DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 5-6/1957 str. 15 <-- 15 --> PDF |
stadij Epilobium angustifolium, na koji se vrlo* uspešno naseljava šumska vegetacija: Betula, Populus i Salix sp. (37, 7, 30). U Engleskoj prema Andersonu (1) breza i jasika naseljavaju često strme i kamenite obronke u brdovitom području naročito na severu, a breza dolazi u mnogim šumskim tipovima sa drugim vrstama (bor, joha, hrast) ili čista na raznim degradiranim površinama. Zanimljiv je proces vrlo brze degradacije tla na morenama jugoistočne Engleske, na kojima često dolazi tip hrast-breza, kao jedan prelazni stadij, a nakon čiste seče, te površine odmah prelaze u krajnje neplodna tla obrasla sa Callunom vulgaris. , Ruska literatura nam daje bezbrojne podatke o naseljavanju breze i jasike na raznim degradiranim površinama. Morozov navodi primere naseljavanja breze i jasike u Zavolškom području u šumama smreke i ariša koje su bile degradirane intenzivnim i neurednim sečama, zatim u Voroneškom području u borovim šumama na peščatim tlima i u hrastovim šumama na glina´stim tlima u kojima su se dugi niz godina vršile neuredne seče (28). Vorobjev (42) u svojoj tipologiji šuma evropskog dela SSSR-a opisuje poseban tip šume breze i jasike u području srednje i južne tajge, koji smenjuje posečene šume Picea excelsa, Abies alba i Pinus sibirica. Ovi primeri su dovoljni da se dobije slika o velikom rasprostranjen] u procesa naseljavanja breze, jasike, ive i johe na degradiranim površinama. Lako je iz ovih primera uvideti ulogu breze, jasike i drugih vrsta u dinamici vegetacije. Gdje god se te vrste pojave bilo na neobraslim površinama bilo u krilu neke postojeće šumske zajednice, one uvek predstavljaju sigiiran indikator da na toj površini postoji određen proces degradacije tla ili prvobitne šumske zajednice. Ali ni breza ni druge vrste koje s njom dolaze, dinamički gledajući nisu onaj faktor koji je prouzrokovao taj proces degradacije. Uloga breze i drugih pomenutih vrsta u dinamici vegetacije je sledeća: a) Na goletima t. j . šumom neobraslim površinama, breza i jasika se naseljavaju u kraćem ili dužem intervalu posle iščezavanja prvobitne šumske vegetacije i vrše progresivnu ulogu melioratora tla i predstavljaju prvi stadij osvajanja tih površina šumskom vegetacijom. One su ujedno zaštitne vrste za novu smenu šumskih vrsta koje dolaze posle njih. b) Unutar postojećih raznih šumskih tipova lišćara i četinara veća pojava breze i jasike u samom sklopu tih tipova znači uvek slabiju ili jaču degradaciju tla ili regresiju prvobitne vegetacije. U ovom slučaju se može desiti troje: 1. da breza i jasika u daljnjem pojačanom procesu degradacije i destrukcije šume isčeznu skupa sa vrstama prvobitne šumske vegetacije a kao rezultat sledi gola površina; 2. da breza i jasika potpuno smene prvobitnu šumsku vegetaciju koja je u propadanju i obrazuju samostalni prelazni šumski tip koji podleži opet daljnjoj smeni i 3. ako je degradacija prvobitnog šumskog tipa već daleko odmakla, vrlo teško se može dogoditi, razume se bez intervencije čoveka, da breza i jasika budu istisnute. Taj slučaj se može desiti samo na nedegradiranim tlima na kojima je prestao antropogeni destruktivni uticaj. Utvrdili smo da naseljavanje breze, jasike na neobraslim degradiranim površinama uvek predstavlja prvi stadij obnove šumske vegetacije na tim površinama. Kako će dalje teći ta progresivna sukcesija u prirodnim uslovima ovisi o raznim faktorima. Da bi dobili sliku o daljnjem toku te sukcesije, biti će korjsno da se letimično upoznamo sa razvojem vegetacije naših krajeva u najbližoj geološkoj istoriji. 181 |