DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1966 str. 155 <-- 155 --> PDF |
3) Istraživanje nižih sistematskih kategorija Osnova i najvažnija metoda za oplemenjivanje šumskog drveća je odabiranje u prirodnim šumama individua koje su sa genetičkog gledišta korisne za dalji rad na opelemenjivanju. Takvih individua još ima u prirodnim šumama, treba ih samo pronaći, opisati i proučiti naslednu stabilnost njihovih bioloških i privredno korisnih osobina. Kod nas je sistematsko proučavanje prirodnog varijabiliteta vrsta šumskog drveća praktički počelo sa odabiranjem plus stabala. Početna istraživanja iz ove oblasti pripadaju Zavodu za dendrologiju i genetiku šumarskog fakulteta u Zagrebu (bibl. 1, 2, 3 i 4) i Šumarskom institutu u Skopju (bibl. 73, 74, 76 i 77). Ova istraživanja dobijaju sve više mosta i u drugim naučnim ustanovama. Dosadašnja istraživanja na običnom boru (Pinus silvestris L.) ukazala su na postojanje ravničarskog i planinskog tipa. Kod planinskog tipa konstatirane su i proučene forme: pločastokorasta (sa velikim procentom srčevine), dugoljuspastokorasta (sa malim procentom srčevine) u sitnoljuspastokorasta forma sa jako izraženom piramidalnom krošnjom (elitna forma) koja ne strada od snega (SR Makedonija, SR Slovenija). Kod crnog bora (Pinus nigra Arn.) dokazano je postojanje podvrsta ssp. Pallasiana, dalmatica, gočensis var. illyrica kao i ekotipova na krečnoj odn. sili— katnoj podlozi, biotipova sa različitim oblicima krošnje i sa razlikama u vremenu kretanja vegetacije (SR Hrvatska, SR Makedonija, SR Srbija). Kod jele (Abies alba) uočene su i prelazne forme između grčke i evropske jele kao i forme sa grubom i glatkom korom. Paralelno sa ovim istražuju se uzroci sušenja evropske jele i pojave njenih prirodnih ekotipova i mutanata. Na teritoriju SR Slovenije konstatirano je katastrofalno sušenje ove vrste na površini od 30.000 ha. Na ovim površinama izvode se istraživanja za objašnjenje te pojave sa stanovišta šumarske genetike kao i napori u pravcu selekcije. Pronađen je ekotip, koji za sada ispoljava rezistenciju na propadanje jele. Ovaj ekotip ima veći prirast koji osetljivo prelazi normalne srednje vrednosti jele u istom području. Kod smrče (Picea abies) izučavaju se forme koje se razlikuju po tipu grananja, forme (ekotipovi) sa ujednačenim godovima (rezonansno drvo), forme sa grubom odn. glatkom korom kao i pojava prirodnih mutanata (SR Slovenija, SR Bosna i Hercegovina, SR Hrvatska, SR Makedonija). Kod ariša (Larix decidua), čije je područje prirodnog rasprostranjenja na maloj površini (alpski deo SR Slovenije), vršena su orijentaciona istraživanja u cilju utvrđivanja specifičnih morfoloških i fizioloških karakteristika njegove geografske rase, nazvane »krvavi ariš« čije je postojanje konstatovano. Kod molike (Pinus peuce L.) uočeni su posebni ekotipovi na krečnoj odn. na silikatnoj podlozi kao i pozni i rani fenotipovi (SR Makedonija). I kod lišćara sve je više zapaženih pojava prirodnog varijabiliteta. U tom smislu počinje se proučavanjem bukve, hrastova, lipa, breze, oraha, bagrema i dr. Kod bukve (Fagus silvatica L., Fagus moesiaca Maly) (Czecz) konstatirano je da na većim prostranstvima pripada vrsti balkanske bukve. Istražuje se njena izdiferenciranost na nizinske, planinske i subalpske ekotipove. Početna selekciono- sistematska istraživanja na utvrđivanju fizioloških i morfoloških diferencijalnih karakteristika geografskih i stanišnih rasa i ekotipova vršena su od Instituta u Ljubljani. Ustanovljena je klinalna korelaciona ovisnost vegetacionog 153 |