DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1963 str. 36 <-- 36 --> PDF |
metra i zdravog je izgleda. Pretpostavlja se da potiče od poznatih eksperimenata Afanasijeva (»ekspresne šume«). Prema obaveštenjima nadležnih naučnih šumarskih ustanova, na teritoriji Slovenije i Crne Gore nema stabala kavkaske jele, pa o tim područjima nema, za sada, šta da se saopšti. Uzimajući u obzir da u svojoj postojbini, na Kavkazu, kavkaska jela raste na položajima gde su apsolutni i minimalni faktori temperature +35"C i 14" C, a običajni prosečni godišnji faktori imaju +19" C i —4° C, vidimo da temperaturna kolebanja u postojbini kavkaske jele iznose 23;)C kod upoređenja s time, da razlika tih kolebanja, kako u temperaturi tako i u geografskim širinama nije velika, jer razlika u amplitudama temperature iznosi samo 1° C, a geografske (severne) širine su skoro iste. Tako na primer kod nas kavkaska jela u kulturama (parkovima) dobro uspeva kod Bitolja, između 41—42" pa sve do Varaždina, između 46—47" severne geografske širine, a na Kavkazu ona je prirodno rasprostranjena između 40—47° iste geografske širine. U pogledu atmosferskih padavina, iz odnosnih podataka vidimo da ih najmanje ima u Bitolju i Vrnjačkoj Banji, dok u Varaždinu, Mariboru i Banjoj Luki one su skoro iste kao i na Kavkazu (1200 mm), a u Nikšiću skoro je dva puta više nego na Kavkazu. Međutim, treba napomenuti da na ispitanim našim područjima kavkaska jela isto tako dobro uspeva i tamo gde ima malo taloga (Bitolj i Vrnjačka Banja) i tamo gde ih ima kao i na Kavkazu tj. u Hrvatskoj (Varaždin). Ova analiza dovodi do zaključka: Da je područje Jugoslavije u pogledu ekoloških faktora u mnogome slično sa istim faktorima na Kavkazu, gde je ova jela autohtono rasprostranjena. Ova sličnost ekoloških faktora i dobar uspeh dosadašnje introdukcije kod nas, navodi nas na smeliju prognozu: da možemo osnivati kulture kavkaske jele na odgovarajućim staništima u Jugoslaviji, bilo u parkovima, bilo u plantažama i intenzivnim kulturama. Objašnjenje o slabijem uspehu kavkaske jele u drugim zemljama Evrope (Francuska, Engleska i Nemačka) gde na oglednim površinama, kako smo napred videli, da je prosečni godišnji prirast daleko manji (ciko 10 m:) po ha) nego u Jugoslaviji, treba, za sada, tražiti u tome što je ona u tim zemljama na većim geografskim širinama nego u svojoj postojbini. Ne raspolažemo, nažalost, detaljnijim podacima o klimatskim faktorima, prvenstveno hidrotermalnim. u tim zemljama; oni su na tim geografskim širinama svakako drugačiji nego na Kavkazu i kod nas. ZAKLJUČAK Posle prednjeg izlaganja mogu se izvesti ovi zaključci: 1) Kavkasku jelu možemo razmnožavati kod nas u parkovima, intenzivnim šumskim kulturama i plantažama. Ova vrsta četinara može se gajiti u celoj Jugoslaviji na terenima koji imaju slična staništa kao kod Varaždina u Hrvatskoj, u Parku Vrnjačke Banje i u parku Karagač kod Peći u Srbiji; u Bitolju Oteševu i Ohridu u Makedoniji. Takva ili slična staništa kao što su kod Varaždina nalaze se i u Sloveniji i Bosni i Hercegovini. To su staništa submontane bukve (Fagetum montanum), kao i staništa hrasta kitnjaka (Querceto carpinetum i Quercetum montanum). Pa čak kavkaska jela uspeva i na staništu hrasta sladuna (Quercetum conferte cerris) na razvijenom reljefu. Na hrastovim staništima sa razvijenim reljefom za kavkasku jelu podesne su one lokacije koje imaju hladne ekspozicije tj. inklinacija prema severu, severoistoku i severozapadu. 34 |