DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1963 str. 29 <-- 29 --> PDF |
engleskih stručnjaka čini se da ova jela nema usku ekološku amplitudu, tj. ona dobro podnosi klimu i zemljište u Engleskoj. Ogledi s kavkaskom jelom u Engleskoj započeti su oko 1870. godine na taj način što se ova jela sadila u mešavini sa drugim vrstama. Stalke r (1883) navodi da je razlog relativno kasne introdukcije ove jele u zapadnoj Evropi, što je tada bilo jako interesovanje za severnoameričke jele: Abies nobilis, A., grandis i A. concolor. V svome radu N. D. Jame s (1953.) prikazuje jednu oglednu kulturu kavkaske jele u Cirencester-u (Gloucester), keja raste na plitkom kreJnjaMcm zemljištu s lokalnim padavinama oko 900 mm. Kultura je podignuta podsađivanjem pod bagrem, koji je kasnije iposečen. Ova kultura, stara 43 godine, imala je 994 stabala po akru (2456 stabala po ha), visinu preko 15 metara; kružnu površinu u prsnoj visini 41,5 m- a drvnu masu 221.5 Iri3, Ovo ogledno polje nalazi se na oko 52" severne geografske širine i oko 250 m nadmorske visine. Klima je pod utjecajem Atlanskog ckeana. Srednja mesečna temperatura u julu je 18´C (južna Engleska) do 13:,C (severni dio Engleske), a suma atmosferskih padavina godišnje iznosi oke 9C3 mm. Proler.ii imeiseci su najsuvlji, pa su i česti gubici kod proljetnih sadnji i u šumskim rasadnicima Engleske, a letnje padavine su obilne. Suše duže cd 30 dana veoma su retke. Po Pear s ali-u (1950), temperaturna granica za šumsko drveće u Britaniji je oko 700 m nadmorske visine; iznad te visine klima se može smatrati kao sub-arktična; glavni razlog takve klime je taj što se s većom nadmorskom visinom skraćuje dužina dana ili tzv. »vegetacijske sezone« (20). Iz prednjih prikaza veštačkog proširivanja kavkaske jele u Engleskoj vidi se da ona dobro uspeva i na većim geografskim širinama u odnosu na njeno autohtono nalazište na Kavkazu, na 40—46° severne geografsko širine. Iako je ovde kavkaska jela dala manji prosečni prirast drvne mase nego u Francuskoj, ipak se to može smatrati dobrim uspehom za šire gajenje kavkaske jele u Engleskoj s obzirom na geografsku situaciju i hidrotermalne odnose na Britanskim ostrvima. Ovakvom je mišljenju u prilog i činjenica da kavkaska jela dobro uspeva u engleskim parkovima, kako je to napred istaknuto. c) Početak unošenja kavkaske jele u Nemačku takođe nije preciziran u stručnoj šumarskoj literaturi. U prvo vreme, sredinom 19 stoljeća, u Nemačkoj je ova jela sađena, kao i u Engleskoj, u parkovima i botaničkim vrtovima gde je takođe dala veoma dobre rezultate. Nešto kasnije, u drugoj polovini prošlog stoljeća nemački šumari su ovu vrstu jele počeli unositi i u šume, odnosno na ogledne površine, radi utvrđivanja mogućnosti introdukcije. Kavkaska jela dala je naročito dobre rezultate u Brandenburškoj pokrajini i kod Berlina, na blago brežuljkastom terenu malih nadmorskih visina, gde su sistematski ogledi započeti 1884 godine (17). Bolji se rezultati mogu objasniti time: što je raspodela godišnjeg doba u Nemačkoj skoro matematički tačna, a od toga zavisi i formiranje klimatskih sezona. Tako naprimer atmosferski su taloži pravilno raspoređeni i dovoljno ih ima u toku ćelo vegetacije. Međutim, u Engleskoj, kako smo videli iz prednjeg izlaganja, raspodela atmosferilija nije ravnomerna i proleća su većinom sušna. Sem toga i edafski uslovi su na oglednim poljima u Nemačkoj povoljniji nego u Engleskoj: u Engleskoj su ogledi postavljeni na plitkom krečnjastom zemljištu, u Nemačkoj na dubokom i humoznom, peskovitom zemljištu (17). Iz prednjeg se razmatranja može izvući ovaj zaključak: kad je kavkaska jela na dobrim tlima dobro uspela i na manjim nadmorskim površinama, odnosno visinama, gde je za vegetaciju povoljniji prolećni i letnji raspored atmosferilija, onda ima razloga da verujemo da će kavkaska jela dobro uspevati i u Jugoslaviji pod istim ekološkim uslovima. Ovakvi uspesi s kavkaskom 27 |