DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 7-8/1960 str. 42 <-- 42 --> PDF |
" iste u Hrvatskoj. On takođe konstatuje da Quercus petraea dolazi obilnije u asocijaciji Querceto-Carpinetum samo na visinama iznad 500—600 m. Nema sumnje da nam ove činjenice ukazuju na izvesnu diferencijaciju u pogledu sastava asocijacije Querceto-Carpinetum. Međutim, to pitanje nije raščlanjeno u fitocenološkoj tabeli od Rudskog (2). Naprotiv svi snimci koji se navode imaju termofilan sastav, pogotovu u spratu drveća, što u suštini dolazi pretežno usled relativno malih nadmorskih visina (snimci su uzeti od 240—400 m). Znači da se u jugoistočnom delu Sumadije, gde je Rudsk i vršio ispitivanja, asocijacija Querceto-Carpinetum menja u pogledu sastava u odnosu na promenu nadmorske visineT Da bi dobili jasniju sliku u vezi sa ovom pojavom potrebno je da se osvrnemo i na druge delove Srbije. Jovanovi ć (4) konstatuje da se asocijacija Querceto-Carpinetum na Suvoj Planini obično nalazi od 600 do 800 m visine, jer su klimatski uslovi u ovom delu Srbije znatno nepovoljniji za pomenutu asocijaciju nego u severnijim i zapadnijim krajevima. Ustvari na tim visinama isti autor je opisao mezofilnu varijantu fitocenoze Querceto-Carpinetum. Na planini Rudniku konstatovali smo da se mezofilna varijanta asocijacije Querceto- Carpinetum nalazi uglavnom iznad 500 m nadmorske visine, dok se rede javlja na 300 i 400 m. U južnom delu masiva pomenute planine, a naročito u jugoistočnom dolazi do pojave termofilnog tipa (5). Zanimljivo je pro analizirati kakav je sastav šume kitnjaka i graba u horizontalnom smislu. U tom slučaju moramo znatno šire pogledati to pitanje. U Makedoniji, gde prema karti godišnjeg raspodela padavina prema R e n i e r u i Bil u (6, 1. c.) ima znatno manje taloga nego u Srbiji, asocijacija Querceto- Carpinetum (na nadmorskoj visini od 400 m) sadrži u svom sastavu u spratu drveća pored Quercus petraea, Q. conferta, Q. cerris, Carpinus betulus i Q. pubescens Carpinus orientalis, Acer monspessulanum i druge termofilne vrste (7). U Srbiji, kao što smo videli, na nešto manjoj nadmorskoj visini ima isto termofilnih elemenata u spratu drveća, samo manje nego u Makedoniji. To je razumljivo jer u Srbiji ima više taloga. U Hrvatskoj gde se već znatno oseća humidan karakter klime, asocijacija Querceto-Carpinetum ima izrazito mezofilan karakter, a što se tiče nadmorske visine one se kreću od 140 do 500 m. I ekspozicija ne igra ulogu kao u Srbiji; šta više većinom su toplije (8 — prema fitocenološkoj tabeli)" Ustvari prema istom autoru asocijacija Querceto-Carpinetum pretstavlja klimatogenu fitocenozu u Hrvatskoj. Nema sumnje da će isto tako sastav navedene fitocenoze, ako idemo severnije od Srbije imati sve manje termofilnih primesa. Napr. u Mađarskoj S z u j k o (9) opisuje Querceto-Carpinetum pannonicum koji u spratu drveća ima Quercus petraea, Carpinus betulus, Fagus silvatica, Prunus avium i dr. Klik a (10) u Srednjoj Evropi navodi Querceto- Carpinetum bohemicum koji se u spratu drveća sastoji iz Quercus petraea, Carpinus betulus i dr. Kao što vidimo asocijacija Querceto-Carpinetum je izraziti primer kako pojedine šumske fitocenoze odražavaju klimatske prilike pojedinih područja. U ovom pogledu ona je posebno značajna za Srbiju, jer ukazuje na prelazni karakter njene klime. Bez sumnje da je klima primarna u pogledu uticaja na sastav asocijacije Querceto-Carpinetum. Međutim, nije dovoljno imati samo to u vidu kada se uzme u obzir pod kakvim je uslovima živela šuma u Srbiji u toku XIX i XX veka. Seče, krčenja, paljenje, lisničenje, pašarenje — sve je to itekako ostavljalo traga na stanje šuma. Na velikim površinama uklonjena je šuma koja u suštini ublažuje ekstreme klime, pogotovu u slučaju naše kontinentalne klime. |