DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 7-8/2003 str. 39 <-- 39 --> PDF |
V. Vučetić i M. Vučetić: FENOLOSKE ZNAČAJKE NA PODRUČJU ZAVIZANA Šumarski list br. 7-8, CXXVII (2003). 359-372 fazu razvoja naziva se biološki minimum za tu fazu. Sve temperature iznad tog minimuma za određenu fazu razvoja su aktivne temperature. Za početak vegetacije šumskog bilja smatra se da su potrebne srednje dnevne temperature iznad 5 °C. Razlika između aktivne temperature i biološkog minimuma je efektivna temperatura. Zbrajajući efektivne temperature, dan za danom, dobije se biološki zbroj za određeno razdoblje. Zbroj efektivnih temperatura za svaku godinu izračunat je za razdoblje 1964-1990. Kao početni datum uzet je prvi dan u godini, a kao posljednji dan zbrajanja datum nastupa pojedine fenološke faze dan u tablici 2. Za ista razdoblja načinjeni su zbrojevi osun- čavanja i količine oborine. U tablici 6 dane su srednje vrijednosti pojedinih zbrojeva efektivnih temperatura, te srednje osunčavanje i količine oborine (SRED) s pripadajućom standardnom devijacijom (STD), maksimumom i minimumom (MAKS, MIN) i amplitudom Tablica 6. Zbroj tacije efektivnih zeljastog b temperatura (°C), osunčavanja (sati) i količine oborine (mm) od početka godine do početka vege- ´ilja i šumskog drveća za Zavižan u razdoblju 1964-1990. šafran podbjel maslačak vrba iva smreka bukva SREDNJI ZBROJ EFEKTIVNIH TEMPERATURA SRED 13.0 15.2 90.8 48.1 127.6 85.1 STD 11.4 13.2 34.1 19.2 42.5 41.8 MAKS 49.7 49.4 184.1 88.1 208.8 215.3 MIN 1.8 1.8 37.7 8.5 38.4 17.2 AMPL 47.9 47.6 146.4 79.6 170.4 198.1 SREDNJE OSUNČAVANJE SRED 386.8 402.1 639.0 544.6 701.5 628.2 STD 101.1 130.1 93.0 93.8 97.3 117.7 MAKS 562.4 600.8 794.4 718.7 900.3 899.0 MIN 211.9 224.0 425.3 363.3 486.5 415.4 AMPL 350.5 376.8 369.1 355.4 413.8 483.6 SREDNJA KOLIČINA OBORINE SRED 531.6 540.2 724.3 689.3 798.7 737.6 STD 227.0 231.3 252.1 196.4 206.5 213.8 MAKS 942.0 942.0 1319.4 1072.9 1324.9 1243.8 MIN 65.2 65.2 100.9 351.0 489.5 443.3 AMPL 876.8 876.8 1218.5 721.9 835.4 800.5 (AMPL). Za pojedine biljke potreba za toplinom, svjetlošću i vodom je različita što se najbolje vidi to je šafranu i podbjelu za početak vegetacije potrebno najmanje akumulirane topline odnosno srednji zbroj efektivnih temperatura je samo 13.0 °C odnosno 15.2 °C. Za razliku od toga smreki je potrebna gotovo desetoro- struka akumulirana toplina i približno dvostruko duže trajanje sijanja Sunca (srednji biološki zbroj iznosi 127.6 °C, a srednje osunčavanje 701.5 sati) da bi se pojavile mlade grančice. 2.5. LINEARNI TRENDOVI NASTUPA POJEDINIH FENOFAZA Da bi se procijenila tendencija kašnjenja/ranjenja fenofaza na Zavižanu, proračunati su linearni trendovi njihovog nastupa za 37-godišnjc razdoblje (slike 5 i 6). Vrijednosti linearnog trenda, koje su svedene na 10 godina, prikazane su u tablici 7. Jedna od metoda koja omogućuje ocjenu statističke signifikantnosti promjene razine oko koje su članovi vremenskog niza raspoređeni tj. ocjenu postojanja linearnog trenda je nepara- metarski Mann-Kendallov rank test (M i c h e 11 i dr, 1966.). On se osniva na vrijednosti pojedinog člana niza i položaju tog člana u nizu. Definiranje s dva parametra: Kendallov koeficijent x i razina signifikantnosti a. Što su vrijednosti x bliže nuli, to je veći a, odnosno vrijednosti se kronološki ne smanjuju ni povećavaju. Tablica 7. Linearni trendovi (dani/10 god) za pojedine feno- faze zeljastog bilja i šumskog drveća za Zavižan u razdoblju 1964-2000. Statistička signifikant- nost je na razini 0.05. fenofaza trend X a šafran - cvjetanje 2.3 0.11 0.37 podbjel - cvjetanje 2.5 0.11 0.35 maslačak - cvjetanje -1.9 -0.10 0.39 mrazovac - cvjetanje 1.6 0.10 0.40 vrba iva - cvjetanje -2.1 -0.16 0.22 smreka - mlade grančice -1.7 -0.20 0.11 bukva-listanje -0.7 -0.13 0.92 -žućenje lišća 2.7 0.28 0.02 - opće opadanje lišća 2.6 0.24 0.05 369 |