DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 7-8/1950 str. 47 <-- 47 --> PDF |
SaafteenfCL O količini proizvedenih biljaka iz sjemena Prigodom planiranja proizvodnje šumskih sadnica u rasadnicima važno nam je da znamo, koliku količinu sjemena moramo utrošiti i na kolikoj površini šumskog rasadnika, da bismo dobili potreban broj biljaka. Pri tome služili smo se raznim priručnicima, koji za pojedine vrste drveća sadrže različite podatke. Praktičan šumarski stručnjak, nakon dužeg rada u rasadniku, stvorio si je sa msvoje empirijske podatke, kojih se je u većini slučajeva i držao, premda gdjekad pri primjeni nije dobio očekivane rezultate. Posljedica je to bila i suviše velikog prakticizma. bolje reći premalo naučnog prilaženja tomu poslu. Da dobijemo očekivani broj biljaka iz određene količine sjemena, neophodno je nužno znati postotak klijavosti toga sjemena. A koliko je šumara u praksi, koji prije sjetve ispituju, makar i najprimitivnijim klijalom, kvalitet odnosno klijavost sjemena?! Sjeme, bilo da se sakupi na vlastitom području ili se nabavi izvana, sije se nasumce u kolčinama prema podacima iz raznih priručnika ili iz vlastitog iskustva, rezultat se često uvelike razlikuje od plana. Ako se jedne godine uspije iz 1 kg bagremovog sjemena dobiti 7.000 biljaka, a to se ponovilo i druge, a i treće godine, onda se logički može smatrati da se četvrte godine može uvrstiti u plan za proizvodnju 140.000 bagremovih sadnica potrebu od 20 kg sjemena. Međutim događa se, da se umjesto očekivanih 140.000 dobije samo 100.000. Naravno, dok je postotak klijavosti u prve tri godine bio otprilike jednak, četvrte je godine bio gotovo za 30% manji. Pošto sjeme prije sjetve nije ispitivano, događa se, da realiziranje plana podbaci. Iz ovoga se vidi, kako je za postizavanje željenog broja sadnica neophodno nužno znati postotak klijavosti sjemena. Privremene norme, koje su izašle prošle godine, daju nam normative, po kojima možemo uz određeni postotak klijavosti očekivati izvjesnu količinu sadnica. Prema razmaku redova (brazda) i količini sjemena, koja se po 1 aru utroši, izračunamo koliko biljaka dobijemo iz 1 kg sjemena. Na pr. za smču (smreku) kod prosječne klijavosti 70% i uz razmak redova 10—12 cm troši se, po normama, na 1 ar 1,5 kg sjemena i proizvede 45.000 jednogodišnjih sadnica. To znači, da se iz 1 kg sjemena može dobiti 30.000 smrekovih jednogodišnjih sadnica. Do istog rezultata trebali bismo´doći i. ovim putem: Znade se, koliko sjemenaka ima u 1 kg. Uz određen postotak klijavosti može se izračunati, koliko će sjemenaka proklijati iz 1 kg. Taj bi nam broj trebao dati ujedno i broj jednogodišnjih sadnica, uzevši dakako u obzir otpadak zbog raznih vanjskih faktora (miševi, ptice, loše zemljište, mraz, suša i dr.). Ali kojeg li iznenađenja kada rezultat, dobiven ovim putem, usporedimo sa normama! Uzmimo za primjer opet smreku. Šumarski priručnik (I. dio strana 714) navodi, da u 1 kg smrekovog sjemena ima 135,000 zrnaca. Uz isti po 321 |
| ŠUMARSKI LIST 7-8/1950 str. 48 <-- 48 --> PDF |
stotak kilavosti 70, kao i u normativu, dobijemo da će proklijati 94.500 sjemenaka, prema 30.000 biljaka iz normativa! Razumjeli bismo, da je gubitak iz gore navedenih razloga 20, 30 pa i do 150°/o, ali razlika od 68% ipak je prevelika. Ovdje se moramo pitati, jesu li norme pravilno postavljene ili nisu, ili je broj od 135.000 sjemena smreke u 1 kg točan ili nije. Nije to slučaj samo sa smrekom, nego sa većinom najpoznatijih naših vrsta drveća, pa i sa bagremom, s kojim smo svi manje ili više radili. Po normativu izilazi, da za 1 ar (uz 60°/o klijavosti i 20—30 cm razmaka brazdica) treba 2 kg bagremovog sjemena, koje proizvede 150.000 jednogodišnjih biljaka. Iz 1 kg proizvede se dakle 5.000 bagremovih jednogodišnjih biljaka. U 1 kg bagremovog sjemena ima 49.000 zrna (Šum. priručnik I. str. 714), dakle uz 60% klijavosti treba da nikne 29.400 biljaka ili za 388% više nego po normativu (odnosno po normativu za 83% manje). Što je dakle ispravno, norme ili računski put? Iz vlastitog iskustva znadem, da sam iz 1 kg bagremovog sjemena dobio obično 8.000 do 10.000 biljaka; — klijavost sjemena nisam dakako ispitivao, jer nisam imao klijala. Usporedbom sa brojem sjemenaka u 1 kg (49.000) i uzevši u račun 25% gubitka zbog vanjskih faktora, značilo bi da je uz proizvodnju od 10.000 biljaka iz 1 kg sjemena klijavost dotičnog sjemena bila oko 27%. To je prilično mali postotak prema onomu, koji se obično navodi za bagrem, a ipak je količina proizvedenih sadnica još uvijek bila dva puta veća od normirane! Ovo nas navodi na pomisao, da možda podaci o postotku klijavosti nisu točni; možda se sjeme, posijano u zemlju, drugačije vlada nego prilikom pokusa u klijalima? Vrst drveća Hrast lužnjak ... . Hrast kitnjak ... . Grab Pitomi kesten ... . Jela U 1 kg ima sjemenaka 250 300 15.000 10.000 1120.000 30.000 1,500.000 800.000 49.000 150 11.000 200 20.000 135.000 160.OOÜ 55.000 160.000 52.000 % klijavosti 75 75 60 60 30 60 15 30 60 60 60 50 40 70 70 70 35 70 Trebalo bi niknuti biljaka 195 240 9.000 6,000 36.000 18,000 225.000 240.000 29.400 90 6.60O 100 8.000 94.500 112.000 38.500 56.000 36.400 Po normama 1 kg sjem. daje biljaka 300 300 8.000 8.000 4.2O0 8.000 2.500 4.200 5.000 125 350 75 ..... 30.000 30.000 8.000 . 10.000 8.000 Razlika u % + 54 +| 25 — ia + 33 — 88 — 55 _ 99 — 98 — 83 + 39 — 95 — 25 — 62 ~* 68 — 73 — 79 — 82 - 78 322 |
| ŠUMARSKI LIST 7-8/1950 str. 49 <-- 49 --> PDF |
Zanimivosti radi donosim tablicu, iz koje se vidi razlika između podataka naših normi i računskim putem dobivenih količina biljaka iz 1 kg sjemena. Kako vidimo, podaci za jasen i orah, pa i za javor, približno odgovaraju. Gotovo za sve ostale vrste nomativi ukazuju na mnogo manje količine od računa, a samo za neke vrste (hrast i kesten, dakle za krupno sjeme) oni iskazuju čak i veće količine. Ako i priznamo stanoviti postotak na gubitak, kako rekosmo i do 50%, taj se gubitak nikako ne može penjati do blizu 100%, kao kod vrlo lakih vrsta sjemena. Svakako se još ne može izreći definitivan sud o podacima iz norma, koji su vjerovatno prikupljeni empirijskim putem, dok se svestranim ispitivanjem ne utvrdi njihova valjanost (ili manjkavost). Stoga je bezuvjetno potrebno, da svaki rukovodilac rasadnika ispituje klijavost sjemena prije sjetve i utvrđuje količinu dobivenih sadnica iz 1 kg. Na taj će se način provjeriti normativi u praksi i nedostaci ukloniti, te će njihovi podaci biti sigurniji oslonac u planiranju proizvovodnje sadnica i potrebnog sjemena. Utjecaj vanjskih faktora na gubitak sadnica vrlo je važan, pa treba i njega ustanoviti. Na tom području čeka velik posao naše institute za šumarska naučna istraživanja. Poznavajući te utjecaje moći ćemo ih lakše smanjiti ili sasvim eliminirati i time uz rad na dobivanju kvalitetnog sje-. mena postići povećanje produktivnosti. Ing. Mirko Špiranec ........ noHcnueiba ».......... o ....... u ......... ....... ....* y\ HP ...... ....... ........ ......... HP ...... ........ je, .. ...... ... 27 ...... . ...... HPG, ......... . ....... . ......... ....... ..... ... ....... .............. .... .. . ......... ... je . ..... ...... . ..... ........ ....... . ........... . .......... ..., .. .. ...... »...... ...« ... ... .... ..... ......... ... .. ..... .............. ........ ... .. ...... . ...... ........., . .........>.. ...... ......... a . ..... ..... ........., ..... ............ ... ........ ........ ..... .. ........... . ........ ... ...... .. ..... ... .. ........ ..... ....... .... . ........... . ..... ........ ............. ..... . ........ ......., . .... .. ......... ... ....... ......... . ....... .... ...... .. «...... . .... .. ..... ...., . .. ... ..... . .... .. ..... ........... ..... Ilo ...... . ....... ...., ..., .... .. ........ ...... . .... .. ..... ..... Ilo ....... ...... ... ........ ..... . .... .... ..... .. .. ......... ..... ..... ...., .. .. .. ........... ......... ....... ......... no ....... ...., ..... ........ . ....... ..... 11 .. ........ ....... .... ........... .., no ....., . ...... ....... (........) ....... ......... .... ........ ...... ..... .... . ......, ............... .. . ........ ....... ......... ......., ....... ...... . ..... ..... ... .. .. ..... .......... .... ..... .... . ....... ........ ............ ..... (....... . ..... 323 |