DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 5-6/1957 str. 21 <-- 21 --> PDF |
VI. Meliorativna svojstva pojedinih vrsta m e li o r a t i v n o g skupa Breza (Betula verrucosa) U srednje-evropskom šumarstvu nije se sve do najnovijeg vremena pridavala brezi skoro nikakva važnost, Burckhardt (1893) je smatrao, da breza usled ranog progaljivanja ne zasenjuije dobro tlo, da daje slab listinac, koji stvara vrlo malo humusa, tako da pod brezom propada svako tlo koje je i malo sklono degradaciji. Isti autor je smatrao-, da je »uzgoj breze« sinonim za pojam »lošeg stanja šuma« (5). Schreiber u šumarskom Vademekumu također drži da breza održava tlo slabo i da u čistim brezovim sastojinama nastaje osiromašenje, ispiranje i zakorovljivanje tla (38). Sa tom starom šumarskom školom, koja je dugo vladala u Evropi prodrla su takova mišljenja i u druge zemlje, tako na pr. Piccioli u Italiji također drži da breza ne poboljšava tlo i da nije sposobna da ga održi plodnim (35). Isto se mišljenje održalo i u našoj šumarskoj literaturi do danas. Uzroci takvog mišljenja o brezi mogu se delimično pripisati i fizionomskoj slici površina na koje se breza naseljava: to su kako smo videli mahom degradirane, isprane, zakiseljene i zakorovljene površine, redovno sa zbitim tlom. Međutim takovo stanje tih površina nije posledica naseljavanja breze i drugih vrsta koje s njom dolaze i pored činjenice da se breza stvarno brzo progaljuje i da daje malo listinca. Vrlo je verovatno da su pomenuta mišljenja o brezi bila jedan od razloga iako ne glavnih što je praksa malo pažnje poklanjala toj vrsti. Svi autori pa i stariji slažu se u mišljenju, da je breza vrlo malih zahtjeva na tlo, da dolazi prva na raznim degradiranim tlima, kao i da posle breze na takvim tlima dolaze druge vrste sa većim zahtevima na tlo. Te činjenice su uostalom očigledne i ne mogu se negirati. Primeri takvog naseljavanja klimaksnih vrsta u brezike su kod nas mnogobrojni. U našem dosadanjem izlaganju videli smo da upravo takovo pionirsko mesto i ulogu zauzima breza u sklopu sa drugim vrstama u dinamici vegetacije mnogih područja. Nemoguće je stoga tvrđenje da breza ne popravlja tlo i da se tlo u sastojinama breze ispire i osiromašuje, ako su samo uklonjeni antropogeni destruktivni uticaji. Sama dinamika vegetacije bez ikakve druge dokumentacije demantira pomenuta mišljenja o brezi. Tek pod uticajem novije šumarske škole mogla su se pogrešna mišljenja stare škole o biološkim svojstvima breze ispraviti i brezi dati mesto koje joj pripada kod melioracije degradiranih površina određenih tipova. Danas se u nizu evropskih zemalja pridaje brezi velika važnost. Njena biološka svojstva kao što su mali zahtevi na sastav tla i vlagu, lakoća semena, brzina rasta, otpornost u pogledu klime dala su brezi izvanrednu široku oblast za naseljavanje kao pionirskoj vrsti koja je sposobna da osvaja vrlo brzo nova najrazlicitija degradirana staništa za šumu (29). Tkačeriko smatra da je breza kao vrlo energična meliorativna vrsta polučila međunarodno priznanje, naročito kao biokalcifikator (40). Anderson pridaje brezi najveću važnost u šumarstvu Engleske kao meli orativnoj vrsti na neplodnim tlima i kao odličnoj zaštiti na najvećem delu hrastovih i četinarskih staništa. On je u svojoj klasifikaciji staništa Engleske, uneo brezu kao meliorativnu vrstu na deset tipova staništa od ukupnih 40 (1). |