DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1992 str. 83 <-- 83 --> PDF |
No štete ne ovise samo o biološkim svojstvima koze kao vrste, nego i o načinu na koji se ona uzgaja. Uz određene uvjete može se uzgajati bez neke veće opasnosti za vegetaciju i proizvodnu sposobnost tla. Štoviše, ona može za šumu biti i korisna. Jedan zanimlljivi način takvog uzgoja koza poznat je u Maroku, u šumama arganije. Arganija je vrsta drveta koja prirodno raste samo u Maroku i nigdje drugdje na svijetu. Zato je i slabo poznata, čak i među šumarima. Nema je ni u našoj šumarskoj ni u poljoprivrednoj enciklopediji. Znanstveni joj je naziv Argania spinosa ili A. sideroxylon i spada u tropsku porodicu Sapotaceae. Jedini je predstavnik svoga roda. Po niskom stablu, kvrgavom deblu i duguljastim, zašiljenim listovima, pa i po plodovima, nalikuje maslini. A po mnogostrukoj uporabi može se usporediti s palmom. Veoma tvrdo drvo (sideroxylon, gr. željezno drvo) služi za proizvodnju odličnog ugljena, a lišće i plodovi za prehranu koza i deva. Prema novijim istraživanjima ukupna biomasa po hektaru iznosi oko 52 tone suhe tvari, od čega otpada na lišće 1,65 t/ha, na grane 38,13 t/ha i na deblo 10,98 t/ha. Energetski ekvivalent toj biomasi iznosi 228,75 X 10° kcal/ha ili 22.876 litara gorivog ulja. Iz koštice ploda dobija se ekstrakcijom jestivo ulje smeđe boje i ugodna okusa (100 kg ploda daje 1 kg ulja). Domoroci ga konzumiraju sirovo, tako da ga stavljaju u kruh i kolače ili u čaj od metvice, koji je, vruć i jako zaslađen, omiljeno marokansko piće. Taj se ugodan okus ulja, doduše, stajanjem brzo izgubi, ali se ono i tada može korisno upotrijebiti kao gorivo za svjetiljke. Nekada je u Maroku šuma arganije bilo puno više. Procjenjuje se da su na početku naše ere zauzimale površinu od 1,400.000 ha. Danas se prostiru na oko 800.000 ha, južno od grada Agadira, između Visokog Atlasa i Antiatlasa, do 1.000 m nadmorske visine. Šume su rijetke kao i plutnjakove, s oskudnom vegetacijom u sloju grmlja i prizemnog rašća. Ipak, one vrlo dobro zaštićuju planinska tla od erozije, a predsaharske ravnice od dezertifikacije. U ljetnim mjesecima, nakon berbe plodova arganije, u šume se puštaju koze, koje se penju na drveće, brste lišće i zaostale plodove. Neprobavljene sjemenke u kozjem izmetu jednako su tako upotrebljive kao i one ubrane sa stabla. Koze se zatim vraćaju u stepe i pustinje, gdje nastavljaju s brštenjem niskog grmlja, na kojem su se upravo počeli pojavljivati mladi izbojci. Tako se planskim pašarenjem zaštićuju šume, a koristi se dobijaju i od koze i od arganije. Koze o kojima je ovdje riječ su divlje. Male su rastom, crne i vješto se veru po drveću. Nije rijetkost naići i na desetak njih na jednom stablu. Jedan takav prizor čitatelji mogu vidjeti na fotografiji u članku ing. P. Z i an i j a o uzgoju divljih koza, objavljenom u Šumarskom listu br. 1—2, 1986. Ing. Zian i bio je dugogodišnji ekspert FAO-a za ekstenzivne pašnjake u Sjevernoj Africi, pa je tako neko vrijeme radio i u Maroku. MAROKANSKI SKAKAVAC Skakavci spadaju među najveće štetnike poljoprivrednog i šumskog bilja. Imaju sposobnost masovnog razmnožavanja, veoma su pokretni i hrane se svim vrstama biljaka. Njihovi rojevi mogu biti veliki i đo 100 km u dužinu |