđe, ali pitanje radnog oruđa ne ćemo promatrati u ovoj raspravi. Prema tome kod organizacije brigada i grupa treba voditi računa o slijedećim faktorima. 1) o čovjeku koji radi, 2} o strojevima i alatu s kojim se radi (o radnom oruđu), 3) o socijalno-psihološkim uslovima rada i 4) o socijalno-ekonomskim uslovima rada. Radni uspjeh najviše ovisi o čovjeku koji radi. Čovjek ne može nepre kidno raditi kao stroj. On treba u radu odmora i što je rad teži time su potrebniji dugotrajniji i češći odmori. Pitanje optimalnog odnosa između rada i odmora može se riješiti samo proučavanjem radnog procesa. Na taj ćemo način doći do optimalnog odnosa između rada i odmora, kod SI. 2. Djelovanje kratkih odmora na ukupni efekat rada. kojeg nam rad daje najveći efekat. Optimalni odnos jest onaj u kojem radnik konstantno može davati isti radni efekat svaki dan odnosno kroz duže vrijeme bez štete po organizam i bez prevelikog zamaranja. Ako radni efekat iz dana u dan pada znači da ne postoji optimalni odnos između rada i odmora. Djelovanje odmora na učinak rada vrlo je veliko kod svih vrsta radova. Grafikon na si. 2 prikazuje nam djelovanje kratkih odmora na učinak u vremenu kopanja lopatom u rasadniku. Pravilno postavljeni odmori povećavaju ovdje efektivnost rada za 12%. No nastaje pitanje na koji način treba odrediti ovaj najbolji odnos rada i odmora. Podatke za to može nam dati samo proučavanje radakronometraža trajanja radnih operacija. Vrijeme je onaj pokazatelj koji najrječitije govori o vrijednostima pojedine metode rada. Poznata je i naučno dokazana činjenica da svaki fizički rad umara određenu grupu mišića. Ako se radne operacije jednog radnika izmjenjuju 133 |
| ŠUMARSKI LIST 5/1949 str. 8 <-- 8 --> PDF |
međusobno izmijenjeni položaj kod rada ili rad sa drugim organom djeluje kao odmor. To je naročito važno kod teških radnih operacija. Radi toga na pr. teški rad obaranja stabala sa motornom lančanom pilom traži više odmaranja nego ako se kombinira isti rad sa trupljenjem (prerezivanjem trupaca). Kod naših ispitivanja rada sa motornim lančanim pilama (vidi Š. L. br. 8, 1948), pokazalo se da se je procenat odmora kretao ovako: 1) Kod čistog obaranja gdje su zasjeci bili unaprijed pripremljeni 52 % 2) Kod obaranja gdje su zasjeci vršeni motornom lančanom pilom 49 % 3) Kod obaranja i trupljenja sa motornom lančanom pilom . . . 45.5% Dakle u prvom sluč?.:u korisno radno vrijeme iznosilo je samo 48%, a u trećem slučaju je isto oilo 54,5% t. j . razlika za 6.5% ili uzevši u obzir 8 satni radni dan dobilo se 0.52 sata. Ako uzmemo da su kod toga sudjelovala 4 radnika ukupna dnevna ušteda radnog vremena na grupi iznosila je 2.08 sati, što znači osjetljivo sniženje troškova proizvodnje. Relativno povećanje produkcionih troškova kod načina rada pod 1 u odnosu prema onome pod 3 iznosilo je cea 14% jer je toliki bio relativni gubitak vremena. Radi toga smatramo da kod organiziranja radnih grupa za obaranje i izradu motornim lančanicama, treba imati u vidu ovu činjenicu i organizacionu šemu podesiti tako da isti motoristi vrše kako obaranje stabala, tako i trupljenje. Uostalom i organizacija radnih brigada u SSSR-u osniva se na tome principu. Jednolični težak rad djeluje, kao što je poznato, psihološki negativno na radnike i ubija volju za rad, pa i radi toga treba gdje god je to moguće smjenjivati radne operacije ali kod toga voditi računa o produktivnosti. Stručni kursevi na kojima će se radnicima pokazivati najracionalniji način rada koji najmanje umara, doprinjet će mnogo kod toga. Na samu proizvodnost djeluje kako radnikovo tjelesno tako i psihološko stanje. Psiholški negativno djelovanje jednoličnog rada očituje se u smanjenom radnom efektu. U SSSR-u je zbog toga uvedena fakultativna podjela rada u šumi. Motorist i njegov pomoćnik ne vrše samo obaranje i trupljenje nego pomažu i kod drugih radova. V. J. Vekšegonov navodi u tome pogledu slijedeće: »Prijedloge za prelaz na formirajnje većih brigada u cilju oslobođenja motorista manuelnoga rada te u cilju boljeg iskorištenja mehanizma nije moguće realizirati iz slijedećih razloga: a) kod proširenja radne fronte uslijed većih brigada otežana je tehnika osiguranja protiv nezgode, b) veličina i konfiguracija šume određene za sječu ne dozvoljava uvijek razvijanje široke radne fronte, pa se formacijom većih brigada sužavaju granice primjene motorne pile; c) kod velikih se brigada komplicira rukovodstvo. To pogotovo nastupa onda ako kresanje grana i ostale manuelne radove vrše povremeni radnici; 134 |
| ŠUMARSKI LIST 5/1949 str. 9 <-- 9 --> PDF |
d) na širokoj je radnoj fronti otežana signalizacija i veza između brigadama, a ta je veza neophodno potrebna; e) radne brigade daju veći radni efekat u malom brojčanom sastavu«. Ni povećani efekat rada kao moćni faktor djeluje oduševljenje za rad. Pravilno organizirano socijalističko takmičenje, potstaknuto ekonomskim stimulansom daje veliki efekat. Poznat je u svijetu stahanovski pokret među radnim masama SSSR-a, gdje su stahanovci nadmašili sva očekivanja i teoretske proračune produktivnosti, pa često i maksimalne normative stroja, koji se teoretski mogu postići. Pravilna organizacija sistema tarifa i tarifne politike §e također veliki stimulans za rad. Proporcionalno više nagrađivanje rada prema premašenju norme je jak faktor u socijalističkom takmičenju. Norme pak treba da su izrađene tako da budu realne jer su samo realne radne norme stimulans za dizanje produktivnosti rada. Zaključak Na temelju izloženih činjenica smatramo da grupe za rad sa motornim pilama u šumi treba organizirati u slijedećem sastavu: I. Grupa za obaranje i izradbu oblovine. Ova grupa vrši obaranje stabala, kresanje grana, trupljenje i koranje (t. j . izradu oblovine). Grupa treba da se sastoji iz motorista, pomoćnika motorista, jednog do dva pomoćna radnika kod obaramja i trupljenja (broj ovisi o terenu i sastojini), potrebnog broja radnika za kresanje grana i koranje (koji se kreće od 1 do 4 radnika već prema vrsti drveta, prema promjeru stabala i si.). Prema tome broj radnika u grupi za obaranje i izradu oblovine trebao bi da iznosi od 4 do 8. Dužnost vođe grupe u tome slučaju treba da obavlja motorist pod čijim rukovodstvom se obavlja rad. Grupa se sastoji od dvije podgrupe t. j . od podgrupe za rad motornom pilom (motorist i pomoćnik te 1—2 pom. radnika) koja obavlja obaranje stabala i trupljenje; i podgrupe za kresanje grana i koranje, koju sačinjavaju 2—4 radnika i koji rade sa ručnim oruđem. Pojedine radne karike treba da su što manje, jer je iskorištenje radne snage bolje u manjim grupama. SI. 3 prikazuje nam djelovanje grupnog rada na efektivnost. Ove grupe ipak moraju biti toliko velike da omoguće izvršavanje tehnološkog procesa rada. .. Grupa za izradu ogrijevnog, taninskog i celuloznog drveta. Ovi poslovi se vrše ručno. Grupa se sastoji od 2—4 radnika. Analogno se mogu organizirati i brigade odnosno grupe za ostale radove u šumarstvu. Prednost ovih malih grupa sastoji se u tome da je moguće lakše organizirati međusobno takmičenje koje jako djeluje na proizvodnost rada. I sama organizacija rada je tada lakša. No to ne znači da se ne može primijeniti lančani sistemmjesta zauzimaju grupe. rada, samo u tome sistemu pojedina radna 135 |
| ŠUMARSKI LIST 5/1949 str. 10 <-- 10 --> PDF |
Radne grupe za sječu, obaranje i izradu oblovine treba da se sasioje od stručno boljih radnika dok za poslove (grupe) drvara (za izradu ogrijeva, tanina, celuio.ze) može da se racionalno upotrijebi i povremena radna snaga. Prema tome lančani sistem izrade šumskih proizvoda razlikuje se od lančanog sistema u tvornici što tamo pojedine karike lanca čine radnici pojedinci, a ovdje grupe. 1 SAONIK 100 7» 2 BADNIIM SO/. 3 RADNJA 81 7. . RADNIKA 75´/. 5 KADMlliA 66´/. nm6 RADNIUA 59. 7 ...... 5 3 ´/. ... 8 RADMiUA^e^1 9 R.ADNIWÄ 4b´/ " mnmk !10RADNilM 59´/.l ! 12 RAB. 327.1 SI. 3. Djelovanje grupnog rada na efektivnost. Organizacija radnog lanca t. j . rada tako da on bude neprekidan i ritmičan dužnost je stručne uprave radilišta koja u to mora unijeti sve svoje snage i stručnu te organizacionu sposobnost. Organizaciju lanca treba provesti tako da rad može da teče bez prekida i da sav materijal bude na vrijeme izrađen. Izrada je usko vezana sa izvozom i cjelokupna organizacija mora biti provedena tako da ne nastaju uska mjesta (grla) proizvodnje pa ni kod izvoza. Lančani sistem rada osigurava veću efektivnost. Ta efektivnost je rezultat niza faktora kao što su to savršeniji tehnološki proces, mehanizacija pojedinih operacija, primjena produktivnijih metoda rada i t. d. Njegova efektivnost nije samo rezultat unutrašnjih posebnih mjera, nego i posljedica osobitosti organizacije. Organizacija lančanog sistema rada pretstavlja danas najsavršeniju formu rada. Ona se neprestano usavršava i svaki dan daje sve bolje i bolje rezultate. Cijeli lainac izradbe kako smo već rekli nazivaju kod nas brigadnim sitemom rada i sve radne grupe u lancu čine brigadu. Stručnjaci šumarstva i drvne industrije pravilnom organizacijom lančanog sistema rada prilagođenog uslovima rada u šumi najviše će dopri njeti izvršenju plana proizvodnje drvnih sortimenata. Liter.atura : Dtfmainko D., Uvod u racionalizaciju rada, Zagreb 1947. — Drakulić J., Brigadni sistem kod seče i izrade, Šumarstvo br. 2—48, Str. 28—29. — .......!... B, .., .................. ..... .. ...............* ......... .... ...... ............., .. 3. — 1947, <... 12—14. — .......... .. .. — ........ A. .„ ..... 136 |
| ŠUMARSKI LIST 5/1949 str. 11 <-- 11 --> PDF |
........ ........... ............ . .............. ..........., — ...... nponibi......... .. 12/48 .... 4—8. — Benić R., Motorne lančane pile — prilog poznavanja rada i efekta pila »Teles« i »Mercury« — Š. L. 1948 str. 249—261. — Reichskuratorium für Wirtschaftlichkeit., Handbuch der Rationalisierung. — Berlin, 1930. — ........... .. .., ........... ......... ............ . ...... .. .................. .......... — ......, ...... 1946. ........... ...... . .... .. ...... ......... ............ . .... ...... ..... ......... ...... . ........... ........ ...... ......... ............ ... ......... ......... ............ ..... ..... ....... .............. ......... ............ ..... ...... ero ........... ........ . ...... ............... . ero ........... ............. . ........ ......1 . ..... ........... ......... ......... ..... ............. ...... ....... .... . ........ ..... ...... ............. ..., ...6.1 .............. .......... .............. ......!, ..... ..... .......... ............ ........ ....... .......1. ..... ... ....... ........ . ... ............... ............. ......!. ........... ....... ......... ..... . .......... ............... .......... ........, .......... ....... ......! . .... . .. ..........1. ......., .. .... ... .............., ....... ........... . ......... ..ooToii .. .......... THE ORGANISATION OF THE WORK IN THE FOREST BY CHAIN SYSTEM The author discusses in this article the possibilities of the introduction of track system of the work on elaboration of forestproducts. Havdng analysed the characterics of the track system of the work, he described the special importance and meaning of it in the forestproduction, and the specifications of it with regard to the circumstances of the work in the forest. The organisation of the several working groupes, which are doing the rings of the working places in the chain must be executed so that it makes possible the /productivity of the work as more as possible. This can be arreached by building of working groupes as little as possible, but there must be a facultativ division of the work executed in it. The building of great working groupes with working operations, perfectly limbed, do not give, with regard to the special circumstances of the work in the forest and its difficulties, such an effect which it gives in the work on the conveyer in the industry. Ing. Dušan Klepac (Zagreb): BAZA ZÄ ODREĐIVANJE ETATÄ (Base de determination de la possibilite — .... ... ........... ....... ....................), Sadržaj (Sommaire — ..........). I. Baza za određivanje etata i njen historijski razvoj (Base de determination de la possibilite et son developpement historiqe — .... ... ........... ....... ......... ........... . .. ............ ........). II. Baza za određivanje etata iz maloga u veliko (Base de determination du petit au grand — .... ... ........... ....... ......... ........... ......... .. ....... . ........). 1. Definiranje određivanja etata iz maloga u veliko (Definition de la determination de- la possibilite du petit au grand — ......... ........... ....... ......... ........... ......... .. ...... . ........). 2. Karakteristike baze za određivanje etata iz maloga u veliko kod sastojinskog oblika gospodarenja (Caracteristique de la base de determination de la possibilite du petit au 137 |