DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 5-6/1954 str. 81 <-- 81 --> PDF |
polja i ovce, drvena vlakna i druge sintetičke materije će se pobrinuti za povećavanje standarda u odevanju. Ako proizvodnja mesa, mleka i jaja ne može da se poveća, piljevina može biti pretvorena u proteinsku hranu... Iskorišćavanjem drveta ka» univerzalne sirovine, šume će postati neiscrpni izvor bogatstva... To potvrđuje primer Švedske, gde su 1944 godine šume davale — osim čaja i kafe — praktički sve što je ova zemlja ranije uvozila«. »Ako je tačno da se dve trećine čovečanstva loše hrani, onda je isto tako tačno da se jedan još veći deo loše odeva. Da bi svi ljudi dostigli standard u odevanju kao oni u SAD (50 funti tekstilnih vlakana po glavi godišnje) onda bi današnja proizvodnja tekstila morala biti tri puta veća (da bi se dobilo 50 miliona tona). Za ovolike količine se ne može naći dovoljno zemljišta za pamučna polja, niti pašnjaka za ovce. Proizvodnja novih 35 miliona tona sintetičkih vlakana apsorbovala bi, međutim, drveta sa svega oko 5% površine danas pristupačnih šuma«. »Proizvodeći jednu do dve tone vlakana godišnje, 1 aker (=0,4047 ha) šume može davati godišnju žetvu koja je ravna prinosu sa 5 akri dobrog pamučnog polja; primenom tekovina genetike i intenzivnim gazdovanjem ova količina se može utrostručiti. Tako su se potomci američkih pionira, koji su krčili šume na jugu za svoja pamučna polja, sučelili sa paradoksom da pošumljavanje iscrpljenog zemljišta Georgie i Karoline može dati nekoliko puta veće mogućnosti za dobijanje vlakana, nego što se je dobijalo za onih sretnih dana Kralja Pamuka«. Dalje pisac izvodi ovaj interesantan račun: evropske šume (bez SSSR-a) daju godišnje oko 320 miliona tona drveta, od koga se oko 160 mil. tona troši za ogrev, 80 mil. tona za celulozu i 80 mil. tona za rezanu građu. Kada bi se količina od 160 mil. tona koja se troši za ogrev preradila hemiskim putem, dobilo bi se 4.800 miliona galona (1 galon = 3,785 lit.) tečnog goriva i 9.600 miliona galona alkohola. Količina koja se troši za proizvodnju celuloze mogla bi osim 40 miliona tona celuloze dati 2.400 miliona galona tečnog goriva i 2.000 miliona galona alkohola. Količina koja se troši za proizvodnju rezane građe mogla bi osim 40 miliorfa bd. ft. rezane građe dati 1.200 miliona galona tečnog goriva i 2.400 miliona galona alkohola. Ukupna vrednost ovih proizvoda iznosila bi 6,24 milijardi dolara, ili 4 puta više nego što iznosi sadašnja vrednost konačnih proizvoda. Ako se uzme da se tečno gorivo i alkohol praktički ne proizvode, onda Evropa godišnje gubi 2,24 milijarde dolara. Svi ovi podaci — bez sumnje tačni — deluju neobično ubedljivo i sugestivno, tako da čitalac neizbežno mora da postavi pitanje: a kako stoji za sprovođenjem u život ovih tehničkih rešenja na području integralnog iskorišćavanja drveta? Zašto 75% mase dubećeg drveta odlazi u otpadak, ili kako to pisac slikovito kaže: »od četiri stabla koja se obore samo jedno dolazi do potrošača u obliku konačnog proizvoda; ostalo je otpadak«? Zašto se na pr. u SAD na mesto svaka tri posečena stabla zasade samo dva? Na ova pitanja knjiga ne samo da ne daje odgovor, nego ih i ne postavlja. I to je njena slaba strana. Sva razmatranja pisca su u izvesnom smislu apstraktna, kabinetska. Tretirana materija je izdvojena iz konkretnog društva, iz njegove ekonomike i posmatra se nezavisno od društvenih odnosa. Tačno je da su visoko razvijene proizvodne snage u pojedinim zemljama resile između ostalog, ili su na putu da rese i integralno iskorišćavanje drveta i osvojile za njega mesto univerzalne sirovine, koja će tako iskorišćena doprineti podizanju životnog standarda stanovništva. Ali antagonistički produkcioni odnosi koji su danas vladajući u jednom ogromnom delu sveta, koče široku primenu tehnike i njenih dostignuća; i u takvim društvenim uslovima će nužno ostati protivrečnost da i pored toga što drvo kao sirovina može da daje čitav niz najrazličitijih proizvoda, počev od građevinskog materijala, hartije i tekstilnih vlakana, pa do stočne i ljudske hrane, ono se iskorišćava krajnje neracionalno i upropaštava kao ni jedna druga materija. Apstraktan način posmatranja svih pitanja vidi se i iz ovog primera: govoreći o potrebi pošumljavanja Južne i Istočne Azije, autor kaže: »dobrom organizacijom to se može učiniti. Da bi se zasadio milion akera šume potreban je rad 10.000 ljudi u jednoj godini. Za dvadeset godina jedna armija od pola miliona ljudi može pošumiti 287 |