DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu



ŠUMARSKI LIST 1-2/1967 str. 27     <-- 27 -->        PDF

OPLEMENJIVANJE ARIŠA III*


Prof. đr MIRKO VIĐAKOVIC


Jugoslavenski institut za četinjače, Jastrebarsko


UVOD


Početkom 1957. godine započeli smo s oplemenjivanjem ariša. Tada smo
izvršili umjetno oprašivanje ariša i dobili više kombinacija unutarvrsnih i međuvrsnih
hibrida. U radovima 13 i 14 prikazani su rezultati mjerenja tih biljaka,
starih jednu odnosno tri godine. Osim toga u prvospomenutom članku
opisana je i metoda rada na hibridizaciji .


Sada donosimo rezultate o visinskom i debljinskom rastu tih istih biljaka,
ali u starosti od sedam odnosno osam godina. Promjeri biljaka, mjereni su u
prsnoj visini (1,30 m), te se zbog toga u nekim slučajima broj podataka za promjere
i visine ne slaže budući da su neke od njih bile niže od 1,30 m. Promjeri
koji su izmjereni 1959. i 1960. godine ne mogu se direktno komparirati s promjerima
iz 1964. i 1965. godine jer su u prvom slučaju mjereni pri dnu stabljike,
a u drugom u prsnoj visini biljaka.


Nakon treće vegetacijske periode, tj. u proljeće 1961. godine biljke su presađene
na pokusnu plohu »Goić« Jugoslavenskog instituta za četinjače. Presadnja
je izvršena po blok sistemu. Budući da su kod pripreme jama za presađivanje
nastale tehničke poteškoće, biljke su bile vrlo dugo utrapljene te su
počele tjerati. Uslijed toga imali smo dosta gubitaka u prvoj i drugoj godini
nakon presadnje. Osim toga su i preživjele biljke pretrpjele vrlo snažan »šok«
pa je njihov prirast u prve tri godine nakon presadnje bio vrlo malen. Od kombinacije
Sj uspjeli smo uzgojiti jednu biljku koja je nažalost uginula nakon
presadnje.


REZULTATI ISTRAŽIVANJA I DISKUSIJA


U tabeli 1 prikazane su kombinacije izvršenoga umjetnog oprašivanja.


A) Visine biljaka


U tabeli 2 i histrogramu prikazane su prosječne visine biljaka nakon prve,
druge ,treće; sedme i osme vegetacijske periode. Iz tih podataka je vidljivo da
je visinski prirast od četvrte do sedme godine bio vrlo malen, a uzrok tome
smo već iznijeli. Promatrajući totalne visine biljaka pojedinih kombinacija
križanja nakon sedme vegetacijske periode, vidimo da hibridi između evropskoga
i japanskog ariša (Si i Sio) imaju najveće visine te da se u većini sluča


* Materijalna sredstva za ova istraživanja osigurao je Savezni fond za naučni
rad i Poslovno udruženje šumsko-privrednih organizacija SRH.




ŠUMARSKI LIST 1-2/1967 str. 28     <-- 28 -->        PDF

jeva signifikantno razlikuju od ostalih kombinacija (tab. 3). Nakon osme vegetacijske
periode hibridi Si i Sio zadržali su prvo mjesto u visinskom prirašćivanju
te se još u više slučajeva signifikantno razlikuju od ostalih kombinacija
(tab. 4).


VISINE BILDAKA


Height of seedLir\g*


i "lood tjears ESSSbgoi S j.ar,


K^&Kl2j»t 2 year, V///A 4-7a°

i 5 god Ö years


Budući da je u literaturi (2, 4, 5, 8, 10 i dr.) poznato da hibrid između
evropskoga i japanskog ariša ima pojavu heterozisa, može se to isto s dosta
sigurnosti ustvrditi i za ove hibride, to više što su sada biljke stare osam gogodina.
Koeficijent varijabilnosti je kod navedenih hibrida u većini slučajeva
manji nego kod kombinacija S9 i Su koji predstavljaju familije čistoga evropskog
ariša. Od ostalih kombinacija imamo malen broj biljaka pa zbog toga podaci
o koeficijentima varijabilnosti nisu dovoljno pouzdani (tab. 2).


Potomstvo čistoga evropskog ariša kombinacije S7, Ss i So dolazi po visinama
odmah iza dvije familije L. eurolepisa dok je potomstvo evropskog ariša
S11 mnogo slabije u tom pogledu.




ŠUMARSKI LIST 1-2/1967 str. 29     <-- 29 -->        PDF

Hibridi evropskoga i sibirskog ariša S2 i S5 imaju slab visinski prirast dok
hibrid između sibirskog i japanskog ariša bolje prirašćuje u visinu.


Tabela 1


Combination


Z? «ä%H


* Kombinacija
2en. 0 Muš. 2´V u** Opaska
2´?oö Matično stablo §3 gsä ß g Parent tree 53 g Parent tree ,L§3
O Jjlfl u fem. Ü 0 mase. n tiZa


Si L. europaea X L. leptolepis 15
12 10
52 L. europaea X L. sibirica
12 13
53 L. europaea X L. europaea izvršena samooplodnja
12 12 Self fertilized
54 L. sibirica X L. leptolepis
13 10
55 L. sibirica X L. europaea
14 38
So L. sibirica X nepoznat slobodno oprašivanje
14 unknown Open pollination
S7 L. europaea X L. europaea od dvaistabla pomiješan polen
15 11 + 12 Mixed pollen from two trees
Ss L. europaea X nepoznat slobodno oprašivanje
Bure unknown Open pollination
Slovenjgradec
Ss L. europaea X L. europaea
29 38
S10 L. europaea L. leptolepis
29 10
Su L. europaea X nepoznat slobodno oprašivanje
29 unknown Open pollination


— L. europaea —
kontrolne vrećice
29
sjeme nije proklijalo
Control bags seed
not germinated


L.
europaea
12
L.
sibirica
14


ŠUMARSKI LIST 1-2/1967 str. 30     <-- 30 -->        PDF

Tabela 2
Oznaka X
križanja
Symbol of
Mjereno
Measured
cm C. V.
crossing
27. IX 1958 272 8,61 2,285 0,1334 26,539
30. X 1959 255 61,21 10,426 0,6529 17,033
Si 7. X 1960 252 190,89 22,972 1,4471 12,034
15. X 1964 156 294.23 81,010 6,4860 27,533
25. X 1965 156 407,44 89,720 7,1830 22,020
27. IX 1958 9 8,44
30. X 1959 9 48,35 9,477 3,1591 19,601
& 7. X 1960 9 155,00 23,318 7,7726 15,044
15. X 1964 4 175,00 18.930 9.4650 10.817
25. X 1965 5 202,00 70,140 31,3680 34 723
27. IX 1958 2 11,95
30. X 1959 2 30,61 — — —
S4 7. X 1960 2 176,00 — — —
15. X 1964 2 230,00 56,570 40,1200 24,596
25. X 1965 ´/, 310,00 141,420 100,3000 45,619
27. IX 1958 13 6,85
30. X 1959 11 43,99 4,930 1,4868 11 207
Ss 7. X 1960 11 137,54 14.741 4,4454 10.718
15. X 1964 9 170,00 17,320 5,7730 10,188
25. X 1965 9 234,44 43,330 14,4430 18,482
27. IX 1953 2 12,30
30. X 1959 2 30,37 — — —
ST 7. X 1960 2 172.50 — — —
15. X 1964 i 250.00 — — —
25. X 1965 1 370,00 — — —
27. IX 1953 4 4,92 _
30. X 1959 3 23,45 — — —
Ss 7.
15. xX
1960
1964
3
2
77,00
250,00
—
56.570
—
40,1200
—
22,628
25. X 1965 2 330,00 28,280 20,0580 8,570
27. IX 1958 81 8,02 2,158 0,2397 26,908
30. X 1959 66 48,09 14,607 1,7980 30,374
s« 7.
15.
X
X
1960
1964
60
40
171,25
250.50
34,514
99,280
4,4557
16,4640
20,154
39.632
25. X 1965 40 318,50 118,180 18,6990 37,105
27. IX 1958 64 11,98 2,553 0,3191 21,310
30. X 1959 61 50,35 10,852 1,3894 21,553
Sio 7. X 1960 58 162,93 29,335 3,8522 18,005
15. X 1964 4;.i 285.22 64,230 9,4700 22.519
25. X 1965 46 386,52 74,270 10,9540 19,215
27. IX 1958 43 8,89 2,938 0,4226 32,936
30. X 1959 35 40,29 6,617 1,1185 16,423
Su 7. X 1960 35 132,85 26,604 4.4960 20.025
15. X 1964 22 190,91 66,390 14,1600 34,775
25. X 1965 24 255,00 97,000 19,8000 38,039




ŠUMARSKI LIST 1-2/1967 str. 31     <-- 31 -->        PDF

CM
CM
II
O
OS
o
en
N 3 to
CO p «3
CO to"
OS
in
CO
°1 o
O CM
OS M"
O OS
o"o "
o
2
CO
T-<"
O CMOS ^
O * n X
2-*,
ß II o
CO
X A
P p
X+" X x-
Q
X
Q
+J X
R
X
p
CO
*
o
CM
CM
CO
.-<
o
CO
cx
CM
CM X CM
o X co
O OS
CS CO
CS CO
tO i-T
l O
o
CM
CM
tri
X
X
X
CO
Ö´
o
CM
I N
lO
CO
o
cirs´
CO
r f
i n
CO
o
o
CS
--´"l
«* CO
II C I
c II II ii II ii II II II II
X XR
** X
Q -*- X +*
Q
X
0
* J X
0
A
P
<-> X
Q
o
O
oLO
T^ O
II
i n
CM
"-> x *
co v in
o
oi n
X
X
X
m
CD
O
o to
o
i n in
do"
CM
o
o
in
o
CO
X J *
si " l
o
oin
Ö
o
o
CM
ITS O
C II II II I! 1
11 1!
x X
p
X
R
X* 1
R
X
Q
-f j X
P
x p
o O CM o
CM
II
o
o
o
LO
CM
w i n rt
O ITS
O CO
d o
CM
o
o
©
CO
OS
"* o
(3 II II II II [| II II 1
11 II 1
11
X X -»-» X 4-" X X
w p R P fl Q
t-H
II
o
o
o_
o" i n
CM
,—l
CO
CM*´ 1
o
o
o
in*
r1
o
o
OCM
I
o
o
o
o"
CO
1
e II II II II 1
11 1
11 1
11 II 1
11
A X +J X 4-* X +* X >»-»
DJ p R P fl
o o -—1 o o
OS
II
o
o
o"
t-T~<
CO
CM
1 ~
IM
X 2
TT
i—1
o
o
in"
l O
©
O CO
o <*
to
e II il II II 1
11 II II
X X + j X 4-» X* "
w p P P
o
CM
o5
o~
II CO
CM
C II
A Xp
** X
P
*t<
II
a
o
5
o
in
c~ ^H
II
^ x ^
CO 5 OS
CM 5 CO
os" * q
X
co
X A
P
a
a
C
N
a
"a I
o o
l O
CD
i n
o c s
CS^
in
CO
CS a
O
o 3
W X CO X co co x cox




ŠUMARSKI LIST 1-2/1967 str. 32     <-- 32 -->        PDF

t oco
« CO
B t-i o o
CO
3>
r+
e> c o o co
O IO
IO o
o
o
o
Ooo10"
X ^
co
ca
Ooo
IO
co
co
M «
* co co
ci
CNCOOJ"iIO
CO
M Ö
0 "-´ ´ I »—
X co
X io~
5 X
P
10 X IO
X
Q
M co
Ci IO
IO [ >
cd ©~
00o
X o
X co
x
p
IIXQ
CMCNw_
co"
m
V
"^
II
**
CO
r—
X
Ö
Orot o
X rH^
co"
X
p
w
W
W
X
Q
-*-»
to X o
co G
co
co
II
X
0
co x5-S r~ ^
ci1
X
0
-fi
-t<
Tf"
II
+-»
I O
CO
CD
CO
il
*-
X
Q
o
oI O
co´
r-<
II
X
0
o
o
o
co CM
II
X
0
B
X
*-*
o
cn
"-< CO
II
^
CO
CO
tf
co
II
-*->
X +*
Q
O CO
O CO
irt o
cd cT
II II
X ^
Q
O IO
o os
O rH
o oCN
II II
X * *
p
X
p
co
I O
o
Cf´
co
II
X
p
CO
I O
I O
LO
OJ
II
X
p
X
X
X
X
X
+»
co
I O
I O
co"
II
*>
CD
CD
co
co
It
-*-J
X
p
o
oI O
^H
I O
II
X
p
o
o
o
o
*
II
X
p
X
p
ooIOX
P
cn
,-H
rji
X
P
w P
(N x 10
CN *0 ~
c- t-t
X +»
co co
IO Tjl
lO^C~
io~o"
X
p
X0
* Xp
ooo
f X
P
w o
10 x SI
<* c »
10 " to
o
CM
X
p
w P
ra m
ofa
rtw
«
Wo
o
o
CN
o(
M
X
o
o
o
o"
co
W X w
" K
f *
*" CO
cg
W X w w «1 X
ra
o




ŠUMARSKI LIST 1-2/1967 str. 33     <-- 33 -->        PDF

Razlike u visinama biljaka između hibridnih familija obrađene su pomoću
t-testa. Budući da kod nekih familija imamo malen broj podataka, potrebno je
uzeti u obzir i tu činjenicu kod realnog prosuđivanja značajnosti.


B) Debljina biljaka


Iz tabele 5 i histrograma vidimo da redoslijed u debljini biljaka nije ostao
isti kao nakon treće vegetacijske periode. Između četvrte i sedme godine debljinsko
prirašćivanje bilo je kod svih kombinacija potomstva maleno iz već
iznesenih razloga Promatrajući sveukupne debljine biljaka pojedinih kombinacija
potomstva nakon sedme vegetacijske periode, vidimo da hibridi između




ŠUMARSKI LIST 1-2/1967 str. 34     <-- 34 -->        PDF

evropskoga i japanskog ariša (Si i Sio) imaju najveće debljine te da se u većini
slučajeva signifikantno razlikuju od drugih kombinacija (tab. 6). Nakon osme
vegetacijske periode hibridi Si i Sio imaju najveće debljine iako značajnost


CCSLJIME BILJAKA


diameter of p ants


7´y /i ~7god 1-7 years


I ! 5 god Ö years
<:´,


40


»


to


!5 ///´
y/


´//´


I ^ i
///


W/ VA ´///,


30


<5 I # 1


i I 1 li 1
1


^
1 P


/


10 i i


V/V
s


/


0


v. ´´A
S-«


razlika između njih i ostalih familija nije uvijek tako velika kao prethodne
godine (tata. 7).
Iza hibrida L. eurolepis dolaze kombinacije S7, Ss i S9 čistog evropskog
ariša dok je evropski ariš Su mnogo slabiji u debljinskom prirašćivanju.
Hibridi evropskoga i sibirskoga ariša S2 i Ss imaju slab debljinski prirast,
a hibrid između sibirskoga 1 japanskog ariša bolje prirašćuje u debljinu.
Koeficijent je varijabilnosti kod svih kombinacija križanja za debljine biljaka
uglavnom veći nego za njihove visine (tab. 5).


Ako usporedirnjj-Visinsko i debljinsko prirašćivanje nakon sedme odnosno
osme vegetacijske petiode, proizlazi da kod većine kombinacija postoji veoma
velika korelacija izMeđu te dvije karakteristike (tab. 8).


´:4




ŠUMARSKI LIST 1-2/1967 str. 35     <-- 35 -->        PDF

Tabela 5
Oznaka X
križanja Mj ereno n m m S s, C. V.
Symbol of Measured
crossing
30. X 1959 255 8,55 1,925 0,121 22,515
Si 7. X 1960 252 15,85 4,045 0,255 25,520
15. X 1964 155 25,43 11,150 0,724 43,837
25. X 1965 156 43,61 15,609 1,250 35,792
30. X 1959 9 8,44 1,694 0,565 20,071
Sr 7. X 1960 9 18,11 5,644 1,881 31,165
15. X 1964 4 9,00 4,690 2,340 52,111
25. X 1965 4 19,00 5,660 16,000 29,789
30. X 1959 > 8,12 —. — —
Si 7. X 1960 2 15,00 — — —
15. X 1964 2 16,00 4,240 3,010 26.500
25. X 1965 > 28,00 9,900 7,021 35,357
30. X 1959 11 7,81 0,982 0,296 12,574
Ss 7. X 1960 11 17,36 2,730 0,823 15,726
15. X 1964 9 8,33 2.450 0,820 29,412
25. X 1965 9 17,89 4,590 1,530 25,657
30. X 1959 10,50 — — —
ST 7. X 1960 2 16,00 — — —
15. X 1964 l 19,00 — — —
25. X 1965 1 35,00 — — —
30. X 1959 3 5,33 —. — —
Ss 7. X 1960 3 13,90 — — —
15. X 1964 2 14,00 4,240 3,010 30.286
25. X 1965 2 30,00 4,240 3,007 14,133
30. X 1959 66 8,25 1,729 0,213 20,957
Ss 7. X 1960 60 17,28 4,096 0,528 23,704
15. X 1964 35 21,34 12,390 2,090 58,060
25. X 1965 37 34,57 18,830 3,013 53,023
30. X 1959 61 6,32 1,767 0,226 27,959
Sio 7. X 1960 58 14,36 4,445 0,585 31,024
15. X 1964 46 26,28 10,400 1,530 39,574
25. X 1965 46 39,61 14,460 2,136 36,506
30. X 1959 35 5,80 1,050 0,177 18.103
Su 7. X 1960 35 13,14 2,776 0,469 21,126
15. X 1964 19 12,10 7,480 2,820 61,818
25. X 1965 21 20,81 10,520 2,300 50,055
33




ŠUMARSKI LIST 1-2/1967 str. 36     <-- 36 -->        PDF

cg x ^
CT. 03 rH CO o .-H
O Ol OS K/l CO OJ M OJ


.-H OS o


»-» °-l. co L c-
2 1 a co


CM * CO
T-H t-" O ci´ rH Tf ci CO IO


Ö
o>


L1 CM


Cl]


H
X X -^ X X * X


W 0 0 R p P p 0
x P


CO CM OJ x co oo X in


O CO ,-<.*. co


CO IO


CM IO T-4


D* s


w co


CN


X
X X X


w P p p p p p


00 y r^
t-S CO
CO X c-CO X OJ_


Ol CM" co" X ^T


II I!
X X X


x


Q
o


w
p G p


p


to X
w X OJ o


rn a co o


^ ^ IO o


X X X ** X
Kl Ö


p p p p


1


*-»


X -*->
X X -*-> X


Q
Q Q


p


r—


co X CO
,H 05 < t-


L-
r-H X Cl
O
CO >—< o


X o ´"t —!*i


iO
r-( 1—1


co © o


CM ,-H


I! II
x X *" X *
t/l P P


p


io x ° om


^-* OJ O i-H
CO ,-H O lO


R
p


,-H CO


W Ö
X


a


§2


a


O


o b
w x co x en X to X w


35




ŠUMARSKI LIST 1-2/1967 str. 38     <-- 38 -->        PDF

Kod testiranja značajnosti debljina biljaka treba kod svake familije imati
u vidu broj raspoloživih podataka — kao što smo to iznijeli i za visine biljaka.


Tabela 8


Oznaka r
križanja 7 god. 8 god.


Si 0,8142 0,9391
SJ 0,6854 0,3542
S4 0,5909 0,4941
Ss 0,4443 0,6318
Sa 0,4524 0,5729
Ss 0,8021 0,8191
Sio 0,9397 0,6840
Su 0,7508 0,4025


ZAKLJUČAK


1.
Dvije familije hibrida između evropskoga i japanskog ariša Si i Sio imaju
nakon sedme i osme vegetacijske periode najbolje visinsko i debljinsko
prirašćivanje te pokazuju pojavu heterozisa.
2.
S obzirom na visinsko i debljinsko prirašćivanej iza hibrida L. eurolepis
Si i Siii dolaze tri familije čistoga evropskog ariša S7, Ss i S9.
3.
Hibrid između sibirskoga i japanskog ariša S4 raste bolje u visinu i debljinu
od hibrida između evropskoga i sibirskog ariša S2 i S5.
4.
Koeficijent varijabilnosti kod svih kombinacija križanja uglavnom je veći
za debljine biljaka nego za njihove visine.
5.
Kod većine familija postoji veoma velika korelacija nakon sedme i osme
vegetacijske periode između visine i debljine biljaka.
LITERATURA


1.
Bol Ion, S.: 1954 Winiki dotychczasowych observaciji nad vvzrostem mieszanca
modrzewia Larix eurolepis (Larix leptolepis x Larix europaea) na terenie lasöw
dosviadczalnych SGGW w Rogowie. Sylwan 98 (4).
2.
D impf Ime ier, R.: 1959 Die Bastardierung in der Gattung Larix. Forstwiss.
Forschungen, Beih. Z. Forstw. Centralblatt 12.
3.
Edwards , M. V.: 1956 The hybrid Larch x Larix eurolepis Henry. Forestry,
29 (1).
4.
Go the, H: 1953 Ein Kreuzungsversuch mit Larix europaea D. C, Herkunft
Schlitz und Larix leptolepis Gord. Z. Forstgenetik 2 (6).
5.
Go the, H.: 1956 Ein Kreuzungsversuch mit Larix europaea D. C., Herkunft
Schlitz und Larix leptolepis Gord. Z. Forstgenetik 5 (4).
6.
Kiellander, L. C: 1956 Report on the Development of the Internacional
Provenance Test of Larch in Sveden. JUFRO, 12th Congress, Oxford.
7.
Kiellander, L. C: 1958 Hybridlärk och lärkhybrider. Svenska Skogsvardsföreningens
Tidskrift 4.
8.
Langner , W.: 1951—52 Kreuzungsversuche mit Larix europaea D. C. und
Larix leptolepis Gord. Z. Forstgenetik 1 (1, 2).
9.
Langner , W.: 1961 Einige Versuchsergebnisse zum Inzuchtproblem bei der
forstlichen Saatgutgewinnung. IUFRO, 13, Kongress, Wien.
10.
La r sen, C. S.: 1937 The Employment of Species, Types and Individuals in
Forestry. Royal Veterinary and Agriculture College, Copenhagen.
11.
L a r s e n, C. S.: 1956 Genetics in Silviculture. Edinburgh — London.
12.
Ma tthe ws, D. J., M i t c h el 1, F. A. and Howell, R.: I960 The Analysis
of a Diallel Cross in Larch. Fifth World Forestry Congress, Seattle.
13.
Vidaković , M.: 1959 Oplemenjivanje ariša. Šumarski list, 10—11.
14.
Vidaković , M.: 1962 Novi prilog oplemenjivanja ariša. Šumarski list, 1—2.


ŠUMARSKI LIST 1-2/1967 str. 39     <-- 39 -->        PDF

BREEDING OF LARCH III


Summary


Early in 1957 we commenced with the breeding oE Larch. We carried out an
artificial pollination of Larch and obtained several combinations of intra-and interspecific
hybrids. In works 13 and 14 are given the results of measurement of the
mentioned one and three-year-old plants. Now we present the result concerging the
height and diameter growth of the same plants now 7 or 8 years of age.


The conclusions are as follows:


1. Two families of hybrids between European and Japanese Larch, i.e. Si and Sio
produce after the 7th and 8th growing periods the best height and diameter
accretion showing also a phenomenon of heterosis.
2. With respect to the height and diameter growth rate after the hybrids L. eurolepis
Si and Sio there follow three families of the pure Si, Ss and So European
Larch.
3. The hybrid S4 between Siberian and Japanese Larch grows better in height and
diameter than the hybrids S2 and Sr. between the European and Siberian Larch.
4. The coefficient of variability in all combinations of crossing is usually greater
for the diameters of plants than for their heights.
5. In most families there exists a very close correlation after the 7th and 8th
growing seasons between height and diameter of plants.