DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 3-4/2002 str. 41 <-- 41 --> PDF |
PREGLEDNI ČLANCI - REVIEWS Šumarski list br. 3-4, CXXVI (2002), 155-163 UDK 630* 449 FITOPLAZMATSKE BOLESTI ŠUMSKOG DRVEĆA PHYTOPLASMA DISEASES OF FOREST TREES Nikola JURETIĆ*, Martina ŠERUGA*, Dijana ŠKORIĆ* SAŽETAK: Od 1967. godine poznati su novi prokariotski mikroorganizmi koji uzrokuju biljne bolesti. To su fitoplazme - mikroorganizmi koji su ranije bili poznati pod nazivom "mikoplazmama slični organizmi" (mycoplasma like organisms, MLOs). Ti mikroorganizmi uzrokuju bolesti na mnogim biljnim vrstama. Fitoplazme se razlikuju od bakterija u prvom redu po tome što nemaju staničnu stijenku, i što se ne mogu kultivirati in vitro. U prirodi se fitoplazme prenose insektima, a domaćini su im i zeljaste i drvenaste biljke. Nađene su i na šumskim drvenastim vrstama na kojima uzrokuju karakteristične bolesti. U članku su prikazane osnovne osobine fitoplazmd te metode s pomoću kojih se one detektiraju i identificiraju. Uz pregled fitoplazmatskih bolesti šumskog drveća u svijetu, u članku je riječ i o dosadašnjem istraživanju fitoplazmd u Hrvatskoj. Spomenuta je mogućnost zaraze šumskog drveća spiroplazmama - prokariotskim mikroorganizmima koji jako sliče fitoplazmama, a koji su zasad nađeni samo u zeljastim biljkama. Ključne riječi: fitoplazme, šumsko drveće, spiroplazme, bolest, provodno tkivo UVOD - Introduction Opće je poznato da je i šumsko drveće podložno traživane fitoplazmatske bolesti zeljastih biljaka te one različitim bolestima. Uz viruse, a vjerojatno i viroide, koje napadaju vinovu lozu i neke voćke (Panjan šumske drvenaste biljke napadaju i brojni različiti 1948; Miličić 1964; Grbelja i Lj ubešić 1975). mikroorganizmi. Medu tim mikroorganizmima su i Sto se tiče istraživanja fitoplazmatskih bolesti šumskog prokariotski organizmi koji sliče mikoplazmama -drveća u nas, može se reći da su učinjeni tek prvi koraci, organizmima za koje se već dugo zna da napadaju krai to zahvaljujući članovima Virološkog laboratorija Prilješnjake. Ti prokariotski biljni patogeni zbog velike rodoslovno-matematičkog fakulteta u Zagrebu, koji su sličnosti s mikoplazmama donedavno su bili poznati nedavno detektirali fitoplazme i u nekim drvenastim pod nazivom mikoplazmama slični organizmi te su se šumskim vrstama. Povezano s tim, u ovom ćemo članku označavali kraticom MLOs (od engl. mycoplasma like dati kratak pregled činjenica do kojih se dosad došlo u organisms). Godine 1994. MLOs - organizmi su dobili sveukupnom istraživanju fitoplazma i fitoplazmatskih naziv fitoplazme (Sears iKirkpatrick 1994). bolesti, posebice onih koje se odnose na fitoplazme ot krivene u šumskom drveću. Ukazujući na važnost fito Fitoplazmatske bolesti istražuju u svijetu mnogi plazmatskih bolesti šumskog drveća, namjera nam je fitopatolozi. Za razliku od toga, istraživanje tih bolesti u potaknuti naše fitopatologe da više pozornosti, nego što nas tek je sporadično: najviše su dosad u Hrvatskoj is je to bio slučaj do sada, posvete tim biljnim bolestima. Istraživanja fitoplazma zasigurno su danas opravdana jer je nesumnjivo da i fitoplazmatske bolesti, zajedno s drugim stresnim čimbenicima, pridonose današnjem * Prof. dr. se. Nikola Juretić, propadanju šuma. U ovom ćemo članku spomenuti i * Martina Šeruga, dipl. ing., spiroplazme, najuže srodnike fitoplazma, kao moguće * Dr. se. Dijana Skorić, Biološki odsjek PMF-a, Marulićev trg 20/11, 10 000 Zagreb. uzročnike bolesti šumskog drveća. |