DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 5-6/1969 str. 15 <-- 15 --> PDF |
Ijiviji je zaključak Seif er ta K. (49) koji na osnovu analize razgradnje kemijskih sastojaka drva, gdje mu se količina celuloze smanjila za oko 7% a hemiceluloze za 3—4%, zaključuje da se smanjila težina uzorka za 1.74—2.13%. Ostali autori nisu objašnjavali uzroke smanjenja težine. Istraživanja o promjenama u veličini utezanja ima malo. Prema našim istraživanjima ono je manje kod pomodrelog drva, nego kod zdravog drva. Akc se podaci o radijalnom i tangentnom utezanju pomodrelog drva razmotre prema veličini pomodrele površine, uočava se zanimljiva pravilnost. Povećanjem pomodrele površine povećava se tangentno, a smanjuje radijalno utezanje. Ovakovo ponašanje pomodrelog drva očituje se i kod odnosa između tangencijalnog i radijalnog utezanja. Ta je odnos veći što je pomodrela površina veća. Po M a t h e w s o n u, Mörathu i dr. taj je odnos veći, što je drvo lakše, odnosno manji, što je drvo teže. Kod lakšeg pomodrelog drva taj je odnos veći, a manji je kod težeg zdravog. Povećanje tangencijalnog utezanja i smanjenje radijalnog utezanja s povećanjem pomodrele površine, vjerovatno nastaje i kao posljedica različita djelovanja gljive uzročnika modrenja u zoni ranog odnosno zoni kasnog drva. Možda je drvna tvar direktno više napadnuta u zoni ranog drva, čime se smanjuje težina pa i utezanje. Drvna tvar u zoni kasnog drva je manje napadnuta direktno i ona se uteže nepromijenjeno, pa čak i u povećanu iznosu u smjeru tangencijalnom. U kompaktnom se drvu totalno tangencijalno utezanje, mjereno u ranom ili kasnom drvu, ne razlikuje mnogo od takvog utezanja izoliranog kasnog drva. Radijalno utezanje kasnog i ranog drva, u naizmjeničnom, rasporedu u kompaktnom drvu, manje je od istog utezanja tih zona u izoliranom stanju. Veće promjene u strukturi ranog drva kod pomodrelog drva, omogućuju veće tangentno utezanje koje se najvećim dijelom ostvaruje putem zone kasnog drva. Kombinirani raspored jedne i druge zone u smjeru radijalnom, zbog manje težine ranog drva oštećenog modrenjem, uvjetuje i manje radijalno utezanje. Iz promjena u linearnom utezanju rezultira i promjena u volumnom utezanju zdrave i pomodrele borovine. Razlike u tački zasićenosti vlakanaca, upijanjem vlage i vlažnosti ravnoteže jednog i drugog drva, sasvim su neznatne. Direktno upijanje vode zdrave i pomodrele borovine pokazuje po vremenu dva sasvim različita trenda. Do određene vlažnosti pomodrelo drvo upija više vode od zdravog. U času dostignuća te granične vrijednosti zdravo drvo upija više vode od pomodrelog. Objašnjenje ove pojave treba tražiti u prisutnosti hifa gljiva u drvu. Lies e W. i dr. (26), našli su da su prolazi nastali djelovanjem hifa u drvu novi otvori u komunikacionom sistemu između traheida. Sušenjem drva smanjuju se i hife ostavljajući dio nastalog prolaza slobodnim. Kod direktnog upijanja vode, pomodrelo drvo ima razgranatiji kapilarni sistem te je brzina upijanja i prema tome vlažnost uzorka veća. Upijanjem drvo bubri a s njim možda bubre i hife. U datom momentu zatvaraju se novi prolazi, kao i oni normalni jažični u kojima se nalaze hife i brzina upijanja se smanji. Mehanička svojstva drva u korelaciji su s volumnom težinom drva. Pro mjene u gustoći drva odražavaju se i na veličini mehaničkih svojstava. U ta beli 5 izneseni su podaci o mehaničkim svojstvima zdravog i pomodrelog drva. Kao što se u tabeli vidi, ova promjena na gustoći pomodrelog drva izaziva raz ne promjene u veličini mehaničkih svojstava. Kod tvrdoće drva taj je utjecaj najveći za tvrdoću u smjeru okomito na vlakanca radijalno. Vjerovatno su drvni traci koje gljiva najviše napada i oštećuje taj faktor koji i inače slabu koheziju u tom smjeru još više oslabljuju. 157 |