DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1980 str. 11 <-- 11 --> PDF |
Sum. list 104:461 - 1980. RAST BILJAKA CRNOG BORA (Pinus nigra var. austriaca Asch, et Gr.) I BRUCIJSKOG BORA (Pinus brutia Ten.) PREMA UPOTREBLJENIM SJETVENIM SUPSTRATIMA I MINERALNIM GNOJIVIMA Dr NIKOLA KOMLENOVIĆ, Mr PETAR RASTOVSKI, Šumarski institut, Jastrebarsko i ĐURO MARKOJA, dipl. inž. šum. Šumarija Buje SAŽETAK. U radu se iznose rezultati istraživanja uspijevanjajednogodišnjih biljaka crnog i brucijskog bora na tresetu iz Bos. Grahova i dva tipa treseta iz Poljske. Na sva tri testirana sjetvena supstrata mogu se proizvesti kvalitetne biljke proučavanih vrsta ali samo uz odgovarajuću ishranu. Treset iz Bos. Grahova zahtijeva primjenu dušika, fosfora i kalija, a za treset iz Poljskeniže reakcije neophodno je pored NPK hraniva primijeniti i odgovarajuću količinu kalcija* UVOD U najnovije vrijeme u SR Hrvatskoj se intenzivno radi na pokretanju i organiziranju društvene akcije pošumljavanja. Izrađeni su planovi prema kojima se u narednom petogodišnjem razdoblju predviđa pošumiti oko 75 000 hektara neobraslih šumskih i vanšumskih površina. To zahtijeva velike količine kvalitetnog sadnog materijala, u prvom redu sadnica četinjača. Kod nas se uzgoj klijanaca četinjača sve više provodi na posebnim supstratima (PINTARIĆ, 1966; KOMLENOVIĆ, 1967, 1969; DOKUS, 1969; KOMLENOVIC i NEDOVIĆ, 1979; RASTOVSKI, 1979. i dr.). Slični supstrati osnova su i proizvodnje biljaka s obloženim korijenovim sistemom (ANTIĆ i MANČIĆ, 1973, 1978; ARSOVSKI, 1977; POPOVSKI i LEVKOVA, 1977. i dr.). Iako raspolažemo s određenim iskustvima na tom području postoje mnogi neriješeni problemi. Malo se zna o podesnosti domaćih i stranih treseta kao osnovnih supstrata za uzgoj šumskih biljaka, a još manje o mogućnosti reguliranja njihovih biljnohranidbenih svojstava (ANTIĆ i MANČIĆ, 1977; KOMLENOVIĆ i NEDOVIĆ, 1979). Posebno se to odnosi na proizvodnju sadnica u priobalnom području. * Financijsku pomoć za istraživanja osigurali su Šumarije Buje i SIZ IV za znanstveni rad SRH. |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1980 str. 12 <-- 12 --> PDF |
U ovom se radu iznose neki rezultati naših istraživanja podesnosti treseta iz Bosanskog Grahova i Poljske za proizvodnju sadnica crnog i brucijskog bora. Proučavanja su bila prvenstveno usmjerena na mogućnost popravki ovih supstrata primjenom mineralnih gnojiva. MATERIJAL I METODE RADA Cjelokupni eksperimentalni rad proveden je u rasadniku Šumarije Buje u Frančeskiji. Kao sjetveni supstrat za proizvodnju sadnica crnog i brucijskog bora upotrebljena su dva tipa treseta iz Poljske (s nižom i višom reakcijom) te treset iz Bos. Grahova. Njihova osnovna kemijska svojstva prikazana su u rezultatima istraživanja. Tresetom su punjeni paper-pot lončići u koje je u mjesecu ožujku zasijano sjeme crnog i brucijskog bora. Promjer lončića iznosio je 3,8 cm, dubina 7,5 cm. U jednom sanduku bilo ih je 336. U svaki lončić stavljane su po dvije borove sjemenke. Umjesto paper-pot lončića mogao se je primijeniti i neki drugi sistem za proizvodnju sadnica na posebnim supstratima. Dušik je apliciran u obliku amonijeva nitrata (50 g/m2 ukupno), fosfor kao superfosfat (225 g/m2 ukupno), a kalij kao kalijev sulfat (75 g/m2 ukupno). Dušik i kalij dodavani su u četiri navrata tijekom vegetacijske sezone, a fosfor kod punjenja lončića supstratima te pri posljednjem prihranjivanju. Kod pripreme supstrata primijenjena je i trećina ukupne količine kalija. Registracija rasta biljaka provedena je u jesen iste godine. Tada su uzeti i uzorci biljaka i supstrata za laboratorijska istraživanja. Dušik u biljnom materijalu određen je metodom Kjeldahla, fosfor kolorimetrijski, kalij i kalcij plamen fotometrijski, a ostali elementi metodom automske absorpcije. REZULTATI ISTRAŽIVANJA S DISKUSIJOM U tablici 1. iznose se podaci o visinama i promjerima biljaka, a u slijedećoj (Tab. 2) i na slici 1. podaci o prosječnoj suhoj tvari. Tijekom prvih osam mjeseci biljke brucijskog bora u svim tretiranjima pokazivale su intenzivniji visinski rast, dok su promjeri biljaka crnog bora bili u većini slučajeva veći. Crni bor je imao snažniji korjenov sistem, a brucijski bor veću masu iglica, pa se sadržaj ukupne suhe tvari u prosjeku nije bitnije razlikovao. Određene razlike s obzirom na produciranu biomase ipak se zapažuju kod pojedinih tretiranja. Iz prikazanih rezultata zapaža se da je primjena različitog treseta kao sjetvenog supstrata značajno utjecala na veličinu biljaka crnog i brucijskog bora. Postignuti rezultati također jasno pokazuju da se kvalitetne biljke ne mogu proizvesti na istraživanim supstratima bez odgovarajuće primjene mineralnih gnojiva. To posebno vrijedi za treset iz Poljske. Tako su, npr., biljke obje vrste kada su uzgojene bez mineralnih gnojiva na tresetu iz Poljske s višom reakcijom imale najmanje visine i promjere, a time i prosječni sadržaj suhe tvari. Kada su primijenjena NPK-hraniva na ovom je tresetu uzgojen velik broj biljaka koje u pogledu kvalitete nisu zaostajale za biljkama uzgojenim na ostala dva treseta. Naši rezultati pokazali su, da se dobri rezultati mogu postići samo onda ako se apliciraju sva tri proučavana hraniva (dušik, fosfor i kalij). Izostavljanje bilo kog od njih rezultira se u sporijem rastu biljaka i pojavi drugih vizuelnih simptoma njegovog |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1980 str. 13 <-- 13 --> PDF |
nedostatka. Kao što smo već ranije utvrdili u našim istraživanjima s biljkama običnog bora i obične smreke na tresetu iz Bos. Grahova (KOMLENOVIĆ i NEDOVIĆ, 1979) i u ovom je pokusu najjače negativno djelovanje pokazalo izostavljanje aplikacije fosfora. Ovo hranivo ispoljilo je najjače fertilizaciono djelovanje i kod uzgoja crnog bora na tresetu iz Poljske. Međutim, za brucijski bor na ovom supstratu bila je važnija primjena dušika i kalija. Općenito uzevši aplikacijom dušika i kalija postignuti su približno isti efekti. g/20 biljaka THESET 12 BOSANSKOG CRAHOVA n.or D Brucijski bor NP NK k"P NPK TRETMAN g/ZO biljaka 17,0l* TRESET IZ POLJSKE pH 4,5 pH 6,5 rJL SL.I. PROSJEČNI SADRŽAJ SUHE TVARI Izneseni rezultati ne daju, međutim, pravu sliku o podesnosti istraživanih supstrata za proizvodnju sadnica crnog i brucijskog bora, a niti realnu sliku o djelovanju primijenjenih hraniva jer su u tablicama 1 i 2, te na slici 1. prikazane prosječne vrijednosti. Odavde se ne vidi da je na tresetu iz Poljske s nižom reakcijom došlo do masovnog odumiranja mladih klijanaca, u prvom redu u tretiranjima s apliciranim biljnim hranivima. To se |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1980 str. 14 <-- 14 --> PDF |
može objasniti snižavanjem već i onako kisele reakcije ovog treseta i potenciranjem debalansa u ishrani kalcijem. Smajenjem broja biljaka (Tab. 3) po jedinici površine smanjena je i njihova konkurencija i poboljšani uvjeti za ishranu. Zato se biljke uzgojene na ovom tresetu nisu niti značajnije razlikovale od biljaka proizvedenih na ostala dva istraživana treseta. Na to su vjerojatno utjecale i značajnije količine kalcija koje su aplicirane kroz intenzivna navlaživanja tijekom vegetacije. Iz tog razloga ni koncentracije ovog hraniva u iglicama nisu u momentu provedbe analiza bile jako niske (Tab. 5 i 6). Tada se nisu mogli zapaziti niti vizuelni simptomi nedostatka kalcija. 9/ TRESET IZ B0SANSK0S CRAHQVA 640 750 Q crni bor I ) Brucijski bo 600 450 300 210 O NP NU KP NPK TRETMAN II 750 600 450 300 150 30 dDL 0 NP NK KP NPK TRETMAN 0 NP* SL.2. SADRŽAJ SUHE TVARI PO JEDINICI POVRŠINE Možda nam najrealniju sliku o podenosti upotrebljenih supstrata za uzgoj biljaka proučavanih vrsta, kao i o djelovanju primijenjene gnojidbe daju podaci o proizvedenoj biomasi po jedinici površine (si. 2). Odavde jasno |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1980 str. 15 <-- 15 --> PDF |
proizlazi da treset iz Poljske s nižom reakcijom nije podesan za uzgoj biljaka crnog i brucijskog bora, ako mu se pored NPK — gnojiva ne doda i određena količina kalcija. Tablica 1 Prosječne visine i promjeri biljaka Visina Promjer Supstrat Tretiranje — mm — mm Crni Brucijski Crni Brucijski bor bor bor bor Treset iz: Bos. Grahova — THS Ü 44.76 59.47 1.02 1.00 NP 46.41 95.19 1.52 1.54 NK 43.66 75.60 1.37 1.34 PK 78.52 110.60 1.63 1.63 NPK 83.27 150.66 1.59 1.91 LSD 5 % 19.25 16.98 0.21 0.14 LSD 1 % 27.02 23.84 0.29 0,20 Treset iz: Poljske s nižom reakcijom 0 37.45 38.14 1.08 0.95 NP 44.95 71.05 1.51 1.57 NK 41.18 52.26 1.39 1.22 PK 45.76 63.95 1.48 1.41 NPK 65.55 93.48 2.20 1.72 Treset iz: Poljske s višom reakcijom 0 40.55 50.38 0.79 0.70 NPK 90.87 154.91 1.93 1.92 LSD 5 % 11.70 13.41 0.13 0.17 LSD 1 % 16.40 18.82 0.18 0.24 Mali broj biljaka uzgojen je i na teresetu iz Poljske s višom reakcijom ako nisu primijenjena odgovarajuća biljna hraniva. Primjena mineralnih gnojiva utjecala je i na promjene kemijskog sastava proučavanih supstrata. Gnojidba fosforom i kalijem snažno je djelovala na porast njihovog sadržaja u tresetu. U tretiranjima s dušičnim gnojivom došlo je do laganog sniženja reakcije supstrata. Treset iz Poljske sadrži daleko manje dušika pa je logično i njegovo veće fertilizacijsko djelovanje na ovom tresetu. |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1980 str. 16 <-- 16 --> PDF |
Prosječna količina suhe tvari (g/20 biljaka) Tablica 2 Vrsta biljaka Tretiranje StabloDi o b i Korijen ljk e Iglice P. nigra 0 Grahovo 0,88 2,28 2,40 „ „ NP NK „ ,, 1,55 1,31 3,55 2,80 3,70 3,29 „ PK ,, 1,66 3,70 3,85 ,, NPK ,, 3,10 3,66 6,88 P. nigra 0 Poljski s nižom reakcijom 0,55 1,82 1,66 rt NP ,, 1,49 3,40 3,41 ,, ,, NK PK „ ,, 0,63 1,14 2,64 2,94 2,08 3,34 ,, NPK ,, 2,34 3,78 8,80 „ 0 Poljski s višom reakcijom 0,39 1,35 1,03 NPK 3,60 4,30 6,34 P. brutia 0 Grahovo 0,66 1,32 2,32 NP 2,32 2,50 7,62 n NK ,, 0,96 1,55 2,82 ,, PK 2,46 4,02 7,98 „ P. brutia NPK 0 ,, Poljski s nižom 4,62 2,84 8,92 reakcijom 0,50 1,22 1,58 NP 1,90 3,22 7,64 NK 1,43 3,62 5,94 PK ,, 1,24 1,98 3,82 ,, NPK „ 2,68 4,16 9,76 0 Poljski s višom „ NPK reakcijom ,, 0,44 4,86 1,25 3,56 1,37 7,92 Broj u; ugojenih biljaka po jedinici površine (kom/sanduk) Supstrat Tretiranje P. nigra P. Bos. Grahovo 0 421 NP 378 NK 277 KP 339 NPK 397 Treset iz Pol j ske s višom reakcijom 0 474 NP 324 NK 199 KP 266 NPK 81 Treset iz Poljske s višom reakcijom 0 139 NPK 352 Zajedno 5,56 8,80 7,40 9,21 13,64 4,03 8,30 5,35 7,42 14,92 2,77 14,24 4,30 12,44 5,33 14,46 16,38 3,30 12,76 10,99 7,04 16,60 3,06 16,34 Tablica 3 brutia 356 323 320 298 303 219 85 211 183 79 139 382 |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1980 str. 17 <-- 17 --> PDF |
Neka kemijska svojstva supstrata Tablica 4 Supstrat ´c «i pH H2 0 n-KCl Al P2 o 5 K 2 0 N °/o Organska tvar uH mg/100 g Treset iz Bos. Grahova 0 6.6 5.9 6.1 6.6 2.34 65 NP 6.5 5.8 147.5 9.0 2.34 62 NK 6.5 5.8 6.7 73.2 2.26 61 KP 6.8 6.0 155.5 39.4 2.29 69 NPK 6.4 5.7 123.6 43.8 3.27 67 Treset iz Poljske s nižom reakcijom 0 4.6 3.9 8.4 14.4 0.71 67 NP 4.7 3.9 126.0 13.8 0.60 67 NK 4.5 3.9 10.6 87.6 0.71 70 KP 5.1 3.9 114.0 31.2 0.69 68 NPK 4.5 3.8 119.0 40.2 0.62 72 Treset iz Poljske s višom reakcijom 0 5.4 4.3 7.0 13.8 0.48 71 NPK 5.1 4.3 84.3 27.6 0.76 71 Primjena mineralnih gnojiva utjecala je i na stanje ishrane biljaka (Tab. 5 i 6). Kod biljaka uzgajanih na tresetu iz Poljske, posebno brucijskog bora, utvrđene su najniže koncentracije dušika. To je u skladu s njegovim niskim sadržajem u ovom tresetu i izraženom reakcijom biljaka na njegovu primjenu. Gnojidba pojedinim hranivom odrazila se je u porastu odgovarajuće koncentracije u iglicama. Razumljiv je podatak i niski sadržaj kalcija kod biljaka uzgajanih na tresetu iz Poljske koji je imao nižu reakciju. Ove su se vrijednosti vjerojatno dosta povećale zbog značajnih količina ovog hraniva koje su dodane kroz navlaživanje. Izostajanje pojedinog hraniva iz gnojidbe odražavalo se je kod oba treseta u pojavi vrlo izraženih vizuelnih simptoma, karakterističnih za nedostatak dotičnog hraniva. Pored sporijeg rasta biljaka nedostatak dušika očitovao se je i u manjoj veličini i žutozelenoj boji iglica. Na tretiranjima bez fosfora biljke su imale tamniju boju, a na iglicama se je pojavilo ljubičasto obojenje. Nedostatak kalija karakteriziralo je zlatno žuto obojenje vrhova iglica. Oni kasnije mogu posmeđiti. i odumrijeti. Na tresetu iz Poljske s nižom reakcijom uočavali su se simptomi nedostatka kalcija — odumiranje korijenovog sistema kod mladih klijanaca te sušenje vršnih izbojaka. Ovaj drugi simptom posebno je bio karakterističan za čempres u redovnoj proizvodnji. Zbog tog i svega naprijed iznesenog treset iz Poljske s nižom reakcijom pokazao se nepodesnim za uzgoj biljaka crnog i brucijskog bora ako se ne neutralizira. Treset iz Bos. Grahova može poslužiti za uzgoj biljaka proučavanih vrsta. Njegova osnovna nepovoljna svojstva bila su podložnost zakorovljavanju, te otežano manipuliranje zbog veće vlažnosti. On je često sadržavao i znatnije količine anorganskog ostatka koje smo mehanički odstranili, pa te primjese nisu značajno utjecale na rezultate naših analiza. |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1980 str. 18 <-- 18 --> PDF |
Kada bi se spomenuti nedostaci ovog treseta otkionili njegova vrijednost kao supstrata za uzgoj biljaka znatno bi se povećala. Kako smo već istakli, vrlo kvalitetne biljke proučavanih vrsta mogli smo uzgojiti na tresetu iz Poljske s višom reakcijom, ako se primijene odgovarajuća mineralna gnojiva. Koncentracija hraniva u iglicama crnog bora Tablica 5 Sadržaj Tretiranje N P 2 0 3 K 2 0 CaO Mg Fe Zn Mn % ppm Treset iz Bos. Grahova — HTS O 1.79 0.336 0,56 1.42 0.296 210 130 92 NP 1.54 0.560 0.44 1.94 0.320 290 135 96 NK 1.87 0.296 1.28 1.32 0.160 210 130 80 PK 1.29 0.600 1.36 1.40 0.172 230 70 112 NPK 1.51 0.520 1.28 1.12 0.196 200 80 92 Treset iz Poljske s nižom reakcijom 0 NP 1.00 2.03 0.200 0.640 0.40 0.56 0.53 0.64 0.326 0.440 190 160 190 130 60 102 NK 1.51 0.216 0.94 0.68 0.236 160 190 80 PK 1.14 0.840 1.60 0.86 0.348 90 205 88 NPK 1.51 0.520 1.29 0.92 0.196 200 80 92 Treset iz Poljske s višom rekreacijom 0 NPK 1.19 1.50 0.296 0.480 0.60 1.36 0.80 0.90 0.352 0.229 120 110 120 120 156 164 Koncentracija hranivE i u iglicama brucijskog bora Tablica 6 Sadržaj Supstrat Tretiranje N P 20 5 K20 CaO Mg Fe Zn Mn °/o ppm Treset iz Bos. Grahova — HTS 0 1.44 0.320 0.52 1.18 0.328 170 75 130 NP 1.64 0.840 0.44 1.24 0.364 160 70 88 NK 1.67 0.240 1.08 0.80 0.160 220 80 122 KP 1.39 0.800 1.52 0.96 0.240 160 60 80 NPK 1.49 0.840 1.64 0.92 0.256 160 50 54 Treset iz Poljske s nižom reakcijom 0 0.86 0.216 0.56 0.38 0.280 80 75 60 NP 1.57 1.160 0.44 0.64 0.420 140 80 80 NK 1.19 0.240 1.46 0.66 0.264 90 90 72 KP 1.00 1.440 2.16 0.48 0.320 110 115 92 NPK 1.16 1.800 2.06 0.42 0.240 120 90 54 Treset iz Poljske i višom reakcijom 0 0.89 0.264 0.70 0.50 0.328 130 70 132 NPK 1.09 0.760 1.70 0.74 0.236 140 80 114 |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1980 str. 19 <-- 19 --> PDF |
ZAKLJUČCI Na osnovu rezultata istraživanja podesnosti treseta iz Bosanskog Grahova te dva tipa treseta iz Poljske za proizvodnju jednogodišnjih sadnica crnog i brucijskog bora, zapaža se slijedeće: Primijenjeni treseti mogu poslužiti kao supstrati za proizvodnju kvalitetnih sadnica proučavanih vrsta, ali samo uz odgovarajuću ishranu. Jednogodišnje biljke crnog bora razvijale su snažniji korijenov sistem i brže rasle u debljinu, dok je brucijski bor imao intenzivniji visinski rast i producirao veću masu iglica. S obzirom na ukupnu biomasu, proučavane se vrste nisu značajnije razlikovale. Od istraživanih hraniva najjače djelovanje pokazivala je primjena fosfora kod uzgoja obje vrste na tresetu iz Bosanskog Grahova, te uzgoju crnog bora na tresetu iz Poljske. Biljke brucijskog bora, uzgajane na tresetu iz Poljske, jače su reagirale na dodavanje dušika i kalija. Upotreba treseta iz Bosanskog Grahova za proizvodnju šumskih sadnica s obloženim korijenovim sistemom, zahtijeva njegovu bolju homogenizaciju i smanjenje sadržaja vlage. Daljnja istraživanja treba prvenstveno proširiti na druge vrste drveća, reguliranje reakcije supstrata, doze i tehniku primjene mineralnih gnojiva, te ishranu mikroelementima. LITERATURA 1. Aldhous , J. R. (1962): Survey of Dunemann seed-beds in Great Britain. Quart. Journ of Forestry, Vol. LVI, No 3. 2. Antic , M. et al. (1966): Geneza i osobine treseta Livanjskog polja (Ždralovac), tehnologija i ekonomika tresetnih đubriva. Dokumentacija Instituta za šumarstvo i drvnu industriju. Beograd. 3. A n t i ć, M., M a n č i ć, A. (1978): Uporedne karakteristike treseta i drugih supstrata značajnih za kontenjnersku proizvodnju šumskih sadnica. Jugoslavenski poljoprivredno šumarski centar, Beograd. 4. Arsovsk i (1977): Proizvodnja šumskih sadnica u novom tipu kasete »Jukosad « u Kumanovu. Jugoslavenski poljoprivredno šumski centar, Beograd 5. Baule , H., F r i c k e r, C. (1967): Die Düngung von Waldbäumen, München, Basel, Wien. 6. Dokus , A. (1969): Uzgoj biljaka četinjača na iglicama obične smreke. Radovi br. 2 Jug. instituta za četinjače, Jastrebarsko. 7. Komlenović , N.: (1969): Neki rezultati primjene mineralnih gnojiva kod uzgoja sadnica četinjača na posebnim supstratima. Radovi br. 2 Jugoslav, instituta za četinjače, Jastrebarsko. 8. Komlenović, N., Nedović, V. (1979): Uspijevanje biljaka običnog bora (Pinus silvestris L.) i obične smreke (Picea abies Karst.) s obzirom na neka svojstva supstrata. Drugi kongres ekologa Jugoslavije, Zagreb. 9. Pintarić , K. (1966): Uzgoj šumskih sadnica na gredicama četina. Narodni šumar XX, No 1 — 2. 469 |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1980 str. 20 <-- 20 --> PDF |
10. Popovski, P., Lev kova, P. (1977): Rezltati četverogodišnje proizvodnje i pošumljivanja paperpot sadnicama u SR Makedoniji 1974 — 77. Jugoslavenski poljoprivredno šumski centar, Beograd. 11. Puustjärvi , V., (1977): Peat and its use in hortikulture, Helsinki. 12. Ras tov ski, P. (1979): Utjecaj N, P i K hraniva na rast biljaka obične smreke (Picea abies Karst.) uzgajanih na posebnom supstratu. Agrohemija, No 3— 4, Beograd. 13. Rup f i dr. (1961): Der Forstpflanzgarten, München, Bonn, Wien. Summary Growth of Pinus nigra and Pinus brutia Plants with Regard to the Planting Substrate and mineral Fertilizers According to our investigation of the suitability of three types of peat: one from Bosansko Grahovo and two from Polland, for the production of one year old seedlings of Pinus nigra and Pinus brutia, we have come to the following conclusion: the applied peat can well be used as a substratum for the production of high-quality seedlings of the observed species, but only along with the use of suitable nutrition. One year old seedlings of Pinus nigra were developing .stronger root-system and more significant diameter growth, while Pinus brutia had more intensive bight growth and produced more needles. With regard to the total amount of the biomass, the studied species did not significantly differe. Of all the studied nutrients, the application of phosphorus had the strongest effect on the cultivating of both speciel on the peat from Bosansko Grahovo, and on the cultvating of Pinus nigra, on the peat from Polland. The plants of Pinus brutia, cultivated on the peat from Polland, reacted stronger on the additional amounts of nitrogen and potassium. The use of peat from Bosansko Grahovo for the production of the forest seedlings with the containerized root system, requires better homogenization and less moisture. , Further investigations should be extended to some other types of frees, the regulation of the substratum reaction, the dozing and the technique of the application of mineral nutrients and the nutrition with the microelements. |