DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 5-6/1954 str. 30 <-- 30 --> PDF |
BIOTSKI FAKTORI EDAFSKOG SLOJA ŠUMSKE BIOCENOZE Dr. ing. Zlatko Vajda O O d svih je slojeva šumske biocenoze najvažniji edafski sloj; to je površinski sloj tla zajedno sa humusom i prostirkom; od njegovog je sastava, fizikalne i kemijske strukture i mogućnosti razvoja milijuna biljnih i životinjskih mikroorganizama neposredno ovisan rast i razvoj svekolikog šumskog drveća i ostalog šumskog bilja zakorijenjenog u tom sloju zemljišta, a potom posredno i život i opstanak svih životinjskih organizama te prirodne zajednice. Prema podacima savremenih autora naznačenih u literaturi prikaza t ćemo najvažnije biotske faktore edafskog sloja šumske biocenoze i njihove funkcije u toj životnoj zajednici. U vezi sa stvaranjem plodnog šumskog tla i hranidbenih funkcija korijenja, obzirom na ishranu drveća i drugih biljaka, vrše tu biljni i životinjski organizmi, kao i mnoge sitne životinje odlučnu ulogu. Broj mikroorganizama u zemljišnom sloju šumske biocenoze mnogo ovisi o kvaliteti tog sloja. U glinenim zemljištima živi više mikroorganizama nego u pjeskovitim, a najmanje ih ima u suhim pjeskovitim zemljištima. U tom, po šumsku biocenozu važnom edafskom sloju, žive brojne bakterije, šizoficeae, gljive, alge, micetozoa, rotatoria i drugi protozoi, tardigrada, nematoda, veće gliste, myriapoda, chylopoda, grinje, pauci, insekti kao i neki sisavci. U jednom gramu zemlje tog sloja žive i ugibaju stotine milijuna mikroorganizama, koji svojom životnom djelatnošću omogućuju opstanak čitave šumske biocenoze. Bakterije, a vjerojatno i druge gljive, fiziološki su posrednici između ostalih organizama i neživog svijeta (1). Ti mikroorganizmi odlučni su po stvaranje uvjeta za opstanak ostalih biljnih i životinjskih članova šumske biocenoze. Najvažnija funkcija mikroorganizama tla je ta, što razaraju, po višim biljkama i životinjama stvorenu organsku materiju, te što procesom mineralizacije oslobađaju iz organskih spojeva uginulih organizama elemente potrebne za ishranu viših biljaka. Na taj način mikroorganizmi šumskog tla omogućuju svojom biokemijskom djelatnošću ishranu viših biljaka. Oni humifieiraju i mineraliziraju šumsku prostirku i svu ostalu organsku masu, koja se skuplja u šumskom tlu, te stvaraju mineralne asimilate potrebne i prikladne za ishranu šumskog drveća i ostalih biljaka i tako omogućuju, da ti asimilati ponovno uđu u organske spojeve biljnih organizama. Djelatnošću mikroorganizama uspostavlja se kolanje materije u izvjesnom krugu. Prema V. R. Wiliamsu ovo je kolanje materije materijalna osnova cjelokupnog života u prirodi, jer se time i neznatne količine za život prijeko potrebnih elemenata i spojeva čine beskrajnim. (5). Ova djelatnost mikroorganizama šumskog tla razvija se i stoji pod utjecajem svih unutrašnjih i vanjskih faktora šumske biocenoze, koii na njih djeluju pojedinački, ali i jedinstveno kao šumski holocen. čitav šumski holocen osobit je primjer kolanja materije, u kojem mikroorganizmi zemljišnog sloja vrše odlučnu ulogu. Ne možemo ovom prilikom zaci u detaljniji prikaz vrsta, rasta i života šumskih mikroorganizama i s tim |