DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1963 str. 28 <-- 28 --> PDF |
M. P. Maljceva , početak vegetacije kavkaske- jele na severnom delu Kavkaza počinje 14 dana docnije od početka vegetacije bukve. Tako naprimer 1958 godine vegetacija bukve zapažena je 15 maja a kavkaske jele 29 maja; to je utvrđeno i ranijim opažanjima (10). Temperaturni i padavinski odnosi za kavkasku jelu uzimaju se uobičajeni za njen areal na severnom delu Kavkaza, a to su -f-35"C i —14°C, na nadmorskim visinama gde raste kavkaska jela. Suma atmosferskih padavina godišnje iznosi 1000—1200 mm. U svojoj postojbini ova vrsta jele uglavnom zauzima krečnjačka zemljišta, tamno mrke boje, s neutralnom ili slabo kiselom reakcijom humusnog sloja, ali isto tako raste i na drugim tipovima zemljišta koja se obrazuju na gnajsu, andezitu i bazaltu (21). Drvo je ružičaste boje do svetio crvenkasto, čvrsto je, dobro se čepa, ali porozno. Belika se od srčika pc boji ne razlikuje. Godišnji slojevi-prstenovi kod kavkaske jele su jasniji i ravnomerni, a prelazi u godišnjim prstenovima, između prolećnih i jesenjih krugova, su postepeni što ćelu površinu prstena čini homogenem. S obzirom na dužinu i nežnost-finoću vlakana, drvo kavkaske jele je veoma dobra sirovina za industriju papira. Pošto se kavkaska jela malo razgranjuje, od njene se deblovine izrađuju kvalitetn: tehnički sortimenti (7). U posljednje vreme drvo kavkaske jele ocenjuje se kao prvoklasna sirovina za proizvodnju celuloze; upotrebljava se i za avioindustriju. U kori mladog stabla ima oko lOVo taninskh materija i oko 0,5 kg balzama, a taj balzam po svom kvalitetu ne razlikuje se od kanadskog balzama. Koeficijenat zbijanja. ugibanja i tvrdoće drveta kavkaske jele u vertikalnom, radijalnom i tangencijalnom pravcu najveći je cd svih vrsta jele sem balzamne jele (Abies balsamea Mili.) (7). Veštačko proširivanje areala Budući da kavkaska jela ima veoma povoljne biološko — uzgojne i tehnološke osobine, ona se veslačkim putem razmnožava — gaji u nekim zemljama Evrope još od polovine 19. stoljeća. Ma da su to pretežno ogledi, (u Jugoslaviji je taj četinar isključivo u parkovima), ipak će biti interesantni za nauku i praksu prikazi o postignutim uspesima u tim zemljama i kod nas. a) U Francuskoj ogledi s kavkaskom jelom započeti su još 1887 na oglednom polju Grande Metairie u Baru, oko 130 km južno od Pariza, između 47—48" severne geografske širine, na nadmorskoj visini oko 300 m. Ogledne kulture kavkaske jele u arboretumu kod Bara odlično su uspele ali usled veoma jake oluje u decembru 1952 godine znatno uništene. Detaljna analiza, koja je izvršena godine 1952 pokazala je da kavkaska jela u Francuskoj dobro uspeva i daje zadovoljavajuće rezultate. Pre navedene oluje prosečni godišnji prirast po ha iznosio je 10,7 m8. Pet godina kasnije tj. 1957 godine, merenja su pokazala da oštećena kultura daje godišnji prirast od 10.2 m:i po ha. Zato francuski šumarski stručnjaci kavkasku jelu smatraju vrstom brzog rasta. Ova činjenica treba da se istakne, jer su mnogi pešumljivači u Francuskoj smatrali da je kavkaska jela nepodesna za pošumljavanje zbog sporog rasta u mlađim kulturama (19). Iz navedenih podataka vidimo da kavkaska jela u Francuskoj i pored toga što je gajena na klasičan način, bez intenzivnog osnivanja i nege kultura, ipak daje veoma dobre rezultate s obzirom na lokaciju oglednog polja, gde nije bila ni nadmorska visina ni geološka podloga kao što je to u njezinoj postojbini na Kavkazu. Suma godišnjih padavina na oglednom polju Grande Metairie kod Bara je oko 750 mm. b) Nema tačnih podataka kada je kavkaska jela uneta u Englesku, ali u zapadnoj Evropi pojavila se oko 1848 godine prenosom semena sa Kavkaza. Kavkaska jela u Engleskoj je veoma omiljena vrsta i masovno je zastupljena u parkovima. Ima mnogo primeraka i preko 30 m visine. Prema pisanju 26 |