DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1992 str. 8 <-- 8 --> PDF |
polygama«) rjeđa. Kao zanimljivost možemo navesti da je već Linne opisao posebnu vrstu »S. hermafrođitica«, za koju je kasnije ustanovljeno da pripada vrsti S. pentandra (m. hermafrođitica). Slična je pojava zapažena i kod vrsta S. aurita (m. bicapsularis, pseudohermafrodita, monoeca, androgyna) i S. purpurea (m. monodelpha, androgyna). U novije vrijeme monoecija je ustanovljena i kod vrste S. caprea (S a m u s e n 1961, U v a 1 i ć i Tomić 1969), kao i kod nekih drugih diecičnih vrsta. Tako je M c N e i 1 a g e (1991) proučavao različite oblike monoecije i biseksualnosti kod primarno diecične vrste Actinidia deliciosa (kivi). Spontana ili inducirana monoecičnost kod primarno diecičnih vrsta ima veliko značenje u oplemenjivanju samooplodnjom, metodom koja daje efikasne rezultate uglavnom samo kod monoecičnih vrsta poljoprivrednih biljaka. Oplemenjivanje stablastih vrba vrši se s ciljem da se proizvedu unutarvrsni i međuvrsni hibridi odnosno klonovi, koji će biti podesni za osnivanje klasičnih kultura, za proizvodnju biomase u kratkim ophodnjama te za potrebe urbanog šumarstva odnosno hortikulture. U tu svrhu ima ključnu ulogu metoda oplemenjivanja hibridizacijom, kombinirana sa selekcijom plus varijanata i njihovim kloniranjem. Izbor optimalne metode oplemenjivanja hibridizacijom zavisi od tipa spolnosti. Premda je šumsko drveće pretežno monoecično, metoda oplemenjivanja samooplodnjom pokazala se neefikasnom zbog toga, što su mnoge vrste šumskog drveća autosterilne, broj proizvedenih biljaka iz samooplodnje je mali, one su slabe vitalnosti, a njihov prijelaz u generativnu fazu razvoja je značajno sporiji u komparaciji s biljkama iste vrste proizvedenih stranooplodnjom. Budući se samo manji broj vrsta šumskog drveća rnože rutinski autovegetativno razmnožavati, to i zbog navedene činjenice postoje poteškoće u multiplikaciji hibrida eventualno proizvedenih iz križanja samooplodnih linija. Taj problem je kod stablastih vrba rješiv uz pretpostavku, da se pređhodno proizvede više potomstava iz samooplodnje s time da ona moraju biti genetički divergentna. MATERIJAL I METODE RADA Posredstvom Kineske akademije šumarskih znanosti, razmjenom klonskog materijala dobili smo 1980. godine 2 klona: S. matsuđana Koidz. i S. babylonlca L. (ljubaznošću Dr. Zh u Zhaghua) . Iz subspontane hibridizacije S. matsuđana Koidz. X S. alba L. proizveli smo hibride, koji su kod starosti od 3 godine klonski razmnoženi. U proljeće 1992. godine u jednog klona, kod starosti sadnica 1/1, utvrđena je pojava monoecije. Monoecija se manifestirala kroz različito učešće muških i ženskih cvjetova na različitim rametama tog klona, unutar istog stabla, te različito učešće muških i ženskih cvjetova na različitim resama uz pojavu hermafroditizma u pojedinim cvjetovima. Iz kontrolirane hibridizacije kineske tortuozne vrbe (Salix matsuđana tortuosa Rehd.) i naše autoktone bijele vrbe (Salix alba L.), proizvedeni su 1971. godine hibridi, od kojih su pojedine jedinke pokazivale odstupanja od normalne seksualnosti u smislu pojave monoecičnosti i hermafroditizma (Krstini ć 1971), a što je prikazano na slici 1. Samooplodnjom monoecič |