DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 3/1953 str. 3 <-- 3 --> PDF |
ŠUMARSKI LIST GLASILO ŠUMARSKOG DRUŠTVA HRVATSKE GODIŠTE 77 MART GODINA 1953 PRILOG POZNAVANJU TEHNIČKIH SVOJSTAVA DUGLAZIJEVINE (Pseudotsuga taxifolia var. viridis Asch, et Gr.) Dr. Ing. Ivo Horvat, Zagreb 1. UVOD D D uglazija je vrsta drveta koju je unio iz Amerike u Evropu 1827. g. engleski botaničar D. Douglas. Brzi prirast, lako prilagođavanje, kvalitet drveta i druga povoljna svojstva razlog su da se duglazija forsira u šumama srednjeevropskih zemalja.1 Kod nas je duglazija umjetno uzgojena u nekim krajevima Slovenije. Prema J. Urbasu´ 2 uzgojeno je u Sloveniji 17 kultura duglazija sa ukupnom površinom od 16 ha. To su kulture zelene duglazije (Pseudotsuga taxifolia var. viridis Asch, et Gr.) Kod nas su o zelenoj duglaziji pisali Urbas i Anić. Urba s donosi podatke o rasprostranjen ju, uzgojnim svojstvima i tehničkoj upotrebljivosti duglazijevine. 0 tehničkim svojstvima duglazijevine Urbas navodi da je ona blijedocrvene boje, laka, svilenog sjaja, a po strukturi slična nizinskoj ariševini. Po svojoj tehničkoj upotrebljivosti, duglazijevina je po Urbasu bolja od smrčevine, a najednaka ariševini. Ani ć u svojoj studiji donosi podatke o rasprostranjen ju ove vrste, klimatskim zahtjevima, uzgojnim svojstvima, formama duglazije, te o bolesti osipanja iglica, koja je posljedica napadaja gljive Rhabdocline pseudotsugae Sydow. 0 tehničkim svojstvima duglazije Anić donosi podatke o težini, tvrdoći i čvrstoći na pritisak iz djela A. U g r e n o v i ć a3. Ani ć navodi da je kvaliteta duglazijevine dobra, da je duglazijevina uzgojena u Evropi širokih godova i relativno velikog učešća zone kasnog drveta. Uslijed toga je i tvrdoća i čvrstoća duglazijevine velika. Proces osržavanja duglazijevine javlja se dosta rano. Po Aniću duglazijevina je po trajnosti nešto slabija od ariševine, a nešto bolja od borovine. Ugrenović 3 donosi podatke o težini, tvrdoći i čvrstoći na pritisak duglazijevine iz evropskih šuma prema rezultatima istraživanja, koje je izvršio G. J a n k a4. U našoj stručnoj literaturi nema radova o tehničkim svojstvima duglazijevine uzgojene kod nas u našim šumama. Cilj je ove radnje da praksi pruži potrebne podatke o nekim osnovnim fizičkim i mehaničkim svojstvima duglazijevine uzgojene u našim šumama. Predmet istraživanja bila je duglazijevina sa jednog staništa u Sloveniji. Istražena su ova svojstva: širina goda, zona kasnog drveta, učešće bijeli i srži, vo |
| ŠUMARSKI LIST 3/1953 str. 4 <-- 4 --> PDF |
lumna težina, linearno i volumno utezanje, a od mehaničkih svojstava čvrstoća na pritisak, čvrstoća, na savijanje i čvrstoća na udarac. U stranoj literaturi nalazimo dosta podataka o istraživanjima tehničkih svojstava duglazijevine uzgojene u raznim krajevima Evrope. A. Cieslar 5 u svojim komparativnim istraživanjima o prisastu i kvaliteti duglazijevine i smrčevine iz Austrije dolazi do zaključka da je volumna težina duglazijevine najveća kod širine goda od 3,6 mm i dalje da je duglazijevina širokih godova (7,3 mm) još uvijek teža od smrčevine uzanih godova (2,5) mm). To je važno iz razloga što je debljinski prirast duglazije u evropskim šumama vrlo velik, ali ona i kod tako velikog prirasta t. j . kod širokih godova daje još uvijek dobro i čvrsto drvo. A. Cieslar 1 1 u svojoj studiji o zelenoj duglaziji iznosi rezultate istraživanja o prirastu, osržavanju i volumnoj težini duglazijevine iz Austrije (Wienerwald). Velika volumna težina duglazijevine širokih godova posljedica je relativno velikog procentualnog učešća zone kasnog drveta. G. J a n k a"7 u svojoj studiji o tehničkoj kvaliteti duglazijevine iz Austrije donosi rezultate istraživanja širine goda, zone kasnog drveta, volumne težine, čvrstoće na pritisak i tvrdoće duglazijevine. Na osnovu ovih rezultata G. Janka dolazi do zaključka da je duglazijevina prvoklasno tehničko drvo. M. M o n n i n8 u svojoj studiji o kvaliteti duglazijevine iz Francuske donosi rezultate svojih istraživanja o građi, fizičkim i mehaničkim svojstvima duglazijevine. Na osnovu ovih rezultata M. Monnin zaključuje, da je duglazijevina srednje teška, da je optimalna širina goda 2 mm, da se lako suši i lako obrađuje. Po čvrstoći ona jednaka običnoj brovini i ariševini. L. Fabricius 9 u svojoj studiji o duglazijevini iz Bavarske dolazi do istih zaključaka kao i G. Janka7. Forest Products Research Laboratory10 u studiju o kvaliteti duglazijevine iz Engleske dolazi do zaključka da je duglazijevina po svojim svojstvima jednaka običnoj borovini, da je optimalna širina goda ove duglazijevine 2,5 mm. R. Trendelenbu r g11 istražuje svojstva duglazijevine iz Njemačke i došao je do zaključka da je optimalna širina goda duglazijevine 2,5 do 3 mm, a po koeficijentu kvaliteta da je duglazijevina bolja od ariševine, a nešto lošija od smrčevine. J. Campred o n12 u svojoj studiji o fizičkim i mehaničkim svojstvima duglazijevine iz Francuske dolazi do zaključka da je ova duglazijevina po svojim svojstvima jednaka duglazijevini iz Amerike. H. Schwarz 1 3 u raspravi o tehnološkim osnovicama uzgajanja duglazije u Austriji analizira rezultate istraživanja duglazijevine, koje su izvršili A. Cieslar, G, Janka i R. Trendelenburg. A. de Philippis 1 4 u studiji u duglazijevini donosi rezultate istraživanja fizičkih i mehaničkih svojstava duglazijevine uzgojene u Italiji. Na osnovu ovih rezultata A. de Philippis zaključuje da je duglazijevina srednje teška, da se uteže srednje, da je čvrstoća pritiska osrednja i da je čvrstoća na savijanje vrlo velika. 2. MATERIJAL ZA ISTRAŽIVANJE Materijal za istraživanje potječe iz Slovenije, šumska uprava Celje stavila je na raspolaganje Zavodu za tehnologiju drveta Polj .-šumarskog fakulteta u Zagrebu materijal za istraživanje iz šumskog predjela Pečovnik, koje je udaljeno 2 km od Celja. Izbor probnih stabala, izrada probnih trupčića i otprema vršeni su po posebnoj instrukciji za sabiranje materijala za istraživanje tehničkih svojstava drveta. Osnovne smjernice kod izbora, izrade i otpreme materijala za istraživanje tehničkih svojstava razradio je Ugrenović 15 . Materijal za istraživanje sastojao se od 5 trupčića duglazijevine. Probni trupčići broj 1, 2 i 3 potječu od probnih stabala posječenih u šumskom predjelu Pečovnik, odjel 4. a probni trupčići broj 4 i 5 od probnih stabala posječenih u istom šumskom predjelu odjel 21. |
| ŠUMARSKI LIST 3/1953 str. 5 <-- 5 --> PDF |
I šumski predjel Pečovnik nalazi se na brežuljkastom terenu uz rijeku Savinju. Geološka je podloga vapnenac. Odjel 4 je na nadmorskoj visini od 300 do 600 m, ekspozicije sjeverozapadne, inklinacije 20° do 30°. Tlo je ovog odjela humozna, pjeskovita, srednje vlažna, do 30 cm duboka glina. To je umjetna, čista, jednoetažna sastojina duglazije sa pojedinačno pomiješanom smrčom, starosti od 62 godine, II boniteta (okularno), obrasta od 0,6 do 0,8, drvne mase cea 350 nr´Vha. Odjel 21 je na nadmorskoj visini od 300 do 500 m, istočne ekspozicije, inklinacije 20°. Geološka podloga i tlo jednako kao u odjelu 4. To je umjetna, čista, jednoetažna sastojina duglazije, starosti od 65 godina. II bonitetnog razreda (okularno), obrasta 0,7, drvne mase cea 350 nr´/ha. Sastojina duglazije u odjelu 4 i 21 uzgojena je kao i susjedne sastojine smrče na bivšem staništu bukve, koja je prije 60 do 70 godina posječena i zamijenjena duglazijom i smrčom. Tlo odjela 4 je bez podmlatka, a odjela 21 gusto je obraslo s podmlatkom duglazije i domaćeg kestena. Podaci o prsnom promjeru, promjeru trupčića, položaju trupčića, karakteru stabla, totalnoj visini, visini do prve žive grane, horizontalnoj projekciji krošnje, starosti, drvnoj masi bez kore i sa korom, procentualnim učešćem kore i vremenu sječe izneseni su u tablici broj 1 Tablica broj 1 Promjer ´5 N as cl rt CD CD -D IM -a > §E 3 a rt CO O >o a «S o D-T3 c c rt 0 OJ O, a> rt c»c/> ", M 3 V-t* a. > *o o o IH rt g D 3 rt O. >o OJ L3 > a. CD c/} c/> "5 ra X> 3 c« 1 >o Ml c/J a a s-s 3 O E a rt > O & ° 0 rt 3 s O <3* cm cm H3 0 55 > 3 s 4 i 54 52 d 40 4,49 3,75 16 62 2 41 40 d 39 2,30 2,07 10 62 TJ 0J O "3 TO O SJ3 "U o 3 38 37 sd 33 1,63 1,42 13 62 >o a CD TT o CL 21 4 38 37 o d 36 2,17 1,79 17 65 0 \ 5 36 34 a d 37 1,80 1,42 21 65 0 d == dominantan sd = subdominantan 3. METODIKA RADA Iz materijala za istraživanje izrađene su probe i izvršena istraživanja širine goda, zone kasnog drveta, težine, vlage, utezanja, čvrstoće na pritisak i čvrstoće na udarac. Način izrade proba i metodika istraživanja razrađena je i prikazana po prof. Ugrenoviću´ 5. 4. REZULTATI ISTRAŽIVANJA U tabeli broj 2 iznijeti su rezultati istraživanja širine godova, zone kansog drveta, težine, linearnog i volumnog utezanja do apsolutne suhoće i do prosušenosti, čvrstoće na pritisak, čvrstoće na savijanje, speci 107 |
| ŠUMARSKI LIST 3/1953 str. 6 <-- 6 --> PDF |
fične radnje loma i radnje loma duglazijevine. Tabela sadrži granice istraženog svojstva, srednju vrijednost (m), standardnu devijaciju (a), griješku srednje vrijednosti (:fm) i broj istraženih proba (n). Rezultati istraživanja duglazijevine Tabela 2 Svojstvo Oranice m a fm n 1. Širina goda (mm) 1,38. . . 10,0 3,53 1,81 0,23 62 2. Zona kasnog drveta (°/0) 27. . .72 47,7 9,0 1,14 62 3. Volumna težina (G) (cm3) a) u pros, stanju 0,442 . . . 0,787 0,590 0,056 0,004 197 b) u aps. suhom stanju 0,419 . . . 0,769 0,564 0,059 0,004 196 c) nominalna 0,402 . . . 0,593 0,486 0,040 0,005 61 4. Utezanje do 0% vlage (%) a) radijalno 4,24 . . . 7,46 5,70 0,266 0,036 61 b) tangencijalno 5,00. . . 11,09 8,65 1,524 0,201 61 c) longintudinalno 0,25 . . . 1,06 0,64 0,186 0,024 61 d) volumno 9,78. . . 18,38 14,39 2,128 0,272 61 5. Utezanje do prosušenosti (%) a) radijalno 2,27. . . 4,46 3,33 0,556 0,071 61 b) tangencijalno 2,64. . . 6,45 5,11 0,877 0,112 61 c) volumno 5,78. . . 10,63 8,67 1,235 0,158 61 6. Čvrstoća na pritisak (kg) (cm2) 374 . . . 816 599 78,50 6,75 135 7. Čvrst, na savijanje (kg) (cm2) 1001 . . . 1808 1302 203,9 24,92 67 8. Spec, radnja loma (mkg) (cm2) 0,369 . . . 1,460 0,793 0,237 0,029 65 9. Radnja loma (cm kg) 160. . . 610 317 100 12,37 65 41. Bijel i srž Na materijalu za istraživanje mjerena je širina bijeli, promjer srži i broj godova bijeli i srži. U tabeli br. 3 sadržani su podaci ovog mjerenja. Bijel i srž duglazijevine Tabela broj 3 Promjer Širina Broj godova Oznaka probnog trupčića srži bijeli bijeli srži trupčića cm cm — D -1 52 37 7,5 20 35 D — 2 40 30 5,0 25 30 D — 3 37 31 3,0 20 34 D — 4 37 33 2,0 21 31 D -5 34 28 30 19 34 Na osnovu ovih podataka izračunato je učešće srži i bijeli na promjeru, površini kružnog presjeka trupčića i broja godova. Tabela broj 4 sadrži podatke ovog računanja. |
| ŠUMARSKI LIST 3/1953 str. 7 <-- 7 --> PDF |
Učešće bijeli i srži duglazijevine Tabela broj 4 Učešće Učešće Učešće Oznaka Bijeli srži bijeli srži bijeli srži probnog trupčića pa promjeru pa površini poprečnog presjeka na broju godova 0/10 0/10 <"„ , 0 D 1 29 71 49 51 36 64 D — 2 25 75 44 56 46 54 D — 3 16 84 30 70 37 63 D — 4 11 89 21 79 40 60 D 5 18 82 32 68 36 64 Promjer trupčića kretao se od 34 do 52 cm, a promjer srži od 28 do 37 cm. širina pojasa bijeli kretala se od 3 do 7,5 cm. Broj godova bijeli kretao se od 19 do 25, a broj godova srži od 30 do 35. Učešće bjeljike na promjeru kretalo se je od 11 do 29%, na površini kružnog presjeka od 21 do 49%, a na broju godova od 36 do 46%. Učešće srži na promjeru kretalo se je od 71 do 89%, na površini presjeka od 51 do 79%, a na broju godova od 54 do 64%. 42. Godovi Na 62 probe istražene duglazijevine mjerena je prosječna širina godova i zona kasnog drveta. Širina godova kretala se u granicama od 1,38 do 10,00 mm, a srednja vrijednost iznosila je 3,53 ± 0,23 mm. Zona kasnog drveta istražene duglazijevine kretala se u granicama od 27 do 72%, a srednja vrijednost iznosila je 47,7 ± 1,14%. Iz ovih se podataka vidi da je prosječna širina godova istražene duglazijevine oko 3,5 mm, a da učešće zone kasnog drveta gotovo dosiže 50%. 43. Težina O važnosti težine i o njenom značenju kao kriterija kvalitete drveta bilo je govora na drugom mjestu16. Istražena je volumna težina duglazijevine u apsolutno suhom stanju, u prosušenom stanju i nominalna težina. Volumna težina apsolutno suhe duglazijevine kretala se od 0,419 do 0,769 g/cm3. Srednja vrijednost ove težine iznosila je 0,564 ± 0,004 g/cm3. Istraženo je ukupno 196 proba. Volumna težina duglazijevine u prosušenom stanju kretala se od 0,442 do 0,787 g/cm3. Srednja vrijednost ove težine iznosila je 0,590 ± ± 0,004 g/cm3. Vlaga proba u prosušenom stanju kretala se u granicama od 9,0 do 15,3%, a srednja vrijednost iznosila je 12,2%. Istraženo je ukupno 197 proba. Nominalna težina duglazijevine istražena je na 61 probi. Ova težina kretala se u granicama od 0,402 do 0,593 g/cm3, a srednja vrijednost iznosila je 0,486 ± 0,005 g/cm3. |
| ŠUMARSKI LIST 3/1953 str. 8 <-- 8 --> PDF |
Na osnovu ovih podataka vidi se da težina 1 m:! duglazijevine iz naših šuma iznosi u prosušenom stanju (oko 12% vlage) 590 kg, a u apsolutno suhom stanju 564 kg, dok u 1 m* svježe (sirove) duglazijevine imade 486 kg suhe drvne tvari. Težina drveta uz stanovita ograničenja može se smatrati dovoljno pouzdanim kriterijem kvalitete drveta. Ovdje je istražen odnos širine goda i nominalne volumne težine, te širine goda i volumne težine u apsolutno suhom stanju, kako bi se omogućilo procjenjivanje kvalitete drveta na osnovu širine goda, a uz pretpostavku jednoličnog i pravilnog nizanja godova. U tabeli 5 izneseni su za pojedine stepene širine goda istražene duglazijevine odgovarajuće volumne težine u apsolutno suhom stanju (tn) i nominalne volumne težine (t„) drveta. Tabela broj 5 Širina goda mm tp g/cm3 t„ g/cm3 n (broj proba) 1,01... 2,^0 0,609 0,519 14 2,01 . . 3.00 0,596 0,506 15 3,01. . 4,00 0,554 0,470 14 4,01 . . 5.,00 0,541 0,470 7 5,01. . 6,00 0,526 0,457 6 6,01. 7,01. . . 7,00 8,00 0.500 0,491 0,430 0,424 2 2 8,01 . . 9,00 — — — 9,01. . 10,00 0,462 0,402 1 Iz ovih se podataka može zaključiti, da je najveća težina duglazijevine kod širine goda od 1,0 do 2,0 mm. Ovo se uglavnom poklapa sa istraživanjima T r e n d e 1 e nb u r g-a1T i Volke r-a,s, koji tvrde, da se za ariševinu, borovinu, borovčevinu i duglazijevinu maksimum volumne težine poklapa sa širinom goda od 0,8 do 1,6 mm. 44. Utezanje Istraženo je linearno i volumno utezanje duglazijevine i to utezanje do stanja apsolutno suhoće i utezanje do stanja prosušenosti. Istražena je ukupno 61 proba. Utezanje duglazijevine do stanja apsolutne suhoće iznosi: radijalno utezanje od 4,24 do 7,46%, srednja vrijednost 5,70 ± 0,04% ; tangencijalno utezanje od 5,00 do 11,09%, srednja vrijednost 8,65 ± 0,20%; longitudinalno utezanje od 0,25 do 1,06%, srednja vrijednost 0,64 ± ±0,02%. Odnos tangencijalnog i rađijalnog utezanja av ; at iznosio je 1:1,52 U prosjeku je za istraženu duglazijevinu tangencijalno utezanje za 52% veće od rađijalnog utezanja. Volumno utezanje istražene duglazijevine do stanja apsolutne suhoće kretalo se je od 9,78 do 18,38%, a srednja vrijednost iznosila je 14,39 ± 0,27%. |
| ŠUMARSKI LIST 3/1953 str. 9 <-- 9 --> PDF |
Volumno utezanje izračunato je i iz poznate formule qr X «t «v = ai + ar + at — j^Q ono iznosi za istraženu duglazijevinu 14,5%. Razlike između volumnog utezanja izračunatog iz poznatih linearnih utezanja i volumnog utezanja dobivenog neposrednim mjerenjem vrlo je neznatna. Ova razlika iznosi 0,11%. Poznat je odnos nominalne težine i utezanja. Taj je odnos općenito za sve vrste drveta «v = 28 tn Za četinjače sa obojenom srži po T r e ndelen b u g-u17 vlaga zasićenosti kreće se od 26 do 28%, a odnos između nominalne težine i volumnog utezanja jednak je av = (25... 21) t.. Taj smo odnos utvrdili za istraženu duglazijevinu i on iznosi av = 29,6 t„ Na osnovu toga odnosa izračunati su koeficijenti linearnog i volumnog utezanja t. j . utvrđeno je računom za koliko se postotaka uteže duglazijevina ako sušenjem izgubi 1% higroskopske vlage. Ovi su koeficijenti slijedeći: za longitudinalno utezanje 0,022 ,, radijalno „ 0,192 „ tangencijalno „ 0,292 „ volumno „ 0,486 Utezanje istražene duglazijevine od stanja napojenosti do stanja prosušenosti iznosi: radijalno utezanje od 2,27 do 4,46%, srednja vrijednost 3,33 ± 0,07%; tangencijalno utezanje od 2,64 do 6,45%, srednja vrijednost 5,11 ± 0,11% ; volumno utezanje od 5,78 do 10,63, srednja vrijednost 8,67 ± 0,16%. U slijedećem pregledu unijeti su rezultati istraživanja utezanja do stanja prosušenosti i totalnog utezanja duglazijevine. Utezanje duglazijevine Smjer utezanja do 12% vlage do 0% vlage % % radijalno 3,33 5,70 tangencijalno 5,11 8,65 volumno 8,67 14,39 Iz ovih se podataka može zaključiti da veličina utezanja od stanja napojenosti do stanja prosušenosti u postocima od totalnog utezanja iznosi za radijalno utezanje 58,4% za tangencijalno utezanje 59,1%, a za volumno utezanje 60,2%. |
| ŠUMARSKI LIST 3/1953 str. 10 <-- 10 --> PDF |
45. Mehanička svojstva Od mehaničkih svojstava istražena su čvrstoća na pritisak, čvrstoća na savijanje i specifična radnja loma duglazijevine. Čvrstoća na pritisak duglazijevine kreće se u granicama od 374 do 816 kg/cm2, a srednja vrijednost 559 ± 7 kg/cm2. Istraženo je ukupno 135 proba. Za čvrstoću na pritisak istražene duglazijevine izračunata je statička kota, koja je omjer čvrstoće na pritisak i stostruke volumne težine prosusenog drveta. Ova kota služi za procjenjivanje kvaliteta drveta i za komparaciju drveta s ostalim građevnim materijalom. Statička kota za istraženu duglazijevinu iznosi 9,5. Prema M o n n i n-ovojin klasifikaciji može se po veličini statičke kote zaključti da je duglazijevina vanredne kvalitete. čvrstoća na savijanje duglazijevine kreće se u granicama od 1001 do 1808 kg/cm2, a srednja vrijednost ove čvrstoće iznosi 1302 ± 25 kg/cm2. Istraženo je ukupno 67 proba. Iz odnosa čvrstoće na savijanje i težine u prosušenom stanju izračunata je statička kota. Ona iznosi za istraživanu duglazijevinu 22. Prema klasifikaciji M o n n i n-a" na osnovu ove kote duglazijevina spada u kategoriju drveta velike nosivosti. Čvrstoća na udarac odnosno specifična radnja loma istražena je na 65 proba. Specifična radnja loma za istraženu duglazijevinu kreće se u granicama od 0,396 do 1,460 mkg/cm2, a srednja vrijednost iznosi 0,793 ± ± 0,029 mkg/cm2. Dinamička kota, koja je omjer specifične radnje loma i kvadrata volumne težine u prosušenom stanju može nam poslužiti kao karakterističan broj kod ocjenjivanja rezilientnosti drveta. Za istraženu duglazijevinu dinamična kota iznosi 2,28. Po veličini ove kote, a na osnovu klasifikacije Monnin-aJ", duglazijevina spada u kategoriju drveta vrlo otporna na udarac. Da sada je kod istraživanja čvrstoće na udarac utrošena radnja obračunavana na jedinicu površine presjeka probe. To je specifična radnja loma izražena u mkg/cm2. Prema zaključku konferencije u Londonu20 ne obračunava se više specifična radnja loma već se uzima samo utrošena radnja loma izražena u cmkg. Utrošena radnja loma za istraženu duglazijevinu kreće se od 110 do 610 cmkg, a srednja vrijednost iznosi 317 ± 12 cmkg. 5. ZAKLJUČAK U ovoj su radnji izneseni rezultati istraživanja osnovnih fizičkih i mehaničkih svojstava duglazijevine. U uvodu je izložen cilj istraživanja i pregled dosadašnjih radova o istraživanju tehničkih svojstava duglazijevine. U drugom poglavlju obrađeno je područje, izbor materijala za istraživanje i sastojinske prilike. Istraženo je u svemu 5 probnih stabala duglazije. Na osnovu rezultata ovih istraživanja mogu se povući slijedeći zaključci: 1. mjerenja frontalne strukture dala su ove rezultate: širina goda 1,38 . .. 3,53 . . . 10,00, zona kasnog drveta 27 . .. 47,7 . .. 72%. |
| ŠUMARSKI LIST 3/1953 str. 11 <-- 11 --> PDF |
2. volumna težina iznosi u prosušenom stanju (prosječni stepen vlage drveta iznosio je 12,2%) 0,442... 0,590... 0,787 g/cm3, u apsolutno suhom stanju (0% vlage) 0.419... 0,564... 0,769 g/cm3), nominalna volomna težina 0,402 . . . 0,486 . .. 0,593 g/cm:i. 3. linearno utezanje iznosi u radijalnom smjeru 4,24... 5,70... 7,46% u tangencijalnom smjeru 5,00 .. . 8,65 . . . 11,09%, a volumno utezanje iznosi 9,78 .. . 14,39 ... 18,38%. 4. prosječni odnos utezanja i nominalne volumne težine iznosi av = 29,6 tn. Koeficijent utezanja iznosi radijalni 0,19, tangencijalni 0,29, volumni 0,49. 5. utezanje od stanja napojenosti do stanja prosušenosti iznosi: radijalno 2,27... 3,33... 4,46%, tangencijalno 2,64... 5,11... 6,45%, volumno 5,78 .. . 8,67 . . . 10,63%. 6. čvrstoća na pritisak iznosi 374 . . . 559 . . . 816 kg/cm2, čvrstoća na savijannje 1001 .. . 1302 .. . 1808 kg/cm2, a specifična radnja loma 0,369 .. . 0,793 . . . 1,46 mkg/cm2. LITERATURA: 1. A n i ć M., O zelenoj i plavoj duglaziji s naročitim obzirom na bolest Rhabdocline, Š. L. 1933, str. 592—600, Zagreb; 2. U r b a s J., Eksote v gozdnom gospodarstvu Slovenije, Pola stoljeća šumarstva, Zagreb 1926, str. 363—371; 3. Ugrenovi ć A., Tehnologija drveta, Zagreb 1932; 4. Jan ka G., Die Härte der Hölzer, Wien 1915; 5. Ciesla r A., Vergleichende Studien über Zuwachs und Holzqualität von Fichte und Douglastanne, Cblt. f. d. g. Forstw., 1898, str. 335, Wien; 6. Ciesla r A., Die grüne Douglastanne (Pseudotsuga Douglasii Carr.) im Wienerwalde, Oblt. f. d. g. Forstw., Jg. 1920, s. 3—26,Wien; 7. J a n k a G., Über die technischen Qualität des Douglastannenholzes, Cblt. f. d. g. Forstw., Jg. 47, str. 185—198, Wien 1921; 8. M o n n i n M., La qualite du bois du sapin de Douglas, La Revue des Eaux et Forest, t. 63, str. 258—268, Paris 1925; 9. Fabri c iu s L., Das Holz der Douglasie, Mitt. d. DDG, 1926—11, str. 56—63, cit. po Campredon-u; 10. Forest Products Research Laboratory, The Timber of homegrown Douglas fir, Bull. No 10, London 1931, cit. po Campredon-u; 11. Trendelenbur g R., Festigkeitsuntersuchungen an Douglasien, Mitt, aus Forstwirtschaft und Forstwissenschaft, Bd. 2, str. 132, 1931, cit. po Campredon-u; 12. Campredo n J., Etude des proprietes physiques et mecaniques de quelques bois exotiques, Annales de l´ecole nationale des eaux et forets, Tome V. Fase. 2, str. 179—220, Paris 1934; 13. Schwar z H., Technologische Begründung des Douglasienanbaues in Osterreich, Cblt, f. d. g. Forstw, 63 Jg., Wien 1937, str. 215—220; 14. d e P h i 1 i p p i s A., Sul legno di Douglasia, La rivista forestale italiana, No 1. Rim 1940; 15. U g r e n o v i ć A., Tehnologija drveta, II. izdanje, Zagreb 1950; 16. H o r v a t L, Istraživanja o specifičnoj težini i utezanju slavonske hrastovine. GzŠP broj 8, Zagreb 1942; 17. Trendelenburg R., Das Holz als Rohstoff, Neudamm 1939; 18. V o 1 k e r t, Untersuchungen über Grösse und Verteilung des Raumgewichts in Nadelholzstämmen, Frankfurt a/M 1941; 19. M o n n i n M., Essais physiques, statiques, statiques et dynamiques des bois, Paris 1919; 20. T r e n d e 1 e n b u r g R., Tagung des Arbeitsausschusses des Inter. Verbandes Forstlicher Forschunganstalten in London, Holz II, Berlin 1939. |
| ŠUMARSKI LIST 3/1953 str. 12 <-- 12 --> PDF |
Resume L´ auteur expose les resultats de ses recherches sur certains proprietes physi ques et mecaniques du bois du sapin de Douglas (Pseudotsuga taxifolia var. viridis Asch, et Gr.). Les experiences sont effectuees a F Institut de la technologie du bois de la Faculte agronomique et forestiere ä Zagreb (Directeur Prof. Dr. Ing. Aleksan dar Ugrenović). Dans F introduction F auteur expose en quelques mots le but de ses recherches et a note les recherches qui sont effectuees jusq´a present sur les proprietes techni ques du bois du sapin de Douglas. Dans le second chapitre F auteur a decrit la region, le choix des materiaux et les caracteristiques de peuplements. Les recherches ont ete faites sur le 5 tiges. Pour etablir la largeur de couches annuelles, la zone du bois d´ ete, le poids specifique nominal et la retractibilite lineale et volumetrique on servit 62 eprouvettes. Le poids specifique du bois sec ä F air on ete obtenus par des experiences faites sur 197 eprouvettes, le poids specifique de siccite absolue ont ete obtenus par des experiences faites sur 196 eprouvettes. La compression axiale est examinee sur 135 eprouvettes, la flexion stataque sur 67 eprouvettes et la resilience sur 65 eprouvettes. Le nombre total des eprouvettes est 587. Les resultats de recherches sont les suivantes: 1. La largeur du couches annuelles 1,38 . . . 3,53 . . . 10,00 mm, la pourcentage de la zone du bois final 27 ... 7,7 .. . 72%. 2. Le poids specifique a) ä F etat sec ä F air 0,442 ... 0,590 . . . 0,787 g/cm3, b) ä V etat completment sec 0,419 . . . 0,564 . .. 0,769 g/cm3, c) nominal 0,402 . . . 0,486 . .. 0,593 g/cm3. 3. La retractibilite est radiale 4,24 ... 5,70 . . . 7,46% tangentielle 5,00 . .. 8,65 . .. 11,09%, volumetrique 9,78... 14,39... 18,38%. 4. La relation moyenne entre la retractibilite et le poids specifique nominal est ov =29,6 tn. Les coefficient de la retractibilite sont: radial 0,19, tangentiel 0,29 et volumetrique 0,49. 5. La retractibilite jusq´a F humidite du bois sec ä F air est radiale 2,27. .. 3,33... 4,46%, tangentielle 2,64... 5,11... 6,45% et volumetrique 5,78... 8,67... 10,63%. 6. La compression axiale est 374. .. 559 . . . 816 kg/cm2, la flexion statique 1001 . . . 1302 . .. 1808 kg/cm2, et la resilience 0,369 . .. 0,793 .. . 1,460 mkg/cm2. DVOULAZNE DRVNOGROMADNE TABLICE ZA POLJSKI JASEN Ing. B. Emrović, Zagreb Naša šumarska praksa služi se njemačkim drvnogromadnim tablicama publiciranim uGrundner-Schwappac h1-ovoj zbirci. U toj zbirci nema međutim tablice za jasen, pa smo redovno prinuđeni da upotrebimo tablice za hrast. Upotrebom tih tablica dobivaju se prosječno za cea 20% previsoki rezultati. Posljedica je to različitog oblika donjeg dijela debla kod jasena i kod hrasta. Podnožje debla (pridanak, žilište) slično je prikraćenom neiloidu. Taj neiloidični dio je kod hrasta relativno kratak, pa deblo kod prsne visine (1,3 m iznad tla) već ima oblik valjka ili paraboloida, a pad promjera je relativno malen. Kod jasena taj neiloidični dio — ili čunjasti dio koji se nadovezuje na podnožje — ide vrlo visoko (2 do 3 metra). Kod jasena pad promjera od 1,3 m do 2,3 m iznad tla iznosi vrlo često i do 10 centimetara. Radi toga mjeri se katkada promjer ne u prsnoj visini već u visini 2 m iznad tla, pa se sa takovim promjerom |