DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 7-8/1998 str. 43 <-- 43 --> PDF |
J. /die: PREBORN1 OBLIK GOSPODARENJA SUMSKIM SASTOJINAMA BUKVE 1 JELE NA PAPUKU Šumarski list br. 7-8, CXXH (1998), 339-346 ujedno rezervoar hrane (minerala ) i čuva važne sastojke tla od ispiranja. U površinskom dijelu tla nalazi se organska tvar (humus), nastala kao rezultat umrlih biljaka ili životinja ili njihovih sekrecija. Glavni sastojci humusa su organski spojevi ugljika i dušika, uglavnom huminske i fulvo kiseline. Pod utjecajem virusa i bakterija ponovno se mineraliziraju i prelaze u anorganske tvari. Virusi i bakterije čine kariku u lancu živog i neživog svijeta. Pored spomenutih baza, zemnoalkalijskih elemenata, važnu ulogu u kompleksu tla imaju i tzv. fiziološki aktivna hranjiva, fosfor i kalij. Fosfor je krucijalni sastojak ribonukleinske kiseline (RNK) i dezoksiribonukleinske kiseline (DNK), temeljnih samoreplicirajućih jedinica proteina i naslijednog koda u živim stanicama. U obliku adenozin-trifosfata (ATP), fosfor koristi kao izvor energije za sintezu proteina, nukleinskih kiselina, masti i šećera. Kalij igra važnu ulogu u stvaranju koncentracije protoplazme stanice, te staničnih procesa u stanici i između stanica, osobito prilikom regulacije procesa fotosinteze biljaka. Analizom distričnog smedeg tla nastalog na silikatima, eruptivnim i efuzivnim stijenama "Zapadog Papuka", prikupljene su karakteristike tla, koje su odredile nastanak i opstanak biljne zajednice bukve i jele. Evo karakterističnih svojstava distričnog smedeg šumskog tla: - sloj listinca, 1-2 cm - humusni horzont, plitak - dubina, 50-90 cm boja, sivo smeda ili tamno smeđa porozitet, 40-60 vol. % , porozna i vrlo porozna struktura čestica, mrvičasta i krupnomrvičasta mehanički sastav, pjeskovito-ilovasta, ilovasta, glinasto ilovasta - umjereno koloidna sadržaj humusa u A - horizontu, 6,0-16,3 , znatno humozna odnos huminske i fulvo kiseline, 1:2, 1:3 odnos ugljika i dušika u humusu, C:N = 27,94 u A(B) horizontu, sirovi humus stupanj zasićenosti adsorpcijskog kompleksa bazama V = 30 % , nezasićen reakcija pH / H20, 5,2 fosfor (P2 05), 5-10 mg/100 g tla, umjereno opskrbljena kalij (K20), 18-38 mg/100 g tla, umjereno opskrbljena silicijev diosid (Si 02), oko 67% u kompleksu tla aluminijski oksid (A1203), oko 20% u kompleksu tla željezni oksid (Fe203), oko 8% u kompleksu tla kalcijev oksid (CaO), oko 1 % u kompleksu tla manganov oksid ( MaO), oko 0,5% u kompleksu tla Prema istraživanjima pedologa i fitocenologa ustanovljeno je da biljna zajednica jele i bukve (Fageto abietum pannonicum ) dolazi isključivo na silikatnim stjenama (distričnim smeđim tlima) na Papuku. To je ujedno potvrda da se životna zajednica biljaka i životinja veže za posebne i za nju svojstvene uvjete. Naravno da su na razvoj tala i biljne zajednice utjecali i drugi čimbenici; klima, reljef, inklinacija i ekspozicija, povijesni razvoj. Komparativnom analizom flornih elemenata zaključeno je da je diskontinuirani areal jele na Papuku relikt iz postglacijalnog doba (Trinajstić i drugi 1997.). Biljna zajednica kao rezultat stanišnih uvjeta Pcdogeneza tla na eruptivima i efuzivima papučkog gorja, uvjetovala je pojavu biljne zajednice bukve i jele. U takvoj šumskoj zajednici rastu specifične vrste drveća, grmlja i zeljastog bilja. Vezu s tlom biljka vrši preko korijenovog sustava, koji više ili manje prorašćuje tlo, na većoj ili manjoj dubini. Živo i mrtvo korijenje svojim dubinskim i lateralnim razvojem nalazi se, u dubljim slojevima, B - horizontu. Tako je utvrđeno da se u smedem šumskom tlu nade 50-60 korjenova kitnjaka i običnog graba po kvadratnom centimetru tla, u A - horizontu, odnosno 30-40, u B - horizontu. U zajednici bukve i jele broj korjenova je oko 60/dnf u A- horizontu i oko 40 u B- horizontu. Utjecaj na stvaranje tla vrše i drugi biološki čimbenici. To je tzv. mikroflora i mikrofauna tla, s najvažnijim predstavnicima virusima, bakterijama, algama, gljivama, lišajevima. Zbog važne spone u lancu živog i neživog svijeta zanimljivi su virusi i bakterije, kao najjednostavniji oblici života , te svoje karakteristike protežu u svaku živu stanicu viših i složenijih oblika života. Zbog karaktera ekološkog pristupa naznačenoj teme podsjećamo na njihovu temeljnu ulogu u sponi nežive i žive prirode. Virusi su ustvari makromolekule nukleinskih kiselina (RNK, DNK) s mogućnošću samoreplikacije, stvaranja i izmjene organskih tvari. Za njihov život je nužno naslanjanje na domaćina, u simbiotskom obliku. Bakterije su viši oblik živoga bića, koja mogu živjeti samostalno, naslonjenog na anorganski i organski svijet. Gledano biološki, to je također organizirana nakupina organskih molekula, tzv. prokariotska stanica. Kao prokariotska stanica nema izdiferenciranu staničnu jezgru i protopazmu, nema staničnu membranu. Svi geni sabrani su u jednu DNK, koja se replicira, a uz pomoć RNK i kemijskih procesa oksidacije, redukcije, sinteze i razlaganja provodi se red u prividnom neredu organskih makromolekula. Alge, gljive i lišajevi (kao simbionti alge i gljive), pripadaju već svijetu izdiferenciranih živih bića. Imaju tzv. 341 |