DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu



ŠUMARSKI LIST 12/1953 str. 15     <-- 15 -->        PDF

za čije oživotvorenje nisu još većim delom stvoreni potrebni uslovi —
vodi neminovno posle dužeg ili kraćeg vremena neuspehu u poslovanju. A
neuspeh u poslovanju (upravljanju) sa šumama, kada je u pitanju nepravilno
postavljena organizacija šumarstva, ima obično vrlo velike razmere
i prouzrokuje dalekosežne posledice, koje se tek radom od više decenija
mogu potpuno otkloniti.


Resume


L´auteur expose les principes de l´organisation du Service forestier en soulignant
qu´il est necessaire pour une vraie organisation socialiste de realiser d´abord les
conditions generales et socialistes ensuite les conditions speciales au point de vue


des ressources et de l´economie forestieres.
Etant donne que, dans la periode de transition outre les conditions generales
et socialistes deja realisees, il y a des disproportions considerables entre les ressources
forestieres et le relations dereglees en economie forestiere. Pour cette raison
l´organisation dans cette periode aurait un caractere transitoire, c´est-a-dire qu´elle
comprendrait en meme temps des signes d´une organisation aussi bien capitaliste
que socialiste. Par la realisation des rapports socialistes dans l´economie forestiere
les elements socialistes predomineront peu a peu au point de vue de l´organisation.


Les caracteristiques principales de l´organisation du Service forestier de la
periode de transition sont les suivantes: un certain centralisme dans la gestion des
forets fortement appuye par l´administration d´Etat d´une part (les restes de l´element
capitaliste) et de l´autre, par le controle social de toutes organisations forestieres
(le nouvel element socialiste) par l´introduction successive des collectivites de travailleurs
dans la direction concernant les forSts.


OSVRT NA SIMMONSOVU I MUNGEROVU FORMULU
-


Dr. D. Klepac (Zagreb)


izračunavanje godišnjeg etata glavnog prihoda najpoznatija i naj


Za


jednostavnija je Mantel-Massonova formula (1).


Iako ta formula nije mogla izdržati naučnu kritiku, ona će se vjerojatno
još dugo održati u praksi, jer se osniva na dvjema veličinama, koje
se mogu razmjerno najlakše utvrditi. To su: totaln a drvna zaliha
šume (V) i ophodnja (u). Ipak, ni totalnu drvnu zalihu nije uvijek baš
jednostavno odrediti, jer u praksi mjerimo samo stabla iznad taksacijske
granice. Kad je ta granica dosta niska, a to je u intenzivnom šumskom
gospodarstvu, formula (1) može dati zadovoljavajuće rezultate. No kod
ekstenzivnijeg gospodarenja, gdje je taksacijska granica viša, formula (1)
je, dakako, neupotrebljiva.


Imajući pred očima tu činjenicu Simmons je (po Jer ram u,
1945., str. 49.) modificirao Mantel-Massonovu formulu i učinio
je upotrebljivom i za taj slučaj, t. j . onda, kad je taksacijska granica
visoka, te prema tome poznajemo samo jedan dio totalne drvne zalihe.


Evo u najkraćim crtama izvoda Simmonsov e formule!




ŠUMARSKI LIST 12/1953 str. 16     <-- 16 -->        PDF

Ako je (x) taksacijska granica, t. j . starost sastojina, iznad koje klupiramo
stabla, onda je jasno, da će jedan dio drvne zalihe ostati neizmjeren.
To se vidi na slici br. 1 na kojoj (a) označava neizmjereni, a (c) izmjereni
dio drvne zalihe.


1 godino.
Slika br. 1
Iz slike br. 1 izlazi:
x2 : u2 = a : (a + c)
x»c
a u2 xa
(2
(2a)
Totalna je drvna zaliha (V) jednaka:
V = a + c
Iz jednadžbe (2a) i (3) dobivamo, da je:
<3)


V = (4>


^ c


A na temelju jednadžbe (1) i (4) izvodimo jednadžbu (5), koja de~
finara godišnji etat.




ŠUMARSKI LIST 12/1953 str. 17     <-- 17 -->        PDF

2xx


E = 2 2
(5)


u -x


Kad je x = o, onda je c: V, te formula (5) poprima oblik Mantel -
Massonove formule (1)
Kad je x = Ju, onda je c Vc, a formula (5) prelazi u Melardovu
formulu (6).


2´25 Vc


E =
(6)


(Vc) je drvna masa sastojina starijih od jedne trećine ophodnje.
Kad je x = iu, onda je c = M, te formula (5) dobiva oblik transkribirane
Hufnaglove formule (7).


2´66 IVI


E =
(7)´


u


(M) označava drvnu masu sastojina starijih od polovine ophodnje.
Kad je x i u, onda je c: V3 tako da se formula (5) može napisati
u
novom obliku:
3"6 V3


E =
(9)


(V3) je drvna masa sastojina starijih od dvije trećine ophodnje.


Formula (9) mogla bi doći u obzir za računanje etata u našim brdskim
šumama oplodne sječe.


Iz izloženog vidimo, dasuuSimmonsovoj formuli sadržane
gotovo sve formule normalnozališnih metoda.
Ipak treba imati na umu, da su te formule izvedene za normalno stanje,
pa im je stoga upotrebljivost ograničena.


Što se tiče prebornih šuma Američanin Munge r je već prije četrdesetak
godina istaknuo, da se normalna drvna zaliha u tim šumama ne
smije računati po istoj formuli, kao u visokim regularnim šumama. Spomenuti
je autor 1915. godine u tu svrhu izveo formulu (10) za normalnu
drvnu zalihu preborne šume (prema Woolseyu , 1922., str. 64).


IZ


Gn = 1 m +
(10)


* Formula (7) je identična s originalnom Hufnaglovo m formulom (8),
u kojoj (M) označava drvnu masu sastojina starijih od polovice ophodnje, a (Z) označava
godišnji prirast tih sastojina.
M + Z-i


e -— j—
(8,


2


Razlika između formule (7) i (8) samo je u tome, što je prva jednostavnija od druge,
jer operira samo sa drvnom masom, a druga računa i s drvnom masom i s prirastom.




ŠUMARSKI LIST 12/1953 str. 18     <-- 18 -->        PDF

Z


On = 1 m + (10a)


U formulama (10) i (10a) (1) označava ophodnjicu; (Z) je godišnji
prirast normalne preborne šume, (m) je drvna masa preborne sastojine,
koja mora ostati poslije sječe.


SI. br. 2.


Iz slike br. 2, koja prikazuje jedan normalni niz od (1) prebornih
sastojina, vidimo kako je izvedena formula (10).


Prvi član formule (10) jednak je površini pravokutnika ABCD, a
drugi je član te formule jednak površini trokuta CDE. Iz iste slike vidimo
još i to, da Mungerov a formula daje normalnu drvnu zalihu




ŠUMARSKI LIST 12/1953 str. 19     <-- 19 -->        PDF

za sredinu vegetacijske periode, t. j . za situaciju, koja se nalazi po sredini


između stanja prije i poslije sječe.


Iz slike br. 2 razabira se, da je jednogodišnji prirast normalne preborne
šume (Z) jednak razlici između drvne mase preborne sastojine
prije (M) i poslije sječe (m). Ako u formulu (10a) uvrstimo mjesto (Z)
diferenciju (M-m), onda dobivamo, da je normalna drvna zaliha preborne
šume jednaka izrazu (10b). v


O. = 1 5-+J* (10b)
A to je upravo Flur y jev a formula za stacionarni inventar
preborne šume, t. j . površina trapeza ABCE, odnosno suma aritme tri
j sk e progresije od (1) prebornih sastojina. Flur y je (1933) donio
tu formulu vjerojatno ne znajući za Mungerov u formulu,** koja je


— kako vidimo — u svojoj biti indentična njegovoj. Razlika između tih
dviju formula jest u tome, što Mungerov a formula operira s prirastom,
a Fluryjev a samo s drvnom masom, zbog čega je ova posljednja
praktičnija.
Kasnije je Mil e ti ć (1950) izveo formule za normalnu drvnu zalihu
preborne šume za stanje prije i poslije sječe. Te se formule razlikoju
od Mungerovep o tome, što imaju još jedan član, koji je jednak


polovini godišnjeg prirasta j i u normalnoj prebornoj šumi. Taj je: član


pozitivan u formuli (11) za normalnu drvnu zalihu prije sječe, a negativan
je u analognoj formuli (12) za stanje poslije sječe.


G´n-i (m + f )+§ (U)


Q"n = l- (m + f)—! (12)


Na slici br. 2 1 + —) je suma trokuta iznad pravca CE, a I — —J


je suma trokuta ispod tog p-avca.


Ali ako shvatimo normalni niz od (1) prebornih sastojina (vidi sliku
br. 2) ne kao aritmetrijsku, nego kao geometrijsku progresij
u (Kl ep a c, 1950), onda za normalnu drvnu zalihu dobivamo
formule (13 i 13a) za stanje prije , a formule (14 i 14a) za stanje
poslije sječe.


G´n = m l´O p + m 1 0 p2 + + m l´O p1 , . . . (13)


G", =m + m- ITJ p+ +m-1 0 p1 " ´ (14)


Odatle slijedi:


nr l´O JI1 l


G n = m — — 1 0 p (13a)


00 p


** U evropskoj literaturi nisam do sada uspio naići na Mungerov u formulu
za normalnu drvnu zalihu preborne šume.


513




ŠUMARSKI LIST 12/1953 str. 20     <-- 20 -->        PDF

O.-m--^—
(14a>


(m) označava drvnu masu preborne sastojine po hektaru poslij e
sječe,
(p) je postotak prirasta drvne mase (m), a (1) je ophodnjica.
U formulama (13a) i (14a) možemo mjesto (m) uvrstiti faktor


/_M_


,),
jer je: M = m l´O pl.


\ro v>\


Ako je na pr. p = 3%, ako je 1 = 10 godina i ako je površina šume
10 ha, onda je:


m l 03J~~ l


G"„ =
= m X 11-46


G´´n=M-ll^W3=MX8´53


LITERATURA:


1. Brasnet t N. V.: Planned Management of Forests, Oxford 1953.
2.
Chapma n H.: Forest Management, New York 1931.
3.
J e r r a m M. R. K.: Textbook on Forest Management, London 1945.
4.
F 1 ur y Ph.: tJber die Wachstumsverhaltnisse des Plenterwaldes, Mitteilungen
der Scheweizerischen Anstalt fiir das forstliche Versuchswesen, Zurich 1933
5.
K1 e p a c D.: Sastojinsko ili stablimično gospodarenje, Šumarski list,
Zagreb 1950.
6.
K 1 e p a c D.: Uređivanje šuma s oplodnom sječom, Glasnik za šumske pokuse
br. 9, Zagreb 1952.
7. Matthew s D. M.: Management of American Forests, New York 1935.
8.
M i 1 e t i ć Ž.: Osnovi uređivanja preborne šume, Beograd 1950.
9.
S eh li eh: Manuel of Forestry, Vol. III. Forest Management, London 1895^
10.
W o o 1 s e y S. T.: American Forest Regulation, Policy and theory of regulation
of cut and application to extensive stands, New Haven 1922.
Summary


In this article the author describes two formulae: S i m m on s´formula (5)
and Munger´s formula (10). Simmons´ formula is a general expression for
the formulae methods for the calculation of the annual yield (E). In the formula (5)


(x) represents the limit under which the growing stock is not measured (Vide fig.
No 1.). When x = o, Simmons´ formula turns to Von Mantel´s formula (1);
when x = V3 rotation, Simmons´ formula turns to Melard´s formula (6); when
x = V2 rotation, Simmons´ formula turns to H u f n a g l´s formula (7); whea
x = 2/3 rotation, Simmons ´ formula turns to the formula (9).
Munger´ s formula (10) is accepted as a correct basis on which to calculate
the growing stock in selection forest. (Vide fig. No 2).
The author gives also the formulae (13, 13a, 14 et 14a) for the growing stock
in selection forest. In this formulae (m) means reserved timber per cutting area;


(1)
= cutting cycle; (p) = increment %.