DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 4-6/1979 str. 55 <-- 55 --> PDF |
STRUČNI SKUPOVI I SAVJETOVANJA RAD VIII SVETSKOG ŠUMARSKOG KONGRESA ODRŽANOG U DZAKARTI KRAJEM OKTOBRA 1978. GODINE U Džakarti je od 16. do 28. oktobra 1978. godine održan VIII Svetski šumarski kongres. Ovo je drugi put da se svetski šumarski kongres održava u Aziji. Dosadašnji kongresi su održani: u Rimu 1926. godine, u Budimpešti 1936. godine, u Helsinkiju 1949. godine, u Nju Delhiju 1954. godine, u Seattle-u 1960. godine, u Madridu 1966. godine, u Buenos Airesu 1972. godine. Od osam kongresa četiri su održana u Evropi, a po dva u Americi i Aziji. Ovaj raspored održavanja kongresa govori donekle o odnosu prema šumarstvu u pojedinim delovima sveta, mada taj odnos nije nepromjenljivog karaktera i za očekivati je da će u neposrednoj budućnosti doći do znatnijih korekcija u odnosu prema šumarstvu na pojedinim kontinentima. Ovde, pre svega, mislimo na područje Afrike gde se odnos prema šumi postepeno menja u pravcu pozitivnog sagledavanja ukupnih vrednosti koje šuma pruža savremenom čovečanstvu. VIII Svetski šumarski kongres održan je u znaku parole: »ŠUME ZA NAROD« (Forests for people) i, po mnogo čemu, predstavljao je do sada jedinstvenu šumarsku manifestaciju na svetu (po broju učesnika, načinu rada, dužini trajanja itd.). Kongresu je prisustovalo preko 2000 delegata iz 97 zemalja i po tome je ovo najmasovniji kongres, a trajao je punih 14 dana, što takođe predstavlja svojevrstan rekord. Do ovolike dužine trajanja kongresa došlo je zbog toga što je kongres čitavo vreme radio u plenumu. Na ovaj način izbegnut je dosadašnji prigovor da se radom u komisijama gubi celina kongresa i omogućeno je svim delegatima da prate rad Kongresa u celini. Neosporno je da plenumski rad ima svojih prednosti, ali se zbog dužine trajanja Kongresa ozbiljno postavlja pitanje da li je ovakav način rada kongresa najcelishodniji i da li je prihvatljiv za buduće održavanje ovakvih skupova. Obiman dnevni red Kongresa bio je sažet u pet tematskih područja i to: 1) Šumarstvo za svetske zajednice 2) Šumarstvo za ishranu 3) Šumarstvo za unapređenje zapošljavanja 4) Šumarstvo za razvoj industrije i 5) Šumarstvo u službi podizanja kvaliteta života. Za svako od ovih područja podneto je odgovarajuće uvodno izlaganje kao i referat predstavnika IUFRO, a uz svako od navedenih područja podnet je određeni broj stručnih referata. U pripremi Kongresa izrađeno je oko 30 ovakvih referata, ali je ostavljena mogućnost pojedincima i zemljama da mogu podneti tzv. »dobrovoljne referate« koji će takođe biti uvršćeni u materijale Kongresa. Računa se da je ovakvih saopštenja stiglo oko 10 puta više od predviđenih 30 stručnih referata, tako da je na Kongresu bilo preko 350 referata i saopštenja. |
| ŠUMARSKI LIST 4-6/1979 str. 56 <-- 56 --> PDF |
AKTIVNOST NAŠE DELEGACIJE Na Kongresu je učestvovala i Jugoslavenska delegacija od 10 članova. Aktivnost naše delegacije na Kongresu bila je vrlo zapažena. Jugoslavenska delegacija podnela je pet referata, a u propagandnom delu Kongresa prikazan je jedan stručno-propagandni film o radu jednog našeg preduzeća — Šumskog gazdinstva »Hrast« iz Vinkovaca, koje se nalazi u sastavu RO »Slavonska šuma«. Film je u toku rada Kongresa prikazivan više puta (u nekoliko hotela gde su bile smeštene delegacije Kongresa) i dobro je primljen od strane većine delegacija. Pojedine referate na Kongresu podneli su: 1) Prof Dr Mirko Vidaković: »Unapređenje erodivnih kraških terena«, 2) Prof Dr Dušan Mlinšek: »Analiza i procena uticaja šumarstva na životnu sredinu« 3) Prof Dr Branko Kraljić: »Značaj proširene šumsko-drvne privrede za narode i narodnosti Jugoslavije«, 4) Prof Dr Branko Kraljić — Ing Žarko Ostojić: »Glavni pokazatelji šumarstva i prerade drveta Jugoslavije (stanje i trendovi razvoja)«, 5) Dr Svetislav Damnjanović: »Uloga samoupravnih interesnih zajednica u po društvljavanju politike gazdovanja šumama u Jugoslaviji«. Prof Vidaković je u svom referatu ukazao na probleme unapređenja kraških terena u Mediteranu i na primere poboljšanja i unapređenja šuma na takvim terenima u Jugoslaviji. Kao važan faktor prirodne regeneracije šuma na kršu u Jugoslaviji, referat je istakao propise o zabrani držanja koza i o zajedničkim akcijama šumsko-privrednih organizacija i društveno-političkih zajednica. Prof. Vidakovi ć je predložio, a Kongres je usvojio, da se uspostavi čvršća saradnja između zemalja na Mediteranu gde je problem krša značajnije izražen. Preporučeno je da se ponovo ispita mogućnost formiranja odgovarajućeg tela za probleme krša u okviru FAO Komiteta za šumarstvo. 1. Prof. Dušan Mlinše k (Biotehnički fakultet Ljubljana) je bio sprečen da prisustvuje Kongresu, ali je dostavio referat pod naslovom: »Analiza i procena uticaja šumarstva na životnu sredinu«. Uz izvinjenje prof Mlinšeku, ukoliko nešto nije adekvatno interpretirano, kratak sadržaj njegovog referata bio bi: Prof Mlinšek polazi od činjenice da industralizacija nameće nov način života i da je shodno tome potrebno menjati odnos društva prema prirodnim resursima, posebno prema zelenim površinama. Što je veći stepen industrijalizacije, utoliko se u oštrijoj formi ispoljavaju negativne prateće pojave na životnu okolinu, a pre svega povećanje količine štetnih materija i raznih teško rastvorljivih otpadaka, koji sve više ugrožavaju život na zemlji. Rešenje ovog problema zahteva izuzetnu tehnologiju u industriji. Ali to nije dovoljno. Potrebno je raditi na uspostavljanju poremećene ekološke ravnoteže, u čemu je uloga šume od izuzetnog značaja. Za realizaciju ove uloge šumarstvo ima višestruki značaj: da pronalazi sopstvenu, pronaturalnu tehnologiju, da politiku gazdovanja šumama koja će biti sposobna da neutralise negativan ekološki uticaj industrijsko-ekonomskih aktivnosti, te da se samo orijentiše u pravcu veće aktivnosti koje doprinose poboljšanju životne okoline ljudi. Primarna uloga šumarstva u obezbeđenju drvne mase treba u budućnosti da ima sekundarni značaj, a primarne funkcije šumarstva treba da budu: voda i |
| ŠUMARSKI LIST 4-6/1979 str. 57 <-- 57 --> PDF |
hrana, a tek onda produkcija drveta i druge funkcije, čime šumarstvo automatski postaje integralni deo politike uređenja prostora. U cilju povećavanja pozitivnog uticaja šumarstva na životnu sredinu, autor sugeriše nekoliko pravaca delovanja. Istraživački rad treba da bude usmeren u pravcu uspešnog kombinovanja prirodnih zakona i ekonomskih zakona razvitka društva. U ovom smislu bilo bi neophodno korigovati ciljeve gospodarenja u šu marstvu, imajući pri tome na umu da je adekvantno vrednovanje svih funkcija šume prvorazredni zadatak u daljoj politici razvoja šumarstva. 2. Prof. Kraljić u svom referatu definiše pojam »proširene šumsko- d r v n e privre d e«, razgraničujući društveni i privatni sektor te opsežne oblasti. Obradu teme izvodi po ovim poglavljima i stavkama: I Šume u službi kvaliteta života: oko urbanih centara, na kršu, šume posebnih namena, šume — lovišta, šume izvori zdravlja i nadahnuća, šumarstvo »najčistija« delatnost, šuma za očuvanje slobode. II Šume i šumarstvo nadopunjuju prehranu stanovništva: šumska paša i stelja, odstrel i trovanje štetne divljači, sporedni šumski proizvodi, delovanje šume na vodni režim, mikroklimu i si. IlIŠume i proširena šumsko-drvna privreda unapređuju zaposlenje, a tim putem i životni standard stanovništva: upošljavanje uslovnih radnika, pružanje ličnih dohodaka sa socijalnim doprinosima, upošljavanje sezonski nezaposlenih uslovnih radnika i njihove uslovne radne stoke iz poljoprivrede (sela) putem domaće radinosti, te pružanje dodatnih zarada seljacima, upošljavanje novih radnika putem akumulacija, učešće statistički evidentiranog broja stalno zaposlenih iz društvenog sektora u zapošljavanju stanovništva. IV Šume i proširena šumsko-drvna privreda doprinose razvitku industrije, saobraćaja i čitave privrede zemlje: brutto pa i netto akumulacije omogućuju proširenu reprodukciju, učešće ukupnog prihoda, društvenog proizvoda i akumulacija statistički evidentiranih iz društvenog sektora, značenje brutto i neto deviza ostvarenih izvozom, odnos uvoza i izvoza te njihovo značenje u uslovima »finalizacije « prerade, značenje unutrašnje trgovine, značenje aktiviranja javnog transporta, uticanje na poljoprivredu, tekstilnu industriju, ostale delatnosti koje troše proizvode što se temelje na šumi ili pružaju svoje proizvode i usluge delatnostima što se temelje na šumi te stvaranje i uzrokovanje dela nacionalnog dohotka u zemlji, zadovoljavanje domaće potrošnje, delovanje zaštitnih šuma, specijalni efekti šuma, trošenje relativno malih akumulacija i deviza, a relativno veliki doprinos zapošljavanju i masi ličnih dohodaka u zemlji, stalan intenzivan rast koristi koje se temelje na šumama, ali tendencija opadanja mnogih relativnih pokazatelja međuoblasnih odnosa. 3. Kr a 1 j ić-0 s t o j i ć: Na osnovu prezentiranih statističkih podataka o indeksima rasta proizvodnje, društvenog proizvoda, izvoza i drugih pokazatelja, autori izvode zaključak da je Jugoslavija u posleratnom razvoju ostvarila intenzivan rast privrednog razvitka. Ona je od veoma nerazvijene zemlje prerasla u srednje razvijenu zemlju koja se sve uspešnije uključuje u međunarodnu razmenu. Statistički podaci pokazuju da su pozitivni procesi prisutni i u šumars t v u: — sve šume privrednog karaktera su uređene, — sve faze rada u eksploataciji šuma su u velikoj meri mehanizovane, |
| ŠUMARSKI LIST 4-6/1979 str. 58 <-- 58 --> PDF |
— sve stručne poslove obavljaju stručnjaci s odgovarajućim stručnim kvalifikacijama, itd. U preradi drveta konstantno raste obim proizvodnje, a kvalitet proizvoda je već dostigao zavidan nivo. Najviše stope rasta su u proizvodnji namještaja, drvnih ploča, celuloze i papira. 4. U uvodnom delu svog referata Svetislav Damjanovi ć daje osnovne podatke o zemlji, stanovništvu, društveno-političkom sistemu, kao i opšte podatke o šumarstvu i njegovoj ulozi u privredi i spoljno-trgovinskoj razmeni. Posle opštih podataka daje se kratak istorijat začeća i evolucije ideje samoupravljanja i pregled osnovnih komponenata samoupravnog sistema: društveno vlasništvo na sredstvima za proizvodnju i prirodnim resursima, samoupravljanje kao poseban vid demokratije, udruživanje rada i sredstava, kombinovanje planskog i tržišnog sistema u privredi i društveno planiranje. U narednom poglavlju autor definiše mesto i ulogu šume i šumarstva u sklopu samoupravnog sistema i opisuje osnovne institucije za upravljanje i reprodukciju šuma i njihovo funkcionisanje u sklopu sisema. Centralno mesto u referatu zauzima deo koji se odnosi na samoupravne zajednice u šumarstvu. Pošto je izložio status organizovanosti SlZ-a, autor prelazi na izlaganje o ciljevima i zadacima ovih zajednica, daje njihov sastav i metode rada što ilustruje primerom SlZ-e za region Ljubljane. U analizi sredstava za rad SlZ-a u šumarstvu autor ukazuje na različita rešenja, po republikama i pokrajinama, kao ilustraciju prirodnih i društveno-ekonomskih specifičnosti i bogatstva inicijativa. Najzad, u završnom delu autor izlaže iskustva, probleme i perspektive u razvoju samoupravnih interesnih zajednica u šumarstvu. On ističe da prvi rezultati ukazuju da uvođenje samoupravljanja u šumarstvu menja društveni status šuma i šumarstva u pravcu dalje demokratizacije upravljanja šumskim resursima. U samoupravnom sistemu šume postaju sve manje objekti manipulisanja otuđenih društvenih super-struktura, a sve više briga onih kojima one služe — tj. radnih ljudi i građana. Samoupravni pristup šumarstvu u okviru jugoslavenskog samoupravnog društva pretpostavlja novi društveni status šumskih resursa i nove odnose između šumarstva i društva koji će odražavati ne samo rastuće društvene potrebe u odnosu na šume već i rastuće mogućnosti društava da striktno primeni ekološki zdrav i ekonomski nužan princip reciprociteta u duhu osnovnog gesla Kongresa »Šume za narod«. AKTIVNOST ZEMLJE DOMAĆINA Zemlja domaćin — Indonezija dala je izuzetan značaj Kongresu. Kongres je otvorio lično predsednik Indonezije Suhart o i tom prilikom održao prigodan govor istakavši veliki značaj koji ima šumarstvo za čitavo čovečanstvo, a posebno za privredu nekih zemalja u razvoju. Za Republiku Indoneziju, na sadašnjem stepenu razvoja, šumarstvo ima veliki značaj, a u budućnosti će ovaj značaj još više porasti. Predsednik Republike Indonezije lično je primio sve šefove delegacija i zadržao se sa njima u jednočasovnom razgovoru, a potom je razgledao sav izložbeni prostor Kongresa u kome su izložena dostignuća u kompleksu drveta čitavog sveta. Ovu izložbu je inače otvorila supruga predsednika Republike Indonezije. 184 |
| ŠUMARSKI LIST 4-6/1979 str. 59 <-- 59 --> PDF |
Potpredsednik Republike Indonezije i ministar spoljnih poslova Adam Mali k prisustvovao je čitav jedan dan radu Kongresa, a održao je i zapažen referat o ulozi šumarstva u razvoju privrede zemalja u razvoju, sa posebnim naglaskom na ulogu šumarstva u zemljama tropskog područja. On je podržao parolu pod kojom se održava Kongres, ali je podvukao i potrebu da i narod oduži svoj dug prema šumi. U toku rada Kongresa predstavnici svih zemalja učesnica zasadili su drvo u specijalnoj park-šumi koja je u blizini Džakarte podignuta u čast VIII Svetskog šumarskog kongresa. Pri tome, nije bitno to što su sve delegacije zasadile određeni broj stabala u ovoj park-šumi, koliko je značajno da su šumari Džakarate u čast Kongresa podigli značajnu park-šum u u blizini grada, koja će ostati kao večni i najlepši spomenik ovom Kongresu. To je, istovremeno, ne potcenjujući brojne zaključke i preporuke koje su sadržane u njegovim dokumentima i koji će, nema sumnje, imati značajnijeg odraza na razvoj šumarstva, a posebno šumarstva u zemljama tropskog područja. Šumarstvo u Indoneziji ima veliki značaj za dalji razvoj privrede ove zemlje. Područje Indonezije je područje ekstenzivnog tvrdog drveta u regionu tropske klime i kao takvo ima značajnu ulogu u svetskom šumarstvu. Po šumovitosti Indonezija je peta zemlja sveta, baš kao i po broju stanovništva (oko 140 miliona stanovnika). Šumarstvo se ubraja među tri osnovna prirodna bogatstva ove mnogoostrvske zemlje centralnog arhipelaga (Indonezija ima preko 13.000 ostrva). Pored šumarstva, u osnovna bogatstva zemlje ubrajaju se još rudarstvo i poljoprivreda. Bogatstvo vegetacije uslovljeno je velikom vlagom i klimom u celini, jer indonežanski arhipelag spada u regione sa najvećom količinom vodenog taloga na svetu (planinski regioni imaju prosečne padavine iznad 3000 mm). Interesantno je istaći da su ovde poljoprivreda i šumarstvo višestruko isprepleteni. Veoma značajni proizvodi za ishranu stanovništva (plodovi, ulje i si.) dobijaju se od šumskog drveća i gazdovanje njima nalazi se u oblasti rada šumarstva. Indonežanski šumari izneli su veći broj primera pojedinih vrsta šumskog drveća čiji se delovi upotrebljavaju za ishranu stanovništva i u prehrani stoke. Ilustracije radi, naveden je, pored ostalih, primer dodavanja uljanog mleka, dobijenog iz drveća Shorea Stereoptera, hrani za svinje, pri čemu je ustanovljeno povećanje prinosa mesa za IO3/». Ukazano je na veliki značaj korišćenja šumskog drveća za prehranu stanovništva u gusto naseljenim i zaostalim predelima na ostrvu Javi. Na drugim područjima iznet je primer jednog pilot-projekta uzgoja šumskih vrsta drveća sa rižom i bananama. Mada su uslovi rada vrlo različiti bilo bi korisno da razvijene zemlje pruže stečena iskustva, kako bi se izbegle negativne posledice pri ovakvom načinu rada. Navedeni primeri i čitav niz sličnih primera iz zemalja tropskog područja znatno doprinose da se bolje shvati pod kojom je Kongres održan »šuma za narod«. Ipak, dobija se utisak da se mešovitom šumsko-poljskom gospodarenju prilazi dosta stihijno, bez kritičkog sagledavanja iskustva i pređenog puta razvijenih zemalja među kojima je značajno i jugoslavensko iskustvo. Za vreme trajanja kao i posle završetka rada Kongresa delegacijama je omogućeno da se upoznaju sa dostignućima razvoja u šumarstvu i drvnoj industriji |
| ŠUMARSKI LIST 4-6/1979 str. 60 <-- 60 --> PDF |
Indonezije. Obzirom da se naša delegacija odmah po završetku rada Kongresa vratila u zemlju, u toku rada Kongresa, posetili smo Institut za šumarstvo u Bogoru (nedaleko od Džakarte) kao i neke park-šume u blizini Balija. U Bogoru smo posetili park-šumu koja po mnogim karakteristikama, naročito po bogatstvu nekih tropskih vrsta drveća, spada među najveće rezervate ove vrste u svetu. NEKE ZNAČAJNIJE PORUKE IZ KONGRESNE DEKLARACIJE Kongresno geslo VIII Svetskog šumarskog kongresa: »Šume za narod« i pored toga što je potpuno odgovaralo svemu onome što je na Kongresu rečeno, zaključeno i preporučeno i što je najbolje odgovaralo podneblju i vremenu u kome je Kongres održan, nije se mnogo razlikovalo od osnovne teme pod kojom je držan predhodni VII Svetski šumarski kongres, a koja je glasila: »Šume i društvenoekonomski razvoj«. Vremenski period između dva kongresa nije negirao nikakve društvene, ekonomske ili područne aspekte šuma i razvoja šumske industrije, već je dublje ispitivao kako ovi aspekti deluju na individualno ljudsko biće. Kongres je naglasio da dobra i usluge koje pružaju šume podjednako trebaju svi ljudi sveta bez obzira da li žive na selu ili u gradu, u tropima ili zonama umerene klime, da li nastanjuju krajeve bogate šumom ili bez šuma, pustinje, tundre. Život i kulturni standard čovečanstva mogu se održavati odgovarajućim svetskim šumama koje treba negovati i pažljivo čuvati. Kongres je, prema tome, zaključio da su šume sveta za ljude, za sve ljude bez obzira na geografsku dužinu i širinu, na dohodak, doba ili rod, religiju ili boju političke granice. Od prošlog kongresa stanovništvo je poraslo za preko 400 miliona ljudi. Iako se neke države trude da obnavljaju šume, svetski fond šuma se smanjio do alarmantnih granica. Krčenja za poljoprivredu, požari, izmena kultivacije, prekomerna eksploatacija, nezakonita seča, sve je to uzelo svoj danak, a nažalost najviše u Jugoistočnoj Aziji (u kojoj je Kongres održan). Rezultat je da sve više ljudi zavisi od sve manje šuma. Kongres je ustanovio da je na vlade svih zemalja pala velika obaveza da, preko svojih nadležnih organa za šumarstvo, brinu o svakom hektaru šume, kako bi one bile što korisnije za sve ljude. Isto tako, zaključeno je da treba utvrditi praktične i realne pokazatelje o trendovima razvoja šumarstva, koji bi mogli korisno poslužiti svim nacionalnim organima za šumarstvo. Kongres je podvukao da je u nekim zemljama, koje su poboljšale gazdovanje šumama, došlo do povećanja produktivnosti i poboljšanja kvaliteta, što je bitno s obzirom na zahteve koje će svet postaviti ovoj grani. Nažalost, ovo se ne odnosi na tropske šume koje su teritorijalno smanjene i čiji je kvalitet ugrožen. Pri masovnim sečama, odnosno eksploataciji, najčešće su stradala najkvalitetnija stabla, pa je tako površina pod šumama nezakonskom sečom postala ne samo manja, već je i kvalitet šume uveliko degradiran. Kongres je, nadalje, ustanovio da ovakva situacija ističe druge probleme sa kojima se treba suočiti u borbi da se pronađe put za što efikasniju zaštitu šuma i puno intenzivniju harmoniju sa ljudima koji žive u šumama ili blizu njih. Kongres je zaključio da su šumska područja još uvek velika, da što se tiče ukupne vegetacije zauzimaju najveći deo, da su potencijali za daljnje uzgajanje i proizvodnju, kao i širenje, ogromni. Kongres je vrlo ozbijno apelovao na sve vlade |
| ŠUMARSKI LIST 4-6/1979 str. 61 <-- 61 --> PDF |
da hitno postave praktične i realne smernice kako to sve izvesti, a naročito na vlade onih zemalja gde su ovi procesi najizraženiji, i da preduzmu efikasne mere zaštite i očuvanja šuma, te da ako to ne učine vrlo brzo — šume u budućnosti neće biti u mogućnosti da daju svoj puni doprinos čovečanstvu. Svi dosadašnji kongresi govorili su o raznovrsnim dobrobitima koje nam šuma pruža. Budući da smo svesni da se svakog dana rodi 70 miliona ljudi i da znamo da milioni umiru od gladi i slabe ishranjenosti, Kongres je raspravio i ulogu šumskih površina u omogućavanju otvaranja novih poljoprivrednih površina. Na Kongresu su razmatrani ovi efekti koje daju šume koje se nalaze na dobrom terenu i koje se održavaju po stalnom režimu — čuvanje tla, sprečavanje erozije tla, regulacija rečnih tokova, smanjenje poplava i redovno snabdjevanje vodom za napajanje agrarnih površina; sprečavanje peščanih nanosa i početaka stvaranja pustinja; snabdjevanje samo neophodno potrebne građe za građevinarstvo i seoska gazdinstva; obezbeđenje skloništa od sunca i vetra za stoku, pašnjaka i plodova; meliorizacija lokalnih klimatskih uslova na sve moguće načine. U planinskim i brdovitim krajevima šume su osnovna napredovanja useva i pašnjaka u dolinama; šumske površine i zaštitni šumski pojasevi među usevima i pašnjacima su podjednako važni u postizanju željenih uzgojnih površina. Nadležni organi za šumarstvo uvek su bili svesni ove uloge podržavanja poljoprivrede. Kongres je potvrdio ovo saznanje i požurio učesnike na nove hitne napore da se ovaj indirektni način zadrži u osiguranju i povećanju proizvodnje hrane. Kongres je zaključio da ovakvo indirektno delovanje šuma na proizvodnju hrane nije dovoljno. Preporučeno je kompleksno iskorišćavanje šuma. To se može obaviti na više načina: uzgojem voćaka, oraha i plodova za stočnu hranu mešajući ove biljke sa drvećem, kao zaštitni pojasevi u slučaju požara, kao zaštitni pojasevi u pogledu klime i kao šumski pojasevi i seoske šume; čuvanjem rezervata prirodnih šuma u cilju obezbeđenja proteinske hrane od divljih životinja; uzgojem određenih vrsta stoke (domaće) u obnovljenim šumama, poboljšanjem i proširenjem raznih tehnika za uzgoj prehrambenih proizvoda kao deo faze obnavljanja i stvaranja novih šumskih površina; uzgojem drveća koje daje građevinski materijal zajedno sa plantažama za snabdevanje hranom (npr. palmino ulje i kokos) i na mnoge načine kombinujući šumsku i prehrambenu proizvodnju na istom području. Na tom području potrebna su daljnja istraživanja i kultiviranja novih biljaka. ŽARKO OSTOJIC dipl. ing šum. Savezni komitet za poljoprivredu Beograd rm |