DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1954 str. 33 <-- 33 --> PDF |
TEMPERATURNE RAZLIKE MINIMALNIH TERMOMETARA U ZAKLONU I PRI TLU Ing. Dušan Jedlovski — Split P P oznavanje minimalnih temperatura tokom zimskih mjeseci i u ranom proljeću koje su karakteristične za pojedina područja ili lokalitete, od neobično je velike važnosti za poljoprivredu i šumarstvo. Spomenut ćemo samo neophodnu potrebu poznavanja tog elementa kod studiranja uslova mogućnosti uvođenja novih biljnih vrsta iz toplijih ili klimatski sličnih područja. Obrada ekoloških prilika stanovitog areala, osim analize raznih značajnih faktora kao što su tlo, oborine, vjetrovi i t. d., mora da obuhvati i razmotri minimalne temperature koje vladaju, naročito kod introdukcije nekih vrsta, koje su inače osjetljive na niske temperature kao što su to na primjer eukaliptusi i citrusi. Temperaturni podaci koji se uzimaju u razmatranje kod obrade klimatskih prilika, redovno se odnose na podatke termometara iz zaklona klimatoloških stanica, dakle sa visine od 2 m iznad tla. Na tom mjestu je otklonjen utjecaj sunčeva i zemljina zračenja. Poznato je međutim, da postoje stanovite, često i znatne razlike između temperatura koje vladaju u blizini površine tla i one u zaklonu. ´Osim toga temperature variraju od površine tla prema gore pa bilo tlo golo ili obraslo. Kod golog tla, koje je tokom dana grijano sunčanom radijacijom i tokom noći rashlađivano gubljenjem topline počev od gornjih slova, dobijanje i gubljenje topline djelomično se regulira iz dubljih slojeva. To reguliranie ovisi o pro vodljivosti topline i o toplinskom kapacitetu tla, ili drugim riječima, ovisi od njegovim fizikalnim svojstvima. To nam najbolje ilustrira omjer promiena površinskih temperatura koji je proporcionalan sa \/KS (K = koeficijent provod- ljivO´Sti, S = toplinski kapacitet). Pjeskovito će tlo imati znatnu dnevnu varijaciju površinske temperature, jer sadrži mnogo zraka koji ima mali toplinski kapacitet i malu provodljivost, tako da će vrijednost l/\/KS biti velika. Obratno, ako su prostori u tlu ispunjeni vodom, varijacije temperatura su umanjene uslijed veće provo dlj ivo sti i većeg toplinskog kapaciteta vode. Tlo obraslo travnim pokrovom u odnosu na golu površinu, jače utječe na noćno smanjenje temperature iznad tog biljnog sloja. Ovo se objašnjava slabom pro vodljivosti zraka u sloju travnog pokrova i slabom provodljivosti tla u kojem je isprepleteno korijenje. Kod uzgoja biljaka u rasadnicima, kod direktne sjetve i sadnje na terenu, tlo uzimamo kao neobrazslu površinu, barem u većini slučajeva. Biljke u rasadniku ne stvaraju stalnu zapreku strujanju zraka a i tlo nije u čitavom horizontalnom sloju pod površinom prožeto korijenjem. Biljke se uzgajaju u stanovitom međusobnom odstojanju, tako da se ne mogu uporediti sa gustim travnim pokrovom livade ili neke poljoprivredne kulture. To isto vrijedi i za nezatravljene površine na kojima se vrši sadnja. U svrhu dobivanja podatka o razlikama u temperaturi između minimalnih termometara pri golom tlu i u zaklonu, iznosimo podatke mjerenja vršenih u splitskom rasadniku Instituta za eksperimentalno šumarstvo Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti, kao i Stanice za maslinar |