DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 11/1950 str. 33 <-- 33 --> PDF |
.. ....., . ......... ... ..... .... ..... ...... ...... ........ .. .... .. .. ...... ....... . ......... ....... .... ....... .... ...... ........ . ......... ..... ......, .... ...... .... ...... ......., ... .... ...... ...... .. .... .... ......... ....... ...... .. ......... ...... .... .. . ..... ..... .... .. .. .... ...... ........ ...., a .. ...... ..... . ........, ....... . .... .... .. ..... . ... .. ...... . ....... ... ...... ....... .. ........ ........ ...... ........, a .... .... ..... ..... ......... ........... . .. ......, .... .... . ..... ...... ........., .... .. no .... .. ........ . ....... ......... .. ..... ......... .. ..... ... .. ... . ..... . .......... .. .... .. ..... ..... ........ . .......... ...... ...... ... ..... ..... <5. .. ......... .. ...., .. .. . .... ..... .. .. ........ ............. ... ........ ....... ....... ........ .. ..... .. .... ..... ... .... ......, . ....... .. ... ..... .. ....... ....... ........ . .. .. ...... . ...... ............. ........ ...... .... ....... .. .. .. ......., ... .. .... . ....... ......, .... .., .... .. ..... ....... .. ... ...... ....... . ......, ......, ....... ...... . ... . ... .. .. ...... ...... . ............. ....... ........... .. ........ .... ............ .. ........ ...... .... ..... . ... .... ....... ... .... ........ ...... .. . ...... ...... .... ....... ...... ... .....>. . ............., ... .. ... ...... ..... .... .. .......... ......... Taj ...... ... .. . ..... ...... ..... .. ....... ...... ... ......... ....... . ..... ...... ...... ... .... ........., .. .. .... ....... ..... .... ..... .. .. ...., a ........ .. ........ ...... . ......... ....... ........ je .. .. ...... ......... . ..... ....... . ......., ...... . ............. .... ....... ..... ......... .... ...... .. .. ....... .. ........ ... ............ ......, ........ .......... ..... .. ...... . ..... ........ ...... . ....... ... . ......... ............. .... ...... .. ....... ......... ....... .. .... ......, .... .. . .... ......, ipe6a . .... .. .... ..... ...., ....... . ..... ...., .. .. ..... ......... ....... .... ........ ..... .......... ....... ........ ....... .. ....... ........... ..´..... ..... .... .. . . . . . RACIONALIZACIJE I NOVATORSTVA U DRVNOJ INDUSTRIJI Na području mehanizacije rada u našoj drvnoj industriji treba istaknuti tri stvari, koje su od naročitog značaja, jer mehaniziraju rad, nadomještaju radnu snagu i ušteđuju novac. Ove su racionalizacije ili novatorstva: a) pokretna hvataljka na žicari od I. Naranđe, b) hidraulična sjekira od ing. S. Leichera, c) dvokolica za privlačenje trupaca braće Kovačić. ad a) Do sada su se kod nas upotrebljavalle pokretne hvataljke (Laufkatze) strane provenijencije, naročito Wyssen, dok smo se Naranđinom hvataljkom osamostalili u ovom novom transportnom sredstvu. To treba naročito istaknuti, jer je Naranđina hvataljka na jednakom potezu bez međuupora za transportiranje uzbrdo potpuno po efektu rada adekvatna Wyssen-hvataljkL ad b) Teški fizički rad na cijepanju i razbijanju krupnih i kvrgavih cjepanica, hrastovih gula i si. zamijenjen je hidrauličnom sjekirom. Dok 2 radnika u 8-satnom radnom vremenu iscjepaju 20 prm gula, može ova sjekira iscjepati 60 prm sa 3 radnika posluge, dakle dnevno se ušteđuju 3 radnika. Pri tome je naročito važno, da nije više potrebno veliko fizičko naprezanje čovjeka. ad c) Velika naprezanja animalne i ljudske snage uvjetuje faza privllačenja. Nova dvokolica eliminira posve ljudsku fizičku snagu pri utovaru i istovaru trupaca, a ujedno omogućava konju efikasan transport. Za pobliže upoznaavnje navedenih sredstava, koja su nam pružili naši racionalizatori i novatori u mehanizaciji rada, dat ćemo redom tehnički opis, efekat i uštednje. koje se mogu postići. 451 |
| ŠUMARSKI LIST 11/1950 str. 34 <-- 34 --> PDF |
Pokretna hvataljka za žicaru za izvlačenje trupaca Autor: Iva n Naranđa , mehaničar iz Zagreba namještenik; Servisa Gen. dir. drv. industrije NRH. Tehnički opis: Naprava se sastoji iz tri glavna dijela i to: postavnice A, postavnice B i pokretne hvataljke C Djeluje kako slijedi: Na dva stabla iznad uvale razapne se nosivo uže tako, da ima minimalni pad prema dolje 15*/o. Na mjestu utovara pričvrsti se postavnica A fiksno na žicu, a na mjestu istovara postavnica B. Pokretna hvataljka C kreće se po užetu između obih postavnica na .kotačima 1, a udešena je tako, da se putem centra okretanja hvataljke 2 kliješta 3 postavljaju uvijek okomito prema zemlji. Vučno uže od bubnja pogonskog motora prolazi kroz mačku preko kotača 4 kroz mehanizam 5 i pričvršćeno je za klin 6. Od mjesta istovara mačka se kreće djelovanjem sile gravitacije i dolazi do mjesta, na kojem je postavljena donja postavnica, o kojoj se zakvači pomoću kuke 7, koju podupire vilica 8. Klin 6 spušta se na zemlju, te se za njega zakvači trupac Nakon toga bubanj motora stavlja se u pogon, te najprije nastaje dizanje trupca do pokretne hvataljke, o koju se klin zakvači. Nakoni što je klin 6 ušao u kliješta 3 podiže se cijeli mehanizam 5, a ovaj opet podiže vilicu 8, koja oslobađa kuku 7 i sada nastaje kretanje tereta i pokretne hvataljke nosivom žicom. Kvadrat 9, koji se sada pomakao u gornji dio kliješta, osigurava da se kliješta putem ne mogu otvoriti. Kada se teret izvuče na mjesto istovara, mačka sa polugom 10 udari u postavnicu B, te se u tom momentu daje pogonskom bubnju obratan smjer kretanja. Poluga 10 putem ekscentra potisne polugu 11, a ova potiskuje kvadrat 9 u upust kliješta 3. Klin 6 uslijed tereta izvlači se iz kliješta i teret se polagano spušta na zemlju. Naprava se može upotrebljavati na dužinu do 500 metara, na kojoj je ispitana nosivost do 2 tone. Pokretna hvataljka ne može prolaziti preko uporišta sa sedlima, već samo slobodnom žicom, stoga je dužina žicare ograničena. — Korisno se može upötrebiti za izvlačenje trupaca i ogrijeva iz vrtača i za utovar trupaca u vagone ili kamione namjesto dizalice. Pokretna hvataljka je udešena samo za vuču uzbrdo. Efekat : U 8-satnom radu na potezu od 500 m iznosi 40 m´ trupaca. Hidraulična sjekira. Autor: Ing. Srećko Leiche r, mašinski inženjer u Birou za unapređenje proizvodnje Gen. dir. drvne ind. NRH. Tehničk i opis : Hidraulična sjekira montirana je na vagonetu tako, da se može lako premještati po stovarištu. Elektromotor tjera tlačnu pumpu za visoki pritisak. Tekućina se ručnim razvodnikom tlači u veliki cilindar, u kojem je ugrađen klip sa sjekirom. Kod pritiska od 70 atm iznosi snaga klipa 18.000» kg, a ta je dovoljna za razbijanje najžilavijih i najkvrgavijih panjeva, gula i kladica. Nakon rascjepljivanja panja, gula ili kladica povlači se klip sa sjekirom ubrzanim pomakom unatrag, jer je razvodnik prebačen na mali cilindar. Sjekira je naime povezana sa kilipnjačom, na kojoj sjedi klip od svega 50 mm promjera a klizi u malom cilinderu. Kako tlačna pumpa tlači jednaku količinu tekućine, to se pomak maloga klipa automatski povisuje. Da se spriječi lom kod preopterećenja, montiran je sigurnosni ventil na tlačnom dovodu, a za sprječavanje ispadanja klipa iz cilindera postavljen je granični iskopčač tlaka. Pogonska snaga za hidrauličnu sjekiru određena je maksimalno sa 2,5 kw. Upotreba : Ova pokretna hidraulična sjekira može se primjenjivati u tvornicama suhe destilacije drveta, u tvornicama tanina i na šumskim stovarištima, gdje postoji elektrovod, a služi za razbijanje panjeva, gula i kladica. Efekat : Uz pretpostavku postavljanja hidraulične sjekire po stovarištu na podesnom mjestu učinak u 8-satnom vremenu iznosi 60 prm. U odnosu prema manuelnom radu iznosi ušteda ,10 dinara po 1 prm. Godišnji efekat uštede po jednoj sjekiri jest 180.000 dinara. Dvokolica za privlačenje trupaca. Autori: Štefo i Miško Kovačić, namještenici Zadruge za elektrifikaciju iz Podravskih Sesveta. Tehničk i opis : Dvokolica se sastoji, od 2 točka promjera 2,05 m, koji su spojeni sa jakom osovinom težine 40 kg. Na osovini je montirana ručna dizalica (vinta) sa lancem i kliještima. Preko osovine su postavljene dvije paralelne rude, koje sežu 1,30 m iza točkova, a 5,07 m ispred točkova. Među rude preže se konj kao u »čezi«. Na prednjem i stražnjem kraju ruda umetnuta je po jedna daska, koja se može 452 |
| ŠUMARSKI LIST 11/1950 str. 35 <-- 35 --> PDF |
* gore i dolje pomicati. — Dvokolica se naveze nad trupac tako, da osovina stoji približno iznad sredine trupca. Trupac se kliještima zahvati i ručnom dizalicom podigne. Kako daščice, koje stoje poprijeko među rudama, priječe nadizanje trupca, to je dizalicom i ovim zaštitama trupac ukliješten. Postoji mogućnost podešavanja ovih daščica veličini trupca pomicanjem ovih gore i dolje. Konj, koji je medu rudama upregnut, nije opterećen nekim naročitim ballancom tereta, jer je teret približno uravnotežen zahvatom kliješta u sredini trupca. U p o t r e b a: Dvokolica je prikladna za ravan i suh teren u zrelim sastojinama sa čistom ili oplodnjom sječom za privlačenje trupaca, a ograničena je na dužine trupaca do 5,50 m. Efekat : Jedan konj sa jednom dvokolicom odgovara efektu rada 3 para konja sa običnim kol´ma. Prema tome iznosi dnevna ušteda za vrijeme sezone po jednoj dvokolici Din 1.470, ili, uz pretpostavku mogućnosti rada cd 120 dana u jednoj godini, Din 176.400 godišnje. ing. Franjo Stajduhar. Borba protiv šumskih požara Zbog učestalih suša, ratnih okolnosti i neodržavanja šumskog reda na području gotovo čitave Evrope mnoge su šume uništene požarom, kukcima i bolestima. Naročito su mnogo u posljednjem deceniju stradaile monokulture. Sušenje šuma napose znatno je zahvatilo Srednju Evropu (Čehoslovačku, Njemačku i Francusku), a šumski požari poglavito Francusku. Ponos francuskih šumara, borove kulture u Landima kraj Atlantskog oceana, najviše su požarom uništene. Pošumljavanje močvarnih pjeskulja započelo je u 18. stoljeću, te je do danas od 1,200.000 ha pošumljeno borom oko 1,000.000 ha. Zahvaljujući takvom naporu, na toj pustinji nikli su gradovi i sela te ljetovališta i kupališta uz obale oceana. Radni ljudi nalazili su u tim nepreglednim šumama zaradu, pogotovo nakon industrijskog iskorišćavanja smole. Godišnja produkcija smole iznosila je u prvoj četvrtini ovog stoljeća oko 1,200.000 hl u tadašnjoj vrijednosti oko 240,000.000 Fr. Tim« je i vrijednost tla znatno poskočila. (V. opširnije u čilanku prof. dr. U g r enovićt : Smolarenj© u Francuskoj, Šum. list 1926, str. 113—133). Prema izvještaju J a g e r s c h m i d.t-a (Les projet de reconstruction de la foret landaise, Revue Internationale du Bois 1950) bilo je u Landama pod šumom 950.0001 ha. Na toj površini požari su od 1937—1948 uništili preko 400.000 ha šuma, a god. 1949 još 150.000 ha. — U prošlom stoljeću bilo je planom pošumljavanja predviđeno, da se unaprijed spriječi razvoj velikih šumskih požara: šume nisu smjele sačinjavati suvislu cjelinu već su trebale biti rastavljene poljoprivrednim i pašnjačkim zemljištem, nisu se smjele osnivati čiste kulture već mješovite sa listačama. Ali ta zamisao nije bila posve tako izvršena. Na osnovu stečenih loših iskustava sadašnji plan obnove tih šuma predviđa slične a i strože mjere opreza. Iskustva naših kolega u Francuskoj treba da budu pouka i nama prigodom planiranja i osnivanja novih šumskih kultura napose na kršu. Najbolji primjer iz prošlosti imamo na sjevernoj obali Jadrana iznad Opatije — na južnim obroncima Učke, gdje se već izdaleka razabire, kako su pojedine kulture međusobno razmaknute nepošumiljenim pojasima. Šafar 453 |