DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1995 str. 10 <-- 10 --> PDF |
I. Tikvić. /.. Selctković, I, Anič: PROPADANJE SUMA KAO POKAZATELJ PROMJENE EKOLOŠKIH UVJETA . Šumarski list br. U —12, CXIX (1995). 361—371 Podaci u Tablici 3 pokazuju nam da sklad između izvora i taloženja dušičnih oksida (NO„) nije kao kod sumpornih spojeva. Ljudska aktivnost igra i ovdje važnu ulogu u kontroli kruženja atmosferskog NOx. Kruženje klora u atmosferi nije još dovoljno poznato. Ve Ukupni sadržaj atmosferskog NOx Global atmospheric budget of NOx Izvori Sources Izgaranje fosilnih goriva Spaljivanje biomase Munja Mikrobiološka aktivnost u tlu Oksidacija NH^ Ukupno (Tmol god"1) 1,50 0,86 0,57 0,57 -0,36 3,86 Prema: Logan J. A., Nigrogcn oxides in the tropsphere: global and regional budgets. J. Geophys. Res., 88 (1983) 10785-807 Izvori atmosferskog klora Global atmospheric sources of gaseous chlorine Izvori Sources Oslobođeno iz morske soli Antropogeni Vulkani Oblici iz CH3C1 Spaljivanje biomase Ukupno Prema različitim autorima 2.4 Porijeklo atmosferske kiselosti mospheric acidity Sources of at- Kiselost atmosfere uzrokovana je prirodnim i antropogenim putem. Od prirodnih izvora koji doprinose kiselosti atmosfere spominjemo vulkane. Općenito se smatra daje dominantan plin kod erupcije vulkana sumporne vrste i to sumpor(IV)oksid (S02). Prosječan odnos S02/H2S kod erupcije vulkana St. Helens 1980. godine iznosio je oko 7. Ugljik-disulfid (CS2) karbonilsulfid (OCS) bili su iznad iznosa koji su se mogli izmjeriti. Prosječni S042" bio je mali dio ukupnog sumpora, reda veličine oko 5%. U atmosferi se PL.S prevodi u SO, i otuda eventualno u sulfatnu kiselinu (H2S04) s potencijalnim kiselinskim učinkom oborine. Danas u svijetu ima oko 600 aktivnih vulkana, međutim manje lika većina atmosferskog klora potječe iz morske soli tako da ovdje ljudska aktivnost nema neko veće značenje na ukupan sadržaj klora u atmosferi (Tablica 4). O ukupnom atmosferskom kruženju organskih kiselina ima malo kvanititativnih informacija. Taloženja Sinks Mokra depozicija Suha depozicija Tablica 3 Tabe 3 (Tmol god"´) 0,86-3,00 0,86-1,60 1,72-4,60 Tablica 4 Table 4 (Tmol god"1) 1,01 0,18 0,02 0,06 0,005 1,28 od 10% njih su aktivni u tijeku jedne godine. Većina autora slaže se daje prirodna emisija sumpora istog reda veličine kao i antropogena, ali ipak neznatno veća od antropogene emisije (Tablica 5). Dušični spojevi u atmosferi su N20, NO, N02, i NOx (Tablica 6). Dušik(I)oksid (N20) oslobađa se iz tla djelovanjem bakterija. Emisija NO i NO iz tla nastaje aktivnošću nitrofilnih bakterija u aerobnim uvjetima i denitrofilnih bakterija u anaerobnim uvjetima. Nitrofilne bakterije koje oksidiraju NH4+ u nitrite i nitrate vrlo su važne. Spaljivanje biomase takođe je jedan od izvora pojave dušičnih spojeva u atmosferi. Pod ovim pojmom razumijeva se spaljivanje vegetacije koje nastaje kod čišćenja zemljišta u tropima, zatim spaljivanje savana, upotreba drva kao goriva i šumski požari. |