DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 5-6/1965 str. 79 <-- 79 --> PDF |
gromne količine prostornog drveta iz društvenih i privatnih šuma, koje se do sada, zbog neotvorenosti šuma, nisu mogle koristiti za industrijsku preradu. — Brža izgradnja gušće mreže šumskih komunikacija uticala bi, pre svega, na povećanje etata, popravljanje kvaliteta sastojine, ubrzanje prirodnog podmlađivanja, što znači da je to osnovni preduslov za sprovođenje silvikulturnih mera i intenzivnije gazdovanje šumama. — Pri oceni rentabiliteta ulaganja u otvaranje šuma treba imati u vidu činjenicu da štete usled neblagovremenog izvoza bukovog drveta iz šuma (zbog opadanja njegovog kvaliteta i gubitaka usled nekorišćenja punog kapaciteta industrije za preradu drveta) znatno premašuju ukupan iznos anuiteta koji bi se plaćali po kreditima podignutim za izgradnju celokupne mreže izvoznih puteva. — Pošto šumska privreda, zbog svoje niske akumulativnosti, nije u stanju da poveća investicije za izgradnju šumskih komunikacija, neodložno je potrebno da zajednica obezbedi dodatna investiciona sredstva pod povoljnijim uslovima. — Izgradnjom šumskih komunikacija stvorili bi se ušlo vi za uvođenje savremene tehnike u izradu i transport šumskih sortimenata. Sve veća nestašica radne snage u šumarstvu i potreba povećanja produktivnosti rada, odnosno snižavanje troškova proizvodnje, zahtevaju da se brže i na širem polju ide na uvođenje mehanizacije u šumsku privredu. Mehanizacija privlačenja i izvoza drveta iz šuma je posebno važna, jer ona omogućuje blagovremeno dopremanje sirovine u pogone za preradu. Dinamika proizvodnje i isporuke šumskih sortimenata treba da bude usklađena sa potrebama pogona za preradu drveta. Ovo je od posebnog značaja za bukovo drvo koje zahteva da se vreme između seče i prerade što više skrati. U protivnom, nastaju veliki gubici u kvalitetu, što znatno utiče na smanjenje procenta iskorišćenja, a to dovodi do gubitaka u poslovanju šumskih gazdinstava i drvnoindustrijskih preduzeća. — Posebno se ističe potreba šire prime- ne traktora kao univezalnog mehanizovanog sredstva koje se može koristiti u toku ćele godine, kao i za veliki broj radnih operacija (privlačenje, izvoz, izgradnja šumskih komunikacija, priprema zemljišta za sadnju itd.). — Pošto su postojeći standardi predviđeni kako s gledišta mogućnosti izrade šumskih sortimenata, tako i s gledišta kvaliteta i dimenzija stabala koja su predmet korišćenja treba izvršiti njihovu reviziju u smislu liberalizacije, s obzirom na iskustvo prakse i stepen razvoja tehnologije. — Zbog postojeće disproporcije, nužno je izvršiti usklađivanje cena bukove sirovine sa cenama industrijskih proizvoda od bukovog drveta, a i jedne i druge — sa cenama na svetskom tržištu. II. V oblasti prerade drveta Savremena tehnologija prerade bukovine zasniva se na kompletnom iskorišćavanju drveta u moderno opremljenim kombinatima. Zato se treba orijentisati na modernizaciju postojećih pogona, kao i na izgradnju specijalizovanih kombinata opremljenih savremenim mašinama. — Racionalnijem korišćenju bukovog drveta posvećivati pažnju još u fazi seče i izrade (krojenje), kako bi se dobila maksimalna količina ekonomski najvrednijih sortimenata. — Porast potrošnje šperovanog drveta nameće potrebu povećanja učešća oblovine za ljuštenje i furnir, jer se veća vrednost ovoga proizvoda doprinosi porastu akumulacije šumske privrede i industrije za preradu drveta. — S obzirom na znatno povećanje etata bukovih šuma i njegovo potpunije korišćenje u narednom periodu, potrebno je da se industrijski pogoni osposobe za preradu drveta malih dimenzija koji se dobija u znatnim količinama pri redovnim sečama i preradama. — Sve veća i svestranija potrošnja bukovog drveta koja rezultira iz povećanja etata, nameću potrebu primene savremenih metoda zaštite i konzerviranja bukovine u svim fazama prerade. Ovim se postižu takva svojstva bukovog drveta da ono može zameniti druge vrste, a u prvom redu četinarsko drvo (rudno drvo, pragovi itd.). III. V oblasti gazđovanja bukovim šumama — Gazdovanje u visokim bukovim šumama koje je definisano kao, »preborno«, stvorilo je vrlo veliko šarenilo sastojinskih oblika sa različitim vegetacijskim, biološkim i ekonomskim karakteristikama. Produžavanje ovakvog načina tretiranja prouzrokovalo bi siromašenje bukovih šuma, udaljavanje od potencijalnih proizvodnih mogućnosi i naglo slabljenje hidrološke u- loge koju šume imaju u regulisanju oticanja vode i sprečavanju poplava. Treba imati u vidu da se ne sma pristupiti necelishodnom potiskivanju bukve, i to radi uloge koju ona kao vrsta ima u biološkom smislu i radi njenog sadašnjeg i budućeg ekonomskog značaja. |
| ŠUMARSKI LIST 5-6/1965 str. 80 <-- 80 --> PDF |
— Nužno je napuštanje svakog šablona u gazdovanju bukovim šumam i primenjivanje takvih načina gajenia koji će najbrže dovesti do postizanja optimalne proizvodnje u đatim stanišnim uslovima, polazeći pri tome od stanja sastojina i razvojnih faza u kojima se one nalaze. — Potrebno je napustiti tzv. »preborno´< gazdovanje ili, bolje rečeno, prebirni način seče, sa prebiranjem pojedinačnih stabala u svima sastoijnama koje u pogledu strukturnih oblika i stanja nemaju uslova za takav način gazdovanja ,izuzev slučajeva kada su u pitanju šume pretežno zaštitnog karaktera. — Neophodno je izmeniti odnos prema obnovi i nezi visokih šuma, i to u prvom redu aktivnim pomaganjem prirodnog obnavljanja i veštaekim intervencijama, selektovanim sadnim materijalom bukve, plemenitih lišćara i naročito četinara. Unošenje četinara treba da doprinese popravljanju stanja bukovih šuma, podizanju njihove ekonomske vrednosti i potpunijem korišećnju stanišnih mogućnosti, što znači da se može primeniti na onim površinama gde će četinarske vrste ispunjavati navedene funkcije. — Izmene u načinu gazdovanja bukovim šumama treba sankcionisati odredbama šumskoprivrednih osnova, što je potrebno regulisati novim uputstvom za uređivanje šuma. Uputstvima je nužno omogućiti stručnom šumarskom kadru da kreativno pristupa rešavanju pojedinih problema vezanih za prilagođavanje gazdinskih mera konkretnim zahtevima pojedinih sastojina. — Koncentrisati radove i sredstva na prioritetne površine, uzimajući u tretman one koje po hitnosti dolaze u prvi plan zbog smanjenog prirasta (proizvodnje) i lošeg kvailteta drvne mase. IV. U oblasti izvoza proizvoda bukovog đrveta — Povoljna konjunktura za plasman proizvoda od bukovog drveta na stranim tržištima i potencijal fonda bukovih šuma predstavljaju osnovu za povećanje izvoza, i to pretežno u zemlje konvertabilnih valuta, a uz visok neto devizni efekat. — Povećanje izvoza zavisi u prvom redu od visine sredstava za izgradnju komunikacija i mehanizacije šumskih radova, koju šumarstvu treba obezbediti uz povoljne uslove, kao i od vremena realizacije tih sredstava. —. Kako je materijalna zainteresovanost proizvođača za izvoz nedovoljna usled povoljnih uslova plasiranja bukovih proizvoda na domaćem tržištu, potrebno je hitno i efikasno povećati izvozne stimulacije i usavršiti mehanizam deviznog samofinansiranja, čime bi se obezbedio planirani ovogodišnji i budući izvoz proizvoda od bukovog drveta i uvoz neophodnog reprodukcionog materijala i rezervnih delova. — Treba se orijentisati na izvoz proizvoda sa većim stepenom obrade. Uvođenje savremenih tehnoloških rešcnja doprineće ne samo poboljšanju kvaliteta proizvoda, nego i povećanju vrednosti izvoza, jer će omogućiti bolje prilagođavanje proizvodnje zahtevima tržišta. — Čvršće povezivanje proizvodnje i izvoza, bolje usaglašavanje proizvodnih i izvoznih planova, obezbedili bi veću stabilnost izvoznih tokova. — Okrupnjavanjem izvoznih organizacija stvorili bi se povoljniji uslovi za jačanje njihovog uticaja na unapređenje proizvodnje i izvoza proizvoda od bukovog drveta. Ovim bi se obezbedilo i njihovo koordinirano istupanje na spoljnjem tržištu, a ujedno bi se stvorili i povoljniji uslovi za bolje praćenje kratkoročnih i dugoročnih tendencija na tom tržištu. i V. U oblasti naučnoistraživačkog rada — Povećanje proizvodnje bukovih šuma i popravljanje njihovog stanja mora se oslanjati na rezultate naučnih istraživanja. Iako je na ovom polju u nas dosta urađeno, nužno je resiti još čitav niz problema iz oblasti proizvodnje živog drveta i njegove prerade kao sirovine, koji čine jedinstven kompleks. U sadašnjim uslovima je preko potrebno nacionalnom inventurom prikupiti potrebne podatke kao osnovu za planiranje i naučne analize. — U oblasti prerade bukovog drveta naučnoistraživačke službe treba da ispituju: vrste i optimalne kapacitete u našim uslovima, njihovu lokaciju prema sirovinskoj bazi, opremu, mehanizaciju i modernizaciju unutrašnjeg transporta, zaštitu bukovih proizvoda i druge tehnološke i organizacione probleme. — Obezbediti sakupljanje podataka i sređivanje dokumentacije o svim radovima koji se odnose na unapređenje tehnologije proizvodnje .upotrebe i trgovine proizvodima od bukovog drveta, kao i ispitivati kratkoročne i dugoročne tendencije na domaćem i stranom tržištu. Sva naučna istraživanja u vezi sa proizvodnjom, preradom i trgovinom bukovim prozvodima treba koncentrisati u jednoj od postojećih naučnoistraživačkih institucija, a time što bi ono u cilju potpunijeg i bržeg izvršenja zadatka ostvarila punu saradnju sa ostalim 263 |
| ŠUMARSKI LIST 5-6/1965 str. 81 <-- 81 --> PDF |
naučnim organizacijama, naučnim i stručnim kadrovima. Beograd, 23. maja 1965. Savez inženjera i tehničara šumarstva i industrije za preradu drveta Jugoslavije ZAKLJUČCI prve skupštine Saveza inženjera i tehničara šumarstva i industrije za preradu drveta Jugoslavije, održane u Beogradu dana 23. V 1965. godine I. 1) Na osnovu reefrata o narednim zadacima i izveštaja o radu Saveza inženjera i tehničara šumarstva i industrije za preradu drveta Jugoslavije (Savez ITŠID) i njegovih organizacija u periodu od IV kongresa do danas skupština konstatuje: — Savez, njegove organizacije, kao i pojedini članovi, pokazali su veliku i uspešnu aktivnost u pokretanju i rešavanju mnogih problema koji su stajali pred našom strukom i privredom u celini. — Uspesi Saveza bili bi još veći da su njegovi predloži i mišljenja više respektovani od strane nadležnih organa i organizacija. Isto tako, pojedine organizacije Saveza nisu bile dovoljno uporne niti su dovoljno insistirale kod nadležnih organa na prihvatanju i ostvarivanju predloga i mišljenja Saveza. 2. Analizirajući rezultate Savetovanja o proizvodnji, preradi i trgovini bukovim drvetom, Skupština konstatuje: — Šumski fond SFR Jugoslavije, posmatran u celini, poseduje neke karakteristike koje našu zemlju po šumskom bogatstvu prividno svrstavaju medu prve u Evropi, No, detaljnije posmatranje šumskog fonda otkriva niz otvorenih pitanja koje treba rešavati sistematski, kroz duži period, primenom niza proizvodnih, tehničkih i ekonomskih mera. — Slabe strane našeg šumskog fonda su, u prvom redu, veliki udeo degradiranih šuma i šikara (37,7% za sve šume), velike površine niskih šuma, malo učešće četinara (27,3% u ukupnoj masi) i veliki deo bukve u ukupnoj masi (44,2l)/o) i u masi lišćara (61io/o). Nepovoljni odnosi i stanje šumskih površina imaju za posledicu relativno nizak zapremiski prirast, koji ne odgovara stanišnim uslovima i mogućnostima. — Tehnologija prerade ne zasniva se u dovoljnoj meri na kompletnom iskorišćavanju drveta kao sirovine, što je posledica usitnjenosti kapaciteta, nedovoljne tehničke opremljenosti, kao i slabe primene naučnih i tehničkih dostignuća u proizvodnji. II. Ovakav položaj i stanje šumske privrede i prerade drveta u sklopu naše nacionalne ekonomike i mera koje se preduzimaju na liniji sređivanja i otklanjanja negativnih pojava, kao i daljeg razvitka proizvodnih snaga i socijalističkih odnosa, pred nas Savez, njegove organizacije i svakog člana postavlja krupne i odgovorne zadatke. Ovi zadaci treba da se ostvaruju: — na planu unapređenja proizvodnje i jačanja materijalne baze privrednih organizacija, i — na planu daljeg razvijanja društvene aktivnosti Saveza i njegovih organizacija. 1) Na planu unapređenja proizvodnje i jačanja materijalne baze privrednih organizacija Savez i njegovi članovi treba da razvijaju aktivnost i da budu inicijatori: — stručnog usavršavanja i osposobljavanja neposrednih proizvođača i radnika, kao i specijalizacije i dopunskog usavršavanja inženjera i tehničara; — poboljšanja položaja i uslova života i rada šumskih radnika, tehničara i inženjera, jer je to jedan od preduslova za povećanje produktivnosti rada odnosno za uvođenje savremene tehnologije i primenu mehanizacije u svim fazama proizvodnje; — usklađivanje odnosno uspostavljanje pravilnog odnosa broja tehničara i inženjera u proizvodnji, a u cilju racionalnijeg i potpunijeg korišćenja kadrova kao i nastojanja da se na stručna rukovodeća mesta postavljaju odgovarajući stručnjaci. — Brže i potpunije primene naučnih dostignuća u praksi. — Daljeg razvijanja, jačanja i usavršavanja radničkog i društvenog upravljanja, i dosledne primene principa raspodele prema radu. — Daljeg ekonomsko-tehnološkog povezivanja šumske privrede i industrije za preradu drveta, kao jedinstvenog lanca. U smislu ovoga postavlja se problem rešenja ekonomskog položaja ovih oblasti i njihovog usklađivanja međusobno i sa privredom u celini. — Potpunijeg utvrđivanja stanja i mogućnosti šumskog fonda i usavršavanje sistema planiranja, radi čega je potrebno utvrditi jedinstvene principe za uređivanje šuma, kao i učvrstiti i osposobiti postojeće službe za uređivanje šuma kako bi se blagovremeno dobijali potpuni i kvalitetni podaci o stanju našeg šumskog fonda. |
| ŠUMARSKI LIST 5-6/1965 str. 82 <-- 82 --> PDF |
— Većeg angažovanja zajednice u cilju poboljšanja šumarstva i industrije za preradu drveta, obezbeđenje neophodnih uslova za povećanje proizvodnje. — Pravilnog regulisanja i korišćenja šumske paše, a posebno potpunog isključenja paše i brsta koza u šumi, kao i što hitnijeg regulisanja broja divljači sprovođenjem u život odredbama Osnovnog zakona o lovstvu. 2. Na planu daljeg razvijanja društvene aktivnosti Saveza i njegovih organizacija, treba: — Organizaciono učvršćivati osnovne organizacije i aktivirati što veći broj inženjera i tehničara, naročito mlađih, uključivanjem u organe i druga tela Saveza i njegovih organizacija. — Razvijati društvenu disciplinu i odgovornost, poštovanje odluka i sprovođenje zaključaka od strane naših organizacija i svih članova. — Boriti se uporno protiv svih negativnih pojava u našim organizacijama i kod cU)omaća &ttučna litecatuca Prof. đr ing. Dušan K 1 e p a c : UREĐIVANJE SUMA. Zagreb, 1965. Nakladni zavod Znanje. (341 strana). Poslije knjige »Rast i prirast šumskih vrsta drveća i sastojina« prof, đr D. Kiepac izdao je i drugu knjigu iz područja uređivanja šuma — »Uređivanje šuma«. Knjiga je razdijeljena na šest dijelova. I. Opći dio. U ovom teoretskom dijelu obrađen je historijski razvoj uređivanja šuma u svijetu. Prikazani su počeci uređivanja šuma u Francuskoj i Njemačkoj, osnivanje prvih šumarskih škola (pruska škola — Hartig; saska škola — Cotta, Judeich i francuska škola — Lorentz, Parade ´ i Masson), čiji su osnivači i predstavnici ibili glavni nosioci raznih principa uređiva nja šuma i utvrđivanja etata u tim zemljama. Nadalje je prikazan kraći pregled razvoja suvremene prakse u Francuskoj, Nje ;mačkoj i Švicarskoj, te razvoj šumarstva i1 uređivanja šuma u Sovjetskom Savezu. U historijskom razvoju uređivanja šuma t u našoj zemlji iznesene su sve instrukcije : po kojima su se uređivale šume, pa se po > njima može pratiti kako se razvijala ova i grana šumarstva. S obzirom na opće smanjenje drvnog f fonda u svijetu i kod nas iznesene su nove j tendencije u uređivanju šuma kod nas: pojedinaca, kao i za stalno razvijanje odlika socijalističkog stručnjaka. — Proširivati i jačati u okviru postojećih mogućnosti, saradnju sa inostranim stručnim društvima inženjera i tehničara šumarstva i prerade drveta. — Razvijati tešnju saradnju sa organima državne uprave, privrednim komorama, stručnim udruženjima i radnim organizacijama, upornije i organizovanije se boriti za što potpunije usvajanje predloga Saveza u vezi sa unapređenjem šumarstva i industrije za preradu drveta. — Jačati saradnju sa SITJ, Savezom sindikata, »Narodnom tehnikom« i drugim društevnim organizacijama. — Razvijati saradnju i pomagati akcije, razvoj i učvršćivanje »Pokreta gorana« i sličnih organizacija. Beograd, 23. maj 1965. godine. Skupština Saveza inženjera i tehničara šumarstva i industrije za preradu drveta Jugoslavije — da se uređivanje šuma vrši za šumsko- gospodarska područja, — da se šumska produkcija prilagodi potrebama društva, — da se pronalaze mjere za postizavanje ne samo podjednakih nego i progresivnih prihoda radi stalnog porasta potreba na drvu. Posebno su istaknute razne koristi od uređivanja šuma, koje ga čine nužnim za svako šumsko gospodarstvo. Značenje i uloga šume promatrana je na temelju triju kriterija: fizički (zaštita od erozije, vode i vjetra, regulacija režima voda), ekonomski (podmirenje potreba na drvu) i socijalni (poboljšanje uvjeta života, šume za rekreaciju i odmor). Kod uređivanja šuma daje se prednost jednom od ovih triju kriterija, ili se nastoji postići harmonija između ta tri kriterija u cilju višestrukog iskorišćavanja šuma. Ovi kriteriji došli su do izražaja i u našem Osnovnom zakonu o šumama od god. 1961. i 1965., koji dijeli šume prema namjeni na: privredne, zaštitne i s posebnom namjenom. Naglašena je potreba, da se pri uređivanju šuma vodi računa i o razvoju privrede, te o potrošnji drva danas i u perspektivi. S tim u vezi prikazana je svjetska, evropska i jugoslavenska perspektiva potrošnje drva. 265 |