DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 3-4/2003 str. 21 <-- 21 --> PDF |
R. Križanec: NOVE INAČICE VREMENSKOG UREĐIVANJA ŠUMA PREBORNOG UZGOJNOG OBLIKA Šumarski list br. 3-4. CXXVII (2003), 109-133 na i smanjenje prevelike u odnosu na normalnu zalihu (VN). To je pokazao G r e v e (1923) izvodom formule za etat glavnog prihoda u prebornoj šumi primjenom M an tel- Massonove formule za etat glavnog prihoda i Heyerovog izraza za normalnu drvnu zalihu (VN): VK V" E = i + (4) u 2 Formula je istovjetna s formulom Austrijske kameralne takse (AKT), primjenom koje se šuma na netom spomenuti način približava normalnom stanju, ali uz izjednačenje drvnih zaliha (VK = VN) u vremenu u/2 godina, što je za polovicu kraće vrijeme izjednačenja od onog u izvornoj formuli AKT, a dulje od onog u Karlovoj formuli. Najprihvatljivijim za praksu smatramo vrijeme izjednačenja (a) drvnih zaliha predloženo po Karlu, kako se to vidi iz formula izvedenih iz AKT. V -V uz VK > VN a = -5 h- (4a) E -iY VN VK uzVK>VN a = (4b) iv -E po kojima se vrijeme izjednačenja zaliha može odrediti za svaki konkretni slučaj i na taj način eliminirati ophodnja kao neprimjenljiva vremenska komponenta u prebornoj šumi. U šumi gdje je utvrđena razlika drvnih zaliha VKžVN, etat glavnog prihoda razlikovati će se od izmjerenog prirasta (iv), jer metoda uzima u obzir razliku VN-VK = AV\ teži za uspostavom normalne drvne zalihe u konkretnoj šumi, pa je ubrajamo i u normalno zališne metode. Valjanu primjenu ove i prethodnih metoda u prebornoj šumi onemogućuju dvije loše strane. Prva je ograničenost metode na računanje etata glavnog prihoda tj. samo na računanje etata debelog drva (stabla prsnog promjera >2/3 dimenzije zrelosti D). Druga se odnosi na vremensku komponentu. Metoda polazi od ophodnje kojoj nema mjesta u prebornoj šumi. Metoda određuje samo etat glavnog prihoda (E). Iz obračuna izostavlja etat meduprihoda (L„,). U razredima tankih i srednjedebelih stabala - umjesto etata proreda, kojih nema u prebornoj šumi - predviđa samo radove na njezi. Kako su u prebornoj sječi prostorno i vremenski sjedinjeni stručni radovi od čišćenja do dovršnog sijeka pojedinih stabala, grupa ili skupina, tražila se formula po kojoj će se moći odrediti ukupni etat (E=Eg+Em). Za računanje ukupnog etata predložena je Mass o n -Va t i e r o v a formula: = V = 3V (D´Alverni, 1927;L. Schaeffer, s u" u 1931;D.Klepac,1952)(5) 3 prema kojoj će se tijekom ophodnje uz glavni prihod 2 V užiti i meduprihod V tj. ukupno 2V+V=3 V. Formula pokazuje da se tijekom ophodnje mogu posjeći tri drvne zalihe. U literaturi nailazimo na podvojena mišljenja o upotrebljivosti predložene formule. L. Schaeffer (1932:52) se protivi ovakvom popravljanju Man tel- Massonove formule. Bez obzira na to što se etat meduprihoda u visokoj regularnoj šumi razlikuje po veličini i načinu realizacije od etata u prebornoj šumi, ne želi potpuno eliminirati ovu metodu iz uređivanja prebornih šuma. Schaeffer smatra da drugom osnovnom nedostatku formule za primjenu u prebornoj šumi - ophodnji, ne bi trebalo pridavati značenje apsolutne starosti. Predlaže, da se veličina ophodnje (u) odredi na temelju izmjerenog prirasta (iv) konkretne drvne zalihe (^je dnake normalnoj (VN), te da se ovako određena ophodnja (M) ne tretira kao starost već kao jedna konstanta uređivanja, koja se u konkretnoj šumi može primjenjivati umjesto ophodnje (u). Navedena konstanta bi u biti trebala jamčiti ostvarenje načela potrajnosti prihoda na drvu. Ovu tvrdnju dokazuje izvod za veličinu drvne zalihe koja se mora neprekidno nalaziti u šumi, a da bi se mogao trajno uživati jednaki godišnji etat: E+V= p + 100 V = E* L = y*-Hp 100 _ V V _ 100 100 Iz kratke retrospekcije općepoznatih metoda vremenskog uređivanja u svezi s određivanjem etata nije teško uočiti, da se ostvarenje predvidive drvne mase za sječu radi zadovoljenja potrajnosti prihoda na drvu korištenjem prirasta do potpunog iskorišćenja drvne zalihe temelji na uravnoteženom odnosu: drvna zaliha-prirast- etat (V-i-E) tijekom ophodnje, izražene apsolutnom dobi. Prikazane metode potvrđuju neospornu činjenicu, da se u šumi prebornog uzgojnog oblika, vrijeme sastojinske zrelosti za sječu izraženo ophodnjom kao i ostali vremenski pokazatelji ne mogu u apsolutnim veličinama odgovarajuće primijeniti ni prilagođavanjem postupaka oblikovanih za jednodobne sastojine, konstituciji prebornih. 115 |