DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1972 str. 52 <-- 52 --> PDF |
UD K 634.0.811:634.0.812.23:634.0.176.1 UTJECAJ STRUKTURE NA PERMEABILNOST DRVA LISTAČA PETRIĆ dr BOŽIDAR, Zagreb Šumarski fakultet Permeabilnost drva jedno je od veoma važnih svojstava u impregnaciji, kemijskoj preradi, hidrotermičkoj obradi, površinskoj obradi, lijepljenju i dimenzionalnoj stabilizaciji drva. Permeabilnost pojedinih vrsta drva veoma je različita. Longitudinalna permeabilnost drva kreće se u veoma širokim granicama od 0,001 do 5.000 Darcy-jevih jedinica (cm3/sek. cm2, atp/cm) što prikazano omjerom iznosi 1:5,000.000. Kod nekih vrsta drva odnos između longitudinalne i transverzalne permeabilnosti iznosi, izraženo omjerom, čak 1:1,000.000 (8,30). Te razlike uvjetovane su strukturom drva. U ovom je časopisu broj 5—6, 1971. godine publiciran članak u kojem je prikazan utjecaj strukture drva četinjača na njihovu permeabilnost. Svrha je ovog članka da čitaocima prikaže utjecaj strukture na permeabilnost drva listača. Evolucijom Traheophyta današnje četinjače zadržale su aksijalne traheide kao osnovni elemenat ksilemskog dijela vaskularnog staničja. Taj elemenat ima dvojaku funkciju — mehaničku i provodnu, tj. nosi deblo i krošnju te provađa ascendentnim tokom vodu i mineralne tvari otopljene u vodi iz korjena u krošnju. Mnogo kompliciranije građe od drva četinjača je drvo današnjih listača. Današnje listače u sastavu ksilemskog dijela vaskularnog staničja imaju po funkciji potpuno diferencirane elemente, tipično provodne elemente — članke traheja, i tipično mehaničke elemente — vlakanca. Ti su se elementi filogenezom Traheophyta razvili iz aksijalnih traheida (1). Evolucija aksijalnih traheida tekla je u dva smjera. S jedne strane aksijalne traheide postajale su sve šire. Umjesto klinolikih završetaka aksijalnih traheida pojavile su se kose završne membrane, na kojima su se kasnije razvile perforacije. Takovom diferencijacijom aksijalnih traheida nastali su članci traheja. Ti su se elementi počeli nizati jedan iznad drugoga, tvoreći člankovite cjevaste tvorevine — traheje. Dužina traheja nekih današnjih listača kreće se od 0,1 do 3,0 metra (29). Provodnja je time znatno olakšana, jer voda i mineralne tvari otopljene u njoj prolaze direktno iz članka u članak traheja preko perforacija završnih membrana. Tako su provodnu funkciju preuzele isključivo traheje. S druge strane, aksijalne traheide diferencirale su se u produžene usiljene elemente debelih jako lignificiranih membrana, reduciranog broja znatno modificiranih pukotinastih jažica — libriformska vlakanca. Libriformska vlakanca potpuno su preuzela mehaničku funkciju. Komunikacija između ksilema i floema vrši se preko žilnih trakova. Žiljni traci, koji se sastoje iz dva dijela — drvnih trakova i floemskih trakova — protežu se radijalno zrakasto, a izgrađeni su iz stanica parenhima trakova. t |