DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 11/1953 str. 13 <-- 13 --> PDF |
Ukratko ćemo se osvrnuti na gore iznete činioce, radi boljeg razumevanja samog curenja smole. Ukoliko je broj otvorenih smolnih kanala kod primenjene tehnike belenja veći, nema sumnje, da treba očekivati i veći prinos po ukupnoj površini. To je jedan od uzroka što belenice sa većom površinom normalno daju i veće prinose. Ali ti prinosi ne povećavaju se sa površinom linearno, jer na to utiče jedan splet unutrašnjih i spoljnih faktora. U konkretnom slučaju pak od uticaja je broj vertikalnih i horizontalnih smolnih kanala na jedinici površine. Broj smolnih kanala zavisan je i od nekih spoljnih faktora (na pr. boniteta zemljišta, dužine vegetacionog perioda, nadmorske visine i dr. (koji se očituju u širini goda, a naročito u zoni kasnog drveta. Sa druge strane to je nasledna karakteristika pojedinih vrsti borova, jer je taj broj različit za razne vrste borova i za ista geograf sko-klimatska područja. No i unutar iste vrste važi u svemu utvrđena zakonitost M u n ch-a, po kojoj broj vertikalnih smolnih kanala zavisi od širine godišnjeg prstena, što je jedan godišnji prsten širi, to će biti po dužnom §antimetru više vertikalnih smolnih kanala i obrnuto. Kod primenjene tehnike za utvrđivanje dinamike curenja smole od uticaja su kako vertikalni tako isto i horizontalni smolni kanali, mada ovi potonji u manjoj meri. Međutim, kod primenjene nove tehnike smolarenja u SAD, poznate pod imenom »bark chipping«, t. j . bez zasecanja same beljike, opravdano primećuje Shopmaye r da su u prvom redu od interesa horizontalni smolni kanali, njihov broj i dijametar na jeainici površine (1 cm2). No s obzirom da jedni i drugi smolni kanali komuniciraju između sebe, to jedino dolazi do izražaja otpor, koji se pojavljuje radi toga, što je dijametar horizontalnih smolnih kanala manji za tri i više puta od dijametra vertikalnih smolnih kanala (0,140 mm. prema 0.035 prema S t o- j a n o v u za muniku). Temperatura je važan faktor za curenje smole. U našim geografskoklimatskim područjima, poznato je, da se najveći prinosi smole postižu u toku meseca jula i avgusta. Ona utiče u fizičkom pogledu na samu konzistenciju smole a takođe i na brzinu kristalizacije. Kod viših temperatura smola je tečnija a kristalizacija usporena i smanjena, dok je kod nižih slika suprotna, čim temperatura spadne na oko 10—11° C oticanje smole svedeno je na najmanju meru, praktično je smolarenje nemoguće. Viskozitet kao fizička pojava karakteristična je za isticanje smole a naročito još u vezi sa kapilaritetom, budući da za isticanje tečnosti kroz otvore kakvi su smolni kanali, u svemu važe osnovni principi fizike za navedene pojave. Viskozitet je u direktnoj zavisnosti od temperature. Sa povećanom temperaturom viskozitet opada i obrnuto. Ispitivanja Ugre novića- šolaj e pokazala su, da stablo reagira na spoljne promene temperature i razlike se kreću između 1° i 1,8° C. Brzina je zgušnjavanja smole od uticaja na isticanje smole u tome, što usled gubljenja jednog dela terpentinskog ulja ona se zgušnjava i poslednje kapljice koje se formiraju pri izlasku iz smolnog kanala zaodenu se jednom opnom u vidu filma (Loycke) . Pražnjenje smolnog kanala je najintenzivnije nakon njegovog otvaranja radi nejednakosti pritiska koji u njemu vlada i spoljne sredine. Sa pražnjenjem kanala ta nejednakost se smanjuje, tako da usled smanjene brzine formiranja kapljica, nastaje jače njeno zgušćavanje i brže stvaranje filmske opnice. Na taj način |